Μπορεί κανείς να διαφωνεί μαζί του. Ενδεχομένως να πιστεύει ότι οι απόψεις του για την Παιδεία ανήκουν στο γνωστό ιστορικό χρονοντούλαπο ή πως έκανε ότι δεν είδε την κατρακύλα του κόμματός του στην διάρκεια της «πρώτης φοράς Αριστερά». Ίσως ενόχλησε η ρήξη του με την Εκκλησία ή η μετριοπαθής στάση του στα Ελληνοτουρκικά, παρότι αυτές είναι από τις πιο προοδευτικές θέσεις που έχει υποστηρίξει ποτέ. Τίποτε από αυτά δεν έχει σημασία. Κάθε φορά που ο Νίκος Φίλης παίρνει τον λόγο, δεν τον ακούνε μόνο στον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Φίλης δεν έκρυψε ποτέ τι είναι: ένας αριστερός συγκεκριμένης κοπής με τον οποίο μπορείς να συζητάς πολιτισμένα, ακόμα και όταν ξεκινάτε από διαφορετική αφετηρία. Θα παραμείνει κομματικός ακόμα και τις δύσκολες στιγμές, αλλά δεν θα προδώσει τον εαυτό του. Θέλει κότσια να σηκωθείς στο βήμα της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης, λίγη ώρα μετά τον πρώην Πρωθυπουργό και να διαφωνήσεις με την αναφορά του στο «βρώμικο ‘89», που χειροκροτήθηκε ακόμα και από υπουργούς της κυβέρνησης Τζαννετάκη. Απαιτεί, πρώτα απ΄όλα, σεβασμό στην ιδεολογία που υπηρετείς και στην ιστορία του κόμματος όπου ανήκεις. Ακόμα και τις φορές που το ίδιο την διώχνει από πάνω του σαν μίασμα, για να ρίξει μια ζεμπεκιά α λα Ανδρέας Παπανδρέου.
Με πολιτικούς σαν τον Φίλη η υπόθεση της «Προοδευτικής Συμμαχίας» ίσως εξελισσόταν διαφορετικά. Όχι απαραίτητα γιατί η «πράσινη» πλευρά του Κινήματος Αλλαγής θα έβλεπε με καλό μάτι την πιθανότητα οι απόψεις του να κυριαρχούν σε μια ενδεχόμενη συνεργασία, αλλά γιατί μαζί του ξέρουν πως μπορούν να συνυπάρξουν. Ξέρουν πως δεν έχει σκοπό να εξοντώσει την αντίθετη άποψη ή να στοχοποιήσει όσους την εκφράζουν. Και αυτό τον ξεχωρίζει, σαν την μύγα μέσα στο γάλα, ειδικά από τους συντρόφους του.
Τον φωνάζουν συχνά η «αριστερή συνείδηση», είναι όμως κάτι άλλο: ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν, μια υπενθύμιση ότι ο πολιτικός χώρος που σήμερα καταλαμβάνει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εκφραζόταν πάντα από «μαγαζιά» και «outsourcing», δεν καμάρωνε για το κλείσιμο αντιπολιτευόμενων ΜΜΕ, δεν κατέφευγε σε επικίνδυνα δημοψηφίσματα, δεν αποθέωνε τον λαϊκισμό. Είναι η συνειδητοποίηση πως τίποτα δεν κρατάει για πάντα: με ένα τσαφ, σε χρόνο λιγότερο από όσο χρειάστηκε για να πάρει την σημερινή του μορφή, ο ΣΥΡΙΖΑ κάποια στιγμή θα σβήσει. Και αυτό που θα μείνει τότε θα είναι μια Αριστερά που θα πασχίζει να κάνει τον απολογισμό της, που θα βρεθεί πραγματικά αντιμέτωπη με τα πεπραγμένα της.
Μπορεί, βέβαια, αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν γεμάτος με Φίληδες να μην έπαιρνε ποτέ την εξουσία. Ή και όχι –ήταν κι εκείνος, άλλωστε, υπουργικό μέλος της προηγούμενης κυβέρνησης, ακολούθησε το παράδειγμα που έφερε τον Αλέξη Τσίπρα στο Μέγαρο Μαξίμου. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν γεμάτος Φίληδες, όμως, σίγουρα θα είχε μια πραγματική ευκαιρία να γυρίσει σελίδα. Την ιστορία των κομμάτων, δυστυχώς καμιά φορά για τα ίδια, δεν την γράφουν οι μειοψηφίες.