Την ερχόμενη Δευτέρα 6 Νοεμβρίου, ο ιστορικός κινηματογράφος «Τριανόν», στο κέντρο της Αθήνας, δεν θα προβάλει ταινίες. Αντί για αυτό, θα πραγματοποιηθεί εκεί εκδήλωση της εφημερίδας «Εποχή», φύλλο που ιδρύθηκε το 1988 με τη διάσπαση του ΚΚΕ (Εσωτερικού) και τα τελευταία χρόνια συνδέεται με την αριστερή αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ. Μια εκδήλωση αριστερής εφημερίδας δεν είναι κάτι μη σύνηθες: η Αριστερά αρέσκεται να εκδίδει εφημερίδες και να κάνει πολιτικές εκδηλώσεις, ακόμα και τώρα, που και τα δύο μοιάζει να έχουν φύγει από τη μόδα. Η σύνθεση αυτής της εκδήλωσης, όμως, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις της περιόδου μοιάζει λίγο ιδιαίτερη.
Στους ομιλητές της εκδήλωσης συναντά κανείς το όνομα του Ευκλείδη Τσακαλώτου, στην πρώτη τέτοια κεντρική εμφάνισή του μετά το αποτέλεσμα των εσωκομματικών εκλογών. Αλλά μαζί του, επίσης, της Σίας Αναγνωστοπούλου, πρώην υπουργού και βουλευτίνας, που θεωρείται ότι βρίσκεται ανάμεσα στην «Ομπρέλα» του Ευκλείδη Τσακαλώτου και τους «6+6» της Εφης Αχτσιόγλου.
Αλλά επίσης και του Αντώνη Τζανακόπουλου, ακαδημαϊκού στην Οξφόρδη, που ανήκει απευθείας στους «6+6» και είναι επίσης, ό,τι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό, αδελφός του πρώην γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ και υπουργού των κυβερνήσεών του. Το πάνελ κλείνουν δύο πρόσωπα που έχουν τη δική τους ιστορία στην Αριστερά, ο δικηγόρος Βασίλης Παπαστεργίου και ο άλλοτε γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Κωστής Παπαϊωάννου –αμφότεροι ανένταχτοι, που το τελευταίο διάστημα δραστηριοποιούνται σε ξεχωριστές πρωτοβουλίες που έχουν δημιουργηθεί για την «ανασύνθεση» του χώρου.
Η εκλογή του Κασσελάκη, ενός ανθρώπου που δεν έχει καμία σχέση με τον χώρο της ανανεωτικής Αριστεράς, ούτε πολιτική ούτε αισθητική, έχει δημιουργήσει διεργασίες σε όλα του τα θραύσματα, που ξεπερνούν κατά πολύ τις τηλεοπτικές εμφανίσεις που κάνουν θόρυβο και οδηγούν τον νέο πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να ανακοινώνει κάθε τόσο διαγραφές. Και το «Τριανόν» φαίνεται ότι ενδιαφέρεται για αυτές τις διεργασίες, τουλάχιστον όσο και για τον κινηματογράφο.
Μία εβδομάδα νωρίτερα, το σινεμά γέμισε ασφυκτικά, ξανά όχι για κάποια ταινία, αλλά για την πρώτη προσυνεδριακή εκδήλωση του ΜέΡΑ25, στην οποία επίσης παρουσιάστηκαν οι θέσεις για την επόμενη μέρα της Αριστεράς. Αν κάποιοι αναρωτιόντουσαν για το μέλλον του κόμματος που έφτιαξε ο Γιάνης Βαρουφάκης μετά τη διπλή του αποτυχία να μπει στη Βουλή στις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου, η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στον ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να απάλυνε αυτή την αγωνία. Αφότου εξελέγη, οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν σταθερά το ΜέΡΑ25 εντός Βουλής και στην πρώτη του εκδήλωση έδωσαν το παρών αρκετά πρόσωπα που σκέπτονται να βγουν από την εφεδρεία.
Για τις διαφορετικές τάσεις στο εσωτερικό όλων αυτών των διεργασιών, υπάρχει ένα δύσκολο σταυρόλεξο. Στο τέλος της ημέρας πρέπει με κάποιο τρόπο να συναντηθούν. Το ποσοστό των ψηφοφόρων που κινείται με κάποιον τρόπο μεταξύ του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ υπάρχει μεν, αλλά δεν είναι ανεξάντλητο.
Δεδομένου ότι σε αυτή την περίεργη γεωγραφία (που δεν κινείται μόνο από τα δεξιά προς τα αριστερά αλλά και από το γκροτέσκο προς το σοβαρό) ένα κομμάτι δείχνει να αποσπά ακόμα, παρόλα τα κωμικά γεγονότα που το συνοδεύουν, το κόμμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου, είναι αμφίβολο εάν χωράνε ένα ή δύο ψηφοδέλτια στις ευρωεκλογές του Ιουνίου.
Για να μπορέσουν όμως με κάποιον τρόπο να συναντηθούν όλοι μαζί –ανάγκη που γίνεται κατανοητή από τους περισσότερους– θα πρέπει να ξεπεραστούν όχι μόνο οι συνήθεις φιλοδοξίες για ρόλους, αλλά και ορισμένες παλιές αντιθέσεις.
Μια συνάντηση Βαρουφάκη – Τσακαλώτου, για παράδειγμα, δεν είναι πολύ πιο εύκολη από εκείνη που είχε κάνει ο συνεπώνυμος θείος του επικεφαλής της Ομπρέλας με τον Μάρκο Βαφειάδη, για να σηματοδοτήσουν το τέλος του Εμφυλίου. Οσο και αν το 2015 έχει εξοβελιστεί από τη συζήτηση της Αριστεράς, αυτό συνέβη επειδή έτσι αποφάσισαν οι ψηφοφόροι και όχι επειδή έκλεισαν τα τραύματα.
Αυτή τη στιγμή λοιπόν, στο εσωτερικό και το εξωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, «συνωστίζονται» οι εξής τάσεις:
♦ Η ομάδα των «6+6», της οποίας η ηγεσία θα προτιμούσε να περιμένει μέχρι το Συνέδριο –τουλάχιστον– ή ακόμα και μέχρι τις Ευρωεκλογές, ίσως και με τη σκέψη ότι αν το αποτέλεσμά τους επιβεβαιώσει τη σημερινή τάση των μετρήσεων, ο ΣΥΡΙΖΑ ενδέχεται να ξανασυζητήσει το πώς και με ποιον κινείται. Η τάση αυτή κοιτάζει ασφαλώς και προς το ΠΑΣΟΚ και τη δυνατότητα δημιουργίας ενός μετώπου που θα μπορούσε να κερδίσει τις εκλογές από τον Μητσοτάκη.
♦ Η Ομπρέλα, η οποία κατανοεί ότι η παραμονή της στον ΣΥΡΙΖΑ είναι αδύνατη, βρίσκεται σε δίλημμα ανάμεσα στην επιθυμία να κινηθεί όσο πιο γρήγορα γίνεται και την επιθυμία μα κινηθεί μαζί με τους «6+6», χωρίς τους οποίους αισθάνεται ότι είναι αδύναμη. Από τα στελέχη της, κάποια θα έβλεπαν θετικά τη δημιουργία ενός πλειοψηφικού πόλου στην Κεντροαριστερά και άλλα τη σύμπραξη με δυνάμεις αριστερότερα –χωρίς αναγκαστικά να είναι σαφές το ποιος θέλει τι.
♦ Το ΜέΡΑ25, το οποίο σε σχέση με τις τάσεις εντός του ΣΥΡΙΖΑ έχει το πλεονέκτημα ότι έχει δεδομένο έναν πανελλαδικό μηχανισμό και τη σχέση με τους ψηφοφόρους του. Η εκλογική αποτυχία του καλοκαιριού δείχνει σε πρώτη φάση ότι δεν το «σκότωσε» και αρκετοί ανένταχτοι συζητούν μαζί του. Το ερώτημα εδώ έχει να κάνει με τον βαθμό στον οποίον το κόμμα θα ήταν διατεθειμένο να περιορίσει την ανεξαρτησία του, τη δυνατότητα να συνομιλήσει με τους εχθραδελφούς του τού 2015, αλλά και την άμεση ανάγκη να σπάσει το σερί εκλογικών αποτυχιών.
♦ Ενα τμήμα στελεχών μέσα ή έξω από τον ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο προσανατολίζεται στην παρουσίαση ενός ξεκάθαρα Πράσινου ψηφοδελτίου στις ευρωεκλογές. Επικεφαλής αυτής της ομάδας είναι ο ευρωβουλευτής Πέτρος Κόκκαλης, ο οποίος για την ώρα δείχνει να προσανατολίζεται σε αυτόνομη πορεία –χωρίς να είναι βέβαιο ότι θα επιμείνει σε αυτήν εάν ο υπόλοιπος χώρος ενωθεί σε μια εκλογική συμμαχία.
♦ Διαφορετικές ομάδες ανένταχτων, που λειτουργούν άλλοτε ως γέφυρες και άλλοτε ως ρυμουλκά, στις οποίες συναντά κανείς γνωστούς ακαδημαϊκούς, ανθρώπους που συνδέονται με το κίνημα των δικαιωμάτων, αλλά και παλιά κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Οι ομάδες αυτές, που εμφανίζονται μέσω κειμένων υπογραφών ή συμμετοχών σε πάνελ, αποκτούν μια ιδιαίτερη σημασία στο βαθμό που έχουν τη δυνατότητα να μιλάνε με όλα τα υπόλοιπα κομμάτια, καταλήγοντας έτσι να αποκτούν ρόλο-κλειδί στη συζήτηση.
Η ταχύτητα των εξελίξεων σε αυτόν τον χώρο και οι συσχετισμοί υπό τους οποίους θα γίνουν οι όποιες κινήσεις, δεν είναι προφανώς ανεξάρτητοι και από τις κινήσεις της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ. Απομένει ελάχιστος χρόνος μέχρι τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος στις 9 και 10 Νοεμβρίου, όπου θα κριθεί και το ζήτημα της προαναγγελθείσας διαγραφής των Στέφανου Τζουμάκα, Δημήτρη Βίτσα, Πάνου Σκουρλέτη και Νίκου Φίλη.
Με τον ΣΥΡΙΖΑ να κινείται σε ποσοστά γύρω από το 13% στην πρόθεση ψήφου, κάποιοι στο περιβάλλον Κασσελάκη μπορεί να σκεφτούν ότι δεν είναι ώρα για διάσπαση –και άλλοι, αντίθετα, ότι είναι ακριβώς η ώρα. Η Ομπρέλα θα δυσκολευτεί να βρει αφήγημα αποχώρησης εάν οι διαγραφές παγώσουν, και ακόμα περισσότερο να βρει αφήγημα παραμονής εάν οι διαγραφές προχωρήσουν.
Τι θα κάνει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ; Οι κρητικοί μαυροπουκαμισάδες έχουν μια διττή ευχή όταν τσουγγρίζουν τα ποτήρια τους πριν πιουν: «Στις πιστόλες μας και στις θήκες τώνε». Το νόημα είναι ότι είναι καλό να έχεις το πιστόλι για όταν σου χρειαστεί, αλλά και τη θήκη του για να μένει μέσα τον περισσότερο καιρό. Ενας άλλος, άγραφος και αρκετά βάρβαρος, νόμος όμως, λέει ότι όταν τραβάς πρέπει να πυροβολήσεις, αλλιώς θα σε πυροβολήσουν οι άλλοι.
Δεν αποκλείεται οι παραδοσιακοί πολεμικοί νόμοι της Κρήτης να μετρήσουν στις επόμενες αποφάσεις του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ όσο και οι θεωρίες περί μάνατζμεντ στις οποίες ομνύει όταν είναι μόνος του.