Μια 40χρονη γυναίκα στο Μενίδι έχασε τη ζωή της από τον πρώην σύζυγό της. Τη μαχαίρωσε στον δρόμο το πρωί, καθώς πήγαινε στη δουλειά της. Βρέθηκε πεσμένη στο έδαφος, με το μαχαίρι καρφωμένο στην κοιλιά, και η σορός της ταυτοποιήθηκε από φωτογραφία που έδειξε η κόρη της στους αστυνομικούς.
«Ο μπαμπάς σκότωσε τη μαμά, φώναζε το κορίτσι στο τηλέφωνο». Τι λέξεις αταίριαστες, τι τραγικά νοήματα βγαίνουν από τα στόματα των παιδιών που βιώνουν τέτοιες καταστάσεις. Τι ασήκωτα δράματα της διπλανής πόρτας αποκαλύπτονται σε κάθε παρόμοιο περιστατικό. Κάθεσαι βουβός και τα διαβάζεις και το μυαλό σου πλάθει αποσπασματικές εικόνες ενός περιβάλλοντος όπου ο τρόμος και η απελπισία έχουν στρογγυλοκαθίσει στην πολυθρόνα.
Οι πρώτες πληροφορίες που ήρθαν στη δημοσιότητα λένε ότι το θύμα είχε καταγγείλει τον πρώην άνδρα της τρεις φορές για ενδοοικογενειακή βία. Απειλή, σωματική βλάβη, εξύβριση. Και τις τρεις φορές ο άνδρας οδηγήθηκε στον εισαγγελέα και αφέθηκε ελεύθερος. Είχε λάβει ρητή δικάσιμο για τις 17 Μαΐου του 2024. Τώρα, δηλαδή, θα δικαζόταν. Προτού δικαστεί, τη σκότωσε.
Οπως διαβάζουμε, στην τελευταία καταγγελία, όπου ασκήθηκε ποινική δίωξη στον άνδρα και κρατήθηκε ένα βράδυ για να δικαστεί την επομένη στο Αυτόφωρο Μονομελές Πλημμελειοδικείο, η εκδίκαση σταμάτησε και δόθηκε αναβολή για τις 17 Μαΐου λόγω έλλειψης βασικών αποδεικτικών στοιχείων και μαρτυριών, γιατί η καταγγέλλουσα έλειπε. Ο κατηγορούμενος αφέθηκε ξανά ελεύθερος, και τότε έστησε το καρτέρι του.
Βεβαίως, αναρωτιέσαι πώς και δεν το είχε κάνει πιο πριν, με δεδομένο ότι η πρώτη καταγγελία της γυναίκας είχε γίνει το 2013, η δεύτερη το 2022 και η τελευταία τώρα, στις 7 Μαΐου. Γενικώς, αναρωτιέσαι πώς γίνεται να τραβάει μια τέτοια ιστορία τόσα χρόνια, με επαναλαμβανόμενες καταγγελίες εκ μέρους του θύματος, και να περνάει τόσος χρόνος ώστε να καταλήξει σε δίκη, με έναν εν δυνάμει επικίνδυνο άνθρωπο να αφήνεται ξανά και ξανά ελεύθερος.
Οι Αρχές είχαν δώσει στη γυναίκα οδηγία εγκατάστασης στο κινητό της της εφαρμογής panic button. Της έδωσαν επίσης τη δυνατότητα να μεταφερθεί σε δομή φιλοξενίας, κάτι που αρνήθηκε. Μπορεί να ήταν λάθος της που το αρνήθηκε, αλλά ας συμφωνήσουμε πως όταν κάποιος σου στήνει καρτέρι ξημερώματα, την ώρα που πας στη δουλειά σου, και σου χώνει ένα μαχαίρι στην κοιλιά, το «κομβίον πανικού» δεν θα σε σώσει. Και να το πατήσεις, δηλαδή, δεν θα εμφανιστεί αυτόματα ένας από μηχανής θεός μπροστά του για να τον εμποδίσει.
Κανείς δεν ισχυρίζεται, ασφαλώς, ότι είναι κακό που υπάρχει το panic button. Είναι ένα ακόμη όπλο στη μάχη για την καταπολέμηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας και μπορεί όντως σε κάποιες περιπτώσεις να δρα βοηθητικά. Προφανώς, όμως, δεν είναι αρκετό για την ασφάλεια ενός ανθρώπου που έχει περικυκλωθεί από έναν σύντροφο κακοποιητή. Ούτε η διαμονή του σε δομή μπορεί να τον γλιτώσει, ενδεχομένως, από κάποιον που είναι αποφασισμένος να του κάνει κακό.
Τα περιστατικά που έρχονται το ένα μετά το άλλο δείχνουν ότι δεν υπάρχει ακόμα αποτελεσματική αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, με ένα ξεκάθαρο και στοχευμένο πλαίσιο που θα δώσει όντως μια ασπίδα προστασίας στα θύματα. Και δεν είναι μόνο δική μας αποτυχία, είναι αποτυχία της Ευρώπης συνολικά ότι ακόμα δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει αυτό το πλαίσιο
Οι στατιστικές λένε ότι το ένα πέμπτο των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία από σύντροφο και σχεδόν οι μισές έχουν υποστεί ψυχολογική βία, αλλά οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αδυνατούν να ελέγξουν το φαινόμενο. Σύμφωνα με το δίκτυο της EURACTIV, τα κακής ποιότητας δεδομένα, με κενά και ασυνέπειες, και η έλλειψη διασυνοριακών πλαισίων υπονομεύουν τις εθνικές προσπάθειες για την απονομή δικαιοσύνης, την παροχή προστασίας και την επίτευξη καταδικαστικών αποφάσεων.
Υπάρχουν μερικές χώρες που τα καταφέρνουν καλύτερα. Η Ισπανία έχει τον πιο εξελιγμένο τρόπο καταγραφής της βίας κατά των γυναικών. Ο νόμος εκεί ορίζει την ενδοοικογενειακή βία, την έμφυλη βία και τη γυναικοκτονία, και η κυβέρνηση συλλέγει στοιχεία ετησίως. Ακολουθεί η Πολωνία, που από το 2023 έχει βάλει την ενδοοικογενειακή βία ως έννοια στον νόμο, κάτι που παρέχει ένα πλαίσιο μεγαλύτερης προστασίας και βοήθειας στα θύματα. Τέλος, η Σλοβακία έχει κάνει βήματα μπροστά, και είναι η πρώτη που με νόμο αναγνωρίζει ακόμη και την κακομεταχείριση λόγω ψυχολογικής κακοποίησης.
Μιλάμε, όμως, για τρεις χώρες. Στη μεγάλη εικόνα της η Ευρώπη αποτυγχάνει. Η EURACTIV μιλάει για ανεπαρκείς καταδίκες, με ποσοστά απίστευτα χαμηλά, και για δημοσκοπήσεις που φανερώνουν ότι η πλειοψηφία δεν εμπιστεύεται τη Δικαιοσύνη. Το συμπέρασμα είναι ένα: μέχρι το φαινόμενο να μελετηθεί, ταξινομηθεί και κατανοηθεί επαρκώς, μέχρι να ονοματιστεί η βία κατά των γυναικών πιο ξεκάθαρα και μέχρι να υπάρξει ένα πλαίσιο αποτελεσματικής προστασίας των θυμάτων από τους θύτες, χάνεται πολύτιμος χρόνος.
Σε αυτό το κενό ασάφειας και αναποτελεσματικότητας, γυναίκες θα συνεχίσουν να πέφτουν στη μέση του δρόμου αιμόφυρτες και κανένα panic button δεν θα μπορεί να τις σώσει.