«Ακροβατώ σ΄ένα σχοινί που είναι έτοιμο να σπάσει….». Ο στίχος αυτός ίσως ταιριάζει περισσότερο απ΄ όλα στους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης οι οποίοι καλούνται να λύσουν την εξίσωση της σταθερότητας της οικονομίας και των δημοσίων οικονομικών της ομάδας των χωρών, παρά στις εορταστικές πίστες.
Ακόμη περισσότερο, όταν οι βασικές παράμετροι δεν καθορίζονται από αυτούς αλλά από την Κριστίν Λαγκάρντ.
Το ζητούμενο είναι πώς θα καταφέρουν το 2023 να μην αυξηθούν τα δημοσιονομικά ελλείματα στις χώρες τους όταν:
- Η επιθετική πολιτική των ευρω-επιτοκίων οδηγεί σε αύξηση των δαπανών για τόκους (τα spread στα ομόλογα αυξήθηκαν πάνω από δυο μονάδες κατά μέσο όρο για τις χώρες του Νότου),
- Η ενεργειακή κρίση οδηγεί τις μεγάλες οικονομίες της Γερμανίας κι ενδεχομένως της Ιταλίας στα πρόθυρα της ύφεσης
- Οι πιέσεις της κοινωνίας για αυξήσεις των εισοδημάτων (μισθών και συντάξεων) εντείνονται καθημερινά όσο δεν κάμπτεται ο πληθωρισμός.
Πάνω σ΄ αυτή την ατζέντα, στη συνεδρίαση του Eurogroup στις Βρυξέλλες (5 και 6/12) γίνεται και η πρώτη ανταλλαγή απόψεων επί των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό που αποκαλείται «νέο Μάαστριχτ».
Το ενδιαφέρον είναι ότι πριν από την πρώτη αυτή συζήτηση εκδηλώθηκαν ήδη αντιδράσεις και διαφάνηκαν οι πρώτες συμμαχίες που θα λειτουργήσουν ως μπλοκ μέχρι να οριστικοποιηθούν οι αλλαγές.
Οι Γερμανοί θυμήθηκαν τον Σόιμπλε;
H Γερμανία, παρ΄ ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε τις θέσεις της να μην αλλάξουν οι βασικοί κανόνες που είναι η συγκράτηση του ελλείματος κάτω από 3% του ΑΕΠ και ο διαρκής στόχος για μείωση του χρέους στο 60% του ΑΕΠ, δεν είδε με καλό μάτι την πρόβλεψη διαφοροποιημένων κανόνων για τις υπερχρεωμένες χώρες.
Ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ, που προέρχεται από το κόμμα των Φιλελευθέρων, σχολίασε το θέμα λέγοντας ότι «σε μία νομισματική ένωση θα πρέπει να ισχύουν ενιαίοι δημοσιονομικοί κανόνες», προμηνύοντας έτσι τη σκληρή θέση του Βερολίνου ενόψει των διαπραγματεύσεων των επόμενων μηνών. Θύμισε σε κάποιους τον σκληρό Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Η Πορτογαλία, αντίθετα, εκπροσωπώντας τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, επικρότησε δημόσια διά του υπουργού Οικονομικών της Φερνάντο Μεντίνα την ευελιξία που προσφέρει η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως προς τη διαδικασία απομείωσης του δημοσίου χρέους.
Taylor made πολιτικές
Η πρόταση αντικαθιστά την προσέγγιση που προβλέπει κοινούς όρους για όλα τα κράτη-μέλη, επιλέγοντας τον χρόνο και τους τρόπους απομείωσης του χρέους κατά περίπτωση.
Οι πολιτικές αυτές που χαρακτηρίζονται ως «taylor made» πολιτικές ως προς την προσαρμογή των υπερχρεωμένων κρατών προβλέπουν την εκπόνηση ενός προγράμματος για την κάθε χώρα ξεχωριστά που θα έχει διάρκεια 4 έως 7 ετών.
Τα μέτρα και οι ετήσιοι στόχοι θα συμφωνούνται μεταξύ του κάθε κράτους-μέλους και των Βρυξελλών, λύση που υποστηρίζει κι ο έλληνας υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας.
Αν οι αγορές “μυριστούν”…
Το ζήτημα διαχείρισης του χρέους είναι κρίσιμο για την σταθερότητα της ευρω-οικονομίας, αλλά και την αποφυγή της ύφεσης που οδηγούν ο πόλεμος και η επιμονή του πληθωρισμού στα ύψη.
Αν δεν επιλυθεί η εξίσωση που προαναφέραμε οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί και ορατοί.
Οι αγορές, σε επόμενη φάση, να «μυριστούν» τη δυσκολία πχ. της Ιταλίας να εξυπηρετήσει τις ετήσιες δαπάνες του χρέους της που βρίσκεται στο 150% του ΑΕΠ αλλά λόγω μεγέθους της οικονομίας είναι δυσθεώρητος (κοντά 2,5 τρισεκατομμύρια ευρώ!)
Σε δύσκολη θέση προφανώς θα βρεθούν και οι άλλες χώρες με υψηλό χρέος όπως η Πορτογαλία (το χρέος της ξεπέρασε το 123% του ΑΕΠ), η Ισπανία το 115% ακόμη και η Γαλλία και το Βέλγιο που το χρέος τους βρίσκεται πέριξ του 110% του ΑΕΠ.
Οι «δικλείδες ασφαλείας» της Ελλάδας
Για τη χώρα μας παρ΄ότι το δημόσιο χρέος βρίσκεται στο 169% του ΑΕΠ, οι δυσκολίες είναι περιορισμένες καθώς το μεγαλύτερο μέρος των ομολόγων (πάνω από 70%) έχουν κλειδωμένο επιτόκιο και βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια της ΕΚΤ, του ESM, ή ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών.
Οι ιδιώτες (οι αγορές δηλαδή) κινούν ποσοστό χαμηλότερο από το 28% του συνολικού χρέους της Ελλάδας.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι προφανής η ανάγκη, να υπάρξει μια συμφωνία αντιμετώπισης του προβλήματος του χρέους ώστε να μην υπάρξουν πάλι προβλήματα χρηματοδότησης τα οποία θα δίνουν αφορμή για να οργανωθούν κερδοσκοπικές επιθέσεις, όπως έγινε στο πρόσφατο παρελθόν.
Στην προσπάθεια αυτή η χώρα μας συντονίζεται και με τις άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, οι οποίες αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες που μάλιστα οξύνονται όσο επιμένει ο πληθωρισμός και αυξάνονται τα επιτόκια δανεισμού στις διεθνείς αγορές.
Ομως, όπως επισημαίνουν έγκυροι αναλυτές, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης δεν πρέπει να στέκονται μόνο στις πολιτικές απομείωσης του ήδη συσσωρευμένου χρέους αλλά και αυτού που πρόκειται να σηκώσουν προσεχώς. Κι αυτό το βάρος προέρχεται από την αύξηση των επιτοκίων, από το κόστος που δημιουργούν οι ανάγκες αποθήκευσης ενέργειας (φυσικού αερίου, πετρελαίου κλπ.) λόγω του πολέμου, αλλά κι από την ανάγκη αύξησης των αμυντικών δαπανών σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες όπως συμφωνήθηκε στα πλαίσια της συνεργασίας Ευρωπαικής Ενωσης και ΝΑΤΟ.