Κι ο κλήρος πέφτει στα κοπέλια. Οπου «κοπέλια» τα νεαρά αγόρια στην κρητική διάλεκτο. Αυτή η φράση επαναλαμβανόταν μέσα μου ενώ ο οδηγός που μας μετέφερε από το αεροδρόμιο του Ηρακλείου στον Αγιο Νικόλαο μας διηγείτο ιστορίες από τα όχι και τόσο παλιά χρόνια, που έδειχναν την απολύτως διαφορετική αντιμετώπιση των κοπελιών «τους» από τις θυγατέρες «τους». Τι τα θες; Η θέση της γυναίκας διαχρονικά. Παρεμπιπτόντως, σας ανέφερα το αεροδρόμιο Ηρακλείου… Δεκαπέντε χρόνια είχα να επισκεφθώ την Κρήτη. Ιδια ντροπή. Ιδιος θυμός. Ο Θεός να το κάνει αεροδρόμιο και η Παναγιά να δώσει να ολοκληρωθεί το νέο που ετοιμάζεται στο Καστέλι ώστε να σβήσει το μαύρο χάλι στο πλέον τουριστικό νησί μας.
Σε σαράντα λεπτά διαδρομή ο Αγιος Νικόλαος σκάει μπουνιά στα μάτια μου. Πώς επέτρεψαν τέτοιας κλίμακας ανοικοδόμηση; Τι παραλήρημα κατασκευών; Πώς το πρωτογενές μαγευτικό τοπίο δεν καθοδήγησε τον σεβασμό στους ανθρώπους… Αν είχαν προστατεύσει… Αν υπήρχαν κυβερνώντες μπροστάρηδες και όχι λαϊκιστές… Αν η ψήφος… Αν… Αν… Μέχρι να τιθασεύσω θυμούς που ξεπετάγονταν άναρχα και αυθόρμητα, ο οδηγός στρίβει στο ξενοδοχείο Minos Beach Art.
Να πω την αμαρτία μου, είχα ήδη διαμορφώσει στο μυαλό μου έναν αρνητισμό, κτίζοντας με τη φαντασία μου μια μεγάλη μονάδα, «πολυτελώς» άχρωμη και άψυχη, με προσωπικό «παρεμπιπτόντως», με λίγο από touch Κνωσσός, Ζορμπάς και μοντερνισμός χιλίων γουρνοπισίνων, το οποίο θα έπρεπε να υποστώ προκειμένου να παραστώ σε μια εκδήλωση φίλων στην περιοχή. Πόσο λάθος έκανα. Πόσο μεγάλο λάθος έκανα.
Αγαπητοί μου αναγνώστες. Από το 1986, που δημοσίως καταθέτω σκέψεις και εμπειρίες, εμμονική στο χρονογράφημα, καμία ιδιοτέλεια δεν καθοδηγεί τη γραφή μου. Ούτε, βέβαια, και τώρα. Το εν λόγω ξενοδοχείο, κομμάτι της Blue.gr, ανήκει στην Τζίνα Μαμιδάκη. Κόρη του Γιώργου και της Αριστέας Μαμιδάκη. Ενα ζευγάρι εμπνευσμένων, δημιουργικών, ακούραστων επιχειρηματιών, που έθεσαν τις βάσεις. Μα, πόσο εύκολα θα μπορούσαν να ξεριζωθούν οι βάσεις από αδύναμες σκυτάλες μετά τον θάνατό τους… Πόσα και πόσα παραδείγματα έχουμε! Ευτυχώς, δεν είναι αυτή η περίπτωσή μας. Γι’ αυτό και διπλός ο θαυμασμός μου. Σε τούτη την περίπτωση «ο κλήρος πέφτει στο κορίτσι».
Στον τόπο που ο πατέρας της άφησε μέσα στη θάλασσα την τελευταία του πνοή, στο μέρος που εκείνη έχει αναμνήσεις από όλη της τη ζωή. Πάνω από 50 χρόνια το ξενοδοχείο ανήκει στην οικογένεια Μαμιδάκη. Παιδί, έφηβη, ενήλικη… Τάμα ζωής, τόσο η διατήρηση όσο και η περαιτέρω ανάπτυξη. Και πόσα πολλά κατάφερε. Μια γυναίκα που δεν γνωρίζω προσωπικά. Και γιατί θα έπρεπε; Δεν είναι το έργο ο καθρέφτης του ατόμου; Η έκπληξη έρχεται από το πρώτο λεπτό.
Πώς κατορθώνουν και μια μεγάλη μονάδα 55.000 τ.μ., ωστόσο με μόλις 125 δωμάτια, να αναδίδει μια «κλίμακα» που να σε κάνει να νιώθεις ότι είσαι σε μακρινό ερημονήσι μαζί με ελάχιστους συνταξιδιώτες! Πώς, ενώ όλοι έκτιζαν καθ’ ύψος, ετούτοι έκρυψαν μια ξενοδοχειακή μονάδα; Κήποι απέραντοι, καλοφροντισμένοι, θαρρείς φυτό το φυτό, λουλούδι το λουλούδι, και παντού τέχνη, εξίσου «καλοφροντισμένη», πάθος της οικοδέσποινας. Αν τα ξενοδοχεία είναι η ψυχή της, όπως μου λένε όσοι τη γνωρίζουν, τα έργα τέχνης είναι τα αγαπημένα «παιχνίδια» της. Τα βρίσκεις, τα εντοπίζεις σε κάθε σημείο, μιλάμε για τεράστια συλλογή ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών.
«Σχολείο», ανοιχτό μουσείο, ακόμα ακόμα και για μαθητές σχολείων της Κρήτης. Πού θα έβρισκαν ανάλογη ευκαιρία; Η Τζίνα Μαμιδάκη, στον ιστορικό τόπο της, την Κρήτη, βάζει σφραγίδα σύγχρονου πολιτισμού. Αυτό, δηλαδή, που είναι η πεμπτουσία του πολιτισμού. Και ο πολιτισμός της απλώνεται σε όλα. Μια γαλήνη, μια ησυχία που τόσο πολύ έχει ανάγκη ο σύγχρονος άνθρωπος. Γι’ αυτό και οι πελάτες έρχονται και ξανάρχονται, ξένοι στην πλειονότητά τους (τα τελευταία χρόνια και πολλοί απαιτητικοί Αμερικανοί) και χαρίζουν πληρότητα 90% Οκτώβριο μήνα.
Με αόρατο τον ενορχηστρωτή, πλην άυπνο φρουρό. Κάτι που άλλωστε πιστοποιούν και οι πολλές βραβεύσεις και πιστοποιήσεις, όπως για παράδειγμα η δεύτερη θέση στη λίστα «Great place to work». Αρκεί να παρατηρείς τη συμπεριφορά του προσωπικού. Το χαμόγελο διαρκείας, το διαρκείας νοιάξιμο, η σωστή απόσταση με τον πελάτη. Τόσο ασυνήθιστα στοιχεία, σε μια «παράσταση» όπου όλοι μοιάζει να νιώθουν ευθύνη πρωταγωνιστικού ρόλου… Είναι να απορείς… Οτι κάτι συμβαίνει. Γελούσα με τον εαυτό μου καθώς αναρωτιόμουν… Για ποιο; Για το καλό! Μου ήταν ανοίκειο το να λειτουργούν όλα ρολόι. Πλάκα είχε.
Να σας δώσω λίγα ιστορικά στοιχεία που κατάφερα να συγκεντρώσω. Αρχή δεκαετίας του ’60 καταφθάνει στον Αγιο Νικόλαο Κρήτης ο Ηλίας Σωτήρχος, έλλην κοσμοπολίτης εξ Αιγύπτου. Σύντομα βάζει στο μάτι το Εκπαιδευτήριο της Χωροφυλακής. Ενα μεγάλο κτίριο σε μαγευτικό τοπίο, πάνω στη θάλασσα. Κατορθώνει να το αγοράσει, με το όραμα ενός ξενοδοχείου. Για τον σκοπό αυτόν κτίζει και διάσπαρτα μπανγκαλόου. Πόσο μπροστά ήταν αυτός ο άνθρωπος!
Πιθανολογείται ότι το γεγονός της μη εντοπιότητας τον έφερε αντιμέτωπο με ανυπέρβλητες δυσκολίες και έτσι αποδέχθηκε την πρόταση του Γιώργου Μαμιδάκη να του πουλήσει το ξενοδοχείο μόλις δύο χρόνια μετά, ήτοι το 1965. Σκεφτείτε, δηλαδή, ότι η υποδειγματική ξενοδοχειακή μονάδα για την οποία με ενθουσιασμό σας γράφω υφίσταται από το 1960 και παραμένει, με σοφά μικροχειρουργικές επεμβάσεις, πιο σύγχρονη από σύγχρονη, χάρη στη διορατικότητα, την καλαισθησία, την αντίληψη πολιτισμού των κατά σειρά ιδιοκτητών της.
Πώς έγινε και ενώ όλη η Ελλάδα καταστρεφόταν, ποδοπατώντας τοπία με υπερκατασκευές, τερατογενέσεις αμόρφωτων, άναρχα «κατεστημένα» κερδοσκοπίας, το συγκεκριμένο σημείο να παραδίδεται από υπεύθυνο χέρι σε υπεύθυνο χέρι, ως εύθραυστο μουσειακό αντικείμενο που έπρεπε να διασωθεί; Κατά την ταπεινή μου άποψη οφείλουμε ως Πολιτεία να το αναγνωρίσουμε ως μνημείο της νεότερης ελληνικής ξενοδοχειακής αρχιτεκτονικής.
Το πιο παλιό «κρυφό» ξενοδοχείο. Οσο περπατώ στους κήπους και παρατηρώ τα ταπεινά οικήματα και τη λεπτεπίλεπτη αισθητική πινελιά της οικοδέσποινάς του στο καθετί, μου έρχεται στη σκέψη μια φράση-προτροπή του σπουδαίου αρχιτέκτονα Αρη Κωνσταντινίδη: «Η αρχιτεκτονική πρέπει να φυτρώνει στον τόπο όπως ένα δέντρο». Αυτό συμβαίνει εδώ. Αυτό ακριβώς. Ολα μια ολόκληρη ξενοδοχειακή μονάδα, όπως ένα δέντρο στη φύση.
Ο τουριστικός κλάδος και όλοι οι τομείς που συνδέονται με αυτόν αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας. Κατά το ΙΝΣΕΤΕ, οι θέσεις εργασίας που θα έπρεπε να καλυφθούν ξεπερνούν τις 280.000 ενώ, εν τέλει, οι ελλείψεις στον ξενοδοχειακό κλάδο κινήθηκαν άνω των 60.000 εργαζομένων. Το να διατηρείς τους εργαζομένους σου είναι ένα μεγάλο στοίχημα και μια λαμπρή επιβεβαίωση σωστής επιχειρηματικότητας και χαρακτήρα.
Σε τούτη την επιχείρηση αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό ισχύει. Από τον αεικίνητο διευθυντή κ. Στράτο Πατσάκη μέχρι τον πιο πρόσφατο μαθητευόμενο. Στην blue.gr απασχολούνται 500 συμπολίτες μας σε τέσσερις ξενοδοχειακές μονάδες. Και ήδη σε μία εξ αυτών, πάλι στην περιοχή του Αγίου Νικολάου, στο Minos Palace, αντίστοιχης αισθητικής φιλοσοφίας και πολιτισμού, ετοιμάζεται Κέντρο Ευεξίας και Μακροζωίας, με την επιστημονική επίβλεψη μιας σπουδαίας ομάδας επιστημόνων διεθνούς ακτινοβολίας, για να αποκατασταθεί και η αστειότητα των spa που κατέκλυσαν το σύμπαν. Ο τομέας μακροζωία και ό,τι άλλο αυτός συνεπάγεται είναι ο πιο υποσχόμενος και ραγδαία εξελισσόμενος.
Θα απορείτε τι με έπιασε και τόσος ενθουσιασμός με κυρίευσε ως απόρροια της διαμονής μου δύο, όλων κι όλων, ημερών. Παρακολουθώ τους προβληματισμούς για την υπεραύξηση του τουρισμού. Λες και εμείς έχουμε την πολυτέλεια άλλων πολλών κλάδων οικονομίας… Παρακολουθώ την αύξηση της προσφοράς Airbnb. Σε μια χώρα με τεράστιο ποσοστό ιδιοκατοίκησης, εξοχικών, γενικά φιλοσοφίας οικονομιών που κατατίθενται για ασφάλεια σε ακίνητα, ανέντιμο να πολεμηθεί…
Παρακολουθώ την αγωνία μας να εισπράξουμε π.χ. από τα κρουαζιερόπλοια –και πολύ καλά κάνουμε– αντιλαμβανόμενοι πλέον ότι αυτά που κάποτε λογαριάζαμε ως επικερδή αποκαλύπτονται «αδειανά πουκάμισα». Αλλαξαν οι καιροί. Αλλαξαν οι απαιτήσεις. Αν γράφω αυτό το κείμενο, είναι για να τιμήσω τους διαχρονικά σοβαρούς του τουριστικού κλάδου. Πόσοι υφίστανται; Πόσοι σέρνουν το κάρο της σωστής ανάπτυξης για να ρίχνουμε τα όποια κέρδη τους σε σουρωτήρια μιας μη σταθερής, άρπα-κόλλα οικονομίας; Πόσοι είναι φερέγγυοι εργοδότες;
Και κυρίως πόσοι οραματίζονται και εκτελούν οράματα; Πόσοι είναι οι άξιοι συνεχιστές, σκυταλοδρόμοι; Πόσο «παρά φύσιν» είναι αυτή η χαμηλή δόμηση που διατηρήθηκε στον χρόνο και τα διάσπαρτα έργα τέχνης ενώ γύρω; Ενώ γύρω… Ο φίλος μου μού είπε κάποια στιγμή, κοιτάζοντας σε μια άκρη του τεράστιου οικοπέδου ένα οίκημα «αλλόθρησκης» αισθητικής, εκτός των τειχών του ξενοδοχείου, που διακρίνονταν: «Αυτό να έλειπε, μωρέ Ρέα».
«Κάνεις μεγάλο λάθος, Γιάννη μου» του απάντησα. «Αυτό να υπάρχει για να βλέπει ο καθένας μας τη διαφορά. Για να αντιλαμβάνεται και να τιμά ότι στη θέση αυτού του ξενοδοχείου θα ήταν, και σε αυτό το σημείο γης, βέβηλα οικήματα τραγικής αισθητικής σαν αυτό που βλέπεις και σε ενοχλεί». Να μάθουμε να τιμάμε, αναγνώστες μου, τις λαμπρές εξαιρέσεις. Ενα παλιό «κρυμμένο» ξενοδοχείο και μια γυναίκα που τιμά την ελληνική φιλοξενία και τον πολιτισμό. Χωρίς, μάλιστα, να το κάνει θέμα. Αυτό κι αν είναι ενδιαφέρον.