Αν είχε πετύχει το σχέδιο του Ερντογάν το 2020, ίσως το αίσχος της Μόριας (που δεν υπάρχει πια), να ήταν απλά μια πρόγευση για τη μετατροπή του Εβρου σε ένα απέραντο hotspot με τις ευλογίες της Μέρκελ. Η οποία άλλωστε δημιούργησε με τις πολιτικές της επιλογές του 2015 τα κολαστήρια των νησιών, με πολλούς πρόθυμους εντός της χώρας (και άλλους που συνέρρεαν εκστασιασμένοι) να πωλούν «ανθρωπισμό» τοις μετρητοίς και να κάνουν γερές μπίζνες με τον πόνο του άλλου.
Συνήθως κάτι που πήγε καλά -και αναγνωρίζεται από τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις- δεν παραμένει για πολύ καιρό στην πολιτική ατζέντα, ούτε γίνεται επίδικο ζήτημα στην προεκλογική αντιπαράθεση. Κυριαρχούν τα προβλήματα που μας «καίνε» εδώ και τώρα. Και είναι λογικό. Αλλωστε από τότε μέχρι σήμερα, έχουμε διέλθει από την πρώτη εδώ και έναν αιώνα πανδημία και μια ενεργειακή-πληθωριστική κρίση που προκλήθηκε από τον πρώτο πόλεμο στην Ευρώπη εδώ και 70 χρόνια.
Η υποκρισία που ηττήθηκε
Δεν είναι εύκολο να περιγράψει κανείς το βάθος, την έκταση και την ένταση της υποκρισίας όσων αναζητούν όφελος και πλεονέκτημα (οικονομικό, ηθικό αλλά και σε επίπεδο ατομικού ναρκισσισμού) από την επένδυση στον πόνο του άλλου. Αυτού του είδους η κερδοσκοπία απέκτησε πολλές εκφάνσεις μετά το 2015 και ως το σημείο καμπής του Μαρτίου του 2020. Γιατί ήταν μια υποκρισία προσοδοφόρος που εξασφάλιζε και την πίτα και τον σκύλο: και τα (ευρωπαϊκά) χρήματα και το ηθικό πλεονέκτημα.
Σε αυτή την win-win ιστορία (αλλά απολύτως lose-lose, αληθινά τραγική για πρόσφυγες και μετανάστες) ενεπλάκησαν από «κακές ΜΚΟ» και επαγγελματίες του ανθρωπισμού -που συνεργάζονταν με διακινητές- έως τους πολιτικούς στη Βόρεια Ευρώπη που ένιωθαν ανακουφισμένοι με το γεγονός ότι η Ελλάδα δέχτηκε να γίνει αποθήκη ψυχών. Και οι Ευρωπαίοι γλίτωναν τις τύψεις γιατί έριχναν λεφτά με τη σέσουλα -πολλά, 1,6 δισ. ευρώ- σε ένα πηγάδι διαφθοράς και (ανθρωπιστικής βεβαίως) διαπλοκής που έκανε πράξη το «άνθρωποι και ποντίκια» στις πλαγιές της Μόριας.
Και δώστου επισκέψεις από τον Πάπα και την Σούζαν Σαράντον στη Λέσβο και να τα εγκωμιαστικά δημοσιεύματα στον ξένο Τύπο για την Ελλάδα που σκύβει πάνω στο πρόβλημα. Ηταν έτσι; Μας άξιζαν αλήθεια εγκώμια για την Μόρια και το hotspot της Σάμου; Οχι βέβαια. Ηταν οφθαλμοφανές. Ανθρωποι υπέφεραν σε παραγκουπόλεις, παιδιά ζούσαν μέσα στις λάσπες και -κυρίως- χιλιάδες άλλοι έπαιζαν τη ζωή τους -τη δική τους και των παιδιών τους- κορώνα γράμματα στο Αιγαίο, στα τρύπια φουσκωτά των διακινητών.
Η Ελλάδα όμως ήταν το «poster boy» του ανθρωπισμού στον ξένο Τύπο. Και αυτό τους βόλευε όλους. Τους «έξω» που γλίτωναν το πρόβλημα -το οποίο δεν έφτανε πια στην αυλή τους- και τους «μέσα» που έβγαζαν λεφτά με ουρά και έξτρα μπόνους το ναρκισσιστικό εποικοδόμημα του (δήθεν) ευαίσθητου.
Το σχέδιο που χαλάσαμε
Πολλά μπορεί να πει κανείς για τον Ερντογάν, αλλά σίγουρα δεν μπορείς να πεις ότι είναι χαζός. Ο «σουλτάνος» γνώριζε στις αρχές του 2020 ότι υπήρχε έδαφος για να παίξει το χαρτί ενός νέου εκβιασμού (σε Ελλάδα και Ευρώπη) όταν οργάνωνε μία πρωτοφανή υβριδική επίθεση με όπλο απελπισμένους ανθρώπους στον Εβρο.
Η απόφασή του ήταν ζυγισμένη και αυτό που έκανε είχε όντως πιθανότητες επιτυχίας. Η Μέρκελ ήταν ακόμα καγκελάριος της Γερμανίας, οι καλοταϊσμένες ΜΚΟ ήταν ακόμη στην Ελλάδα (και προφανώς θα τους άρεσε να ανοίξουν κι άλλο τις δουλειές τους αντί να τις κλείσουν) κι ένα δίκτυο ψευδεπίγραφου ανθρωπισμού και κάλπικής ευαισθησίας ήταν έτοιμο να περάσει στο διεθνές στερέωμα (μέσω των ΜΜΕ και των social media) το μήνυμα που τον βόλευε.
Το σχέδιο του Ερντογάν απέτυχε γιατί δεν περίμενε ότι η Ελλάδα θα αντιδρούσε με ετοιμότητα και επάρκεια σε μια υβριδικού τύπου απειλή. Η οποία είχε στον πυρήνα της την κυνική εργαλειοποίηση ανθρώπων και ως άυλη δύναμη μια ισχυρή μηχανή διασποράς ψεύτικων ειδήσεων που προσπάθησε να ξεσηκώσει στο εξωτερικό κύμα κατακραυγής κατά της δήθεν «απάνθρωπης Ελλάδας» και να την αναγκάσει να υποχωρήσει.
Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στον Εβρο την Παρασκευή ήταν μια αφορμή να θυμηθούμε -τρία χρόνια μετά- ότι κάποιες φορές πρέπει να έχουμε το θάρρος να επιβάλουμε την άποψή μας. Η Ευρώπη δέχτηκε τελικά ότι η Ελλάδα θα φυλάει τα σύνορά της στη στεριά και στην θάλασσα και ότι δεν θα πνίγονται άδικα τόσοι άνθρωποι στο Αιγαίο, παραπλανημένοι από κάποιους που τους υπόσχονταν ότι μπαίνοντας στην κόλαση των hotspots θα άνοιγαν την πόρτα της ελπίδας.
Η τομή του Εβρου και η αλλαγή της μεταναστευτικής πολιτικής της Ελλάδας πολεμήθηκε -όπως ήταν απολύτως αναμενόμενο- λυσσαλέα από όσους πίστευαν ότι είχαν βρει τη συνταγή της ευδαιμονίας (χρήμα και ηθικό πλεονέκτημα μαζί) στη γιγάντια μπίζνα της περιόδου 2015-2019. Η Ελλάδα έπαψε να είναι το «poster boy» του διεθνούς Τύπου, οι ΜΚΟ θύμωσαν που έχασαν τα λεφτά, οι «ανθρωπιστές» δικηγόροι και οι φίλοι τους διακινητές ξέμειναν από δουλειά, η Σούζαν Σαράντον δεν ξαναπάτησε στη Λέσβο, εκατοντάδες δημοσιογράφοι στράφηκαν σε άλλες διεθνείς κρίσεις και σιγά-σιγά το ζήτημα πέρασε σε δεύτερο πλάνο.
Τουλάχιστον, παρότι χάσαμε ως χώρα τα εγκώμια και τους επαίνους, αποτελεί μια πολύ ουσιαστική παρηγοριά ότι ο αριθμός των παιδιών που τότε πνίγονταν κάθε χρόνο στα νερά του Αιγαίου έχει μειωθεί δραματικά —όπως δείχνουν όλα τα διεθνή στοιχεία. Ας ελπίσουμε ότι θα μηδενιστεί, και ας θυμώσουν κι άλλο μερικοί «ανθρωπιστές» με την πολιτική της Ελλάδας.