Η συνάντηση Κυριάκου Μητσοτάκη – Εμμάνουελ Μακρόν φέρνει στο επίκεντρο αναλύσεις και εξηγήσεις για τον ρόλο και την έμπρακτη στήριξη της Γαλλίας στις ελληνικές θέσεις και ιδίως για την αντίδρασή της απέναντι στην παράλογη τουρκική προκλητικότητα. Όσοι εκ των αναλυτών επιθυμούν να παρουσιάζονται ως αυστηρά ρεαλιστές αναφέρονται στον παραδοσιακό ρόλο της Γαλλίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στην απειλή που συνιστά για αυτό τον ρόλο η νεοοθωμανική στρατηγική του Ερντογάν. Με άλλα λόγια, οι αναλυτές αυτοί εκτιμούν πως σε μια εποχή κατά την οποία η υπερδύναμη των ΗΠΑ τείνει να αναμειγνύεται όλο και λιγότερο σε διενέξεις μακριά από το έδαφός της, η Τουρκία φαίνεται να διεκδικεί με επιθετικό και ιστορικά ανεπίγνωστο τρόπο έναν ρόλο που η Γαλλία θεωρεί δικαιωματικά ότι της ανήκει.
Δεν είναι ο σκοπός μου να διαφωνήσω με μια τέτοια «ρεαλιστική» προσέγγιση. Εκτιμώ όμως πως η απάντηση δε βρίσκεται εξ ολοκλήρου εκεί. Για να έχουμε την πλήρη εικόνα των κινήτρων πίσω από τη στάση αλληλεγγύης Μακρόν νομίζω πως οφείλουμε να διαβάσουμε προσεκτικά δυο ομιλίες του κατά τον πρώτο χρόνο της προεδρικής του θητείας: η μια έλαβε χώρα στην Πνύκα και η άλλη στο φημισμένο γαλλικό Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.
Στις δύο αυτές ομιλίες, που προσέχθηκαν ιδιαίτερα αλλά και επικρίθηκαν ως μαξιμαλιστικές, ο Μακρόν ξεδίπλωσε το όραμά του αλλά και την προσέγγιση αρχών που επιθυμεί να επικρατήσει στα ευρωπαϊκά πράγματα. Στη μεν πρώτη, που έγινε στον πλέον εμβληματικό χώρο για τις ευρωπαϊκές δημοκρατικές αξίες, ο Μακρόν επιβεβαίωσε την ανάγκη ενός νέου ευρωπαϊκού πολιτικού ηρωισμού αλλά και τη σημασία της έννοιας της ιστορικής αφήγησης. Στη δε ομιλία στη Σορβόννη, ο κ. Μακρόν πήγε ένα βήμα παραπέρα, ζητώντας η εθνική κυριαρχία να δώσει τη θέση της στην ευρωπαϊκή κυριαρχία.
Η πρόταση αυτή, κάποια χρόνια πριν, θα φάνταζε ουτοπική σε έναν άγγλο οπαδό του Brexit ή σε ένα γερμανό οπαδό της ειδικότερης έκφανσης της εθνικής κυριαρχίας ως δημοσιονομικής κυραρχίας. Ίσως και στη χώρα μας ακόμα η σκέψη αυτή να πήγαινε αρκετά πέρα από όσα έχουμε συνηθίσει να ακούμε για τις σχέσεις της Ελλάδας και της ΕΕ.
Η σημερινή όμως στάση Μακρόν φωτίζει μια εθνικά σημαντική πτυχή αυτών των ομιλιών: η ευρωπαϊκή κυριαρχία στην πραγματικότητα συναπαρτίζεται από τις κυριαρχίες των κρατών-μελών, επιχειρώντας να λειτουργήσει συμβιωτικά και όχι ανταγωνιστικά. Από την άλλη, στο επίπεδο των εξωτερικών ορίων της Ευρώπης, η φράση μεταφράζεται ως μια γενναία υπεράσπιση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών-μελών ως ευρωπαϊκής κυριαρχίας και ευρωπαϊκών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Ο φιλευρωπαϊσμός του Μακρόν γίνεται λοιπόν φιλελληνισμός μέσω μιας προσέγγισης αρχών: ζητώντας μια μαχητική Ευρώπη που υπερασπίζει τις αξίες της, ο Μακρόν αποκτά έναν ενεργό ρόλο, αναδεικνύοντας τη Γαλλία σε ηγέτιδα δύναμη έναντι της εφεκτικής στάσης απέναντι σε εξωτερικές προς την Ευρώπη απειλές. Ταυτοχρόνως, στο εσωτερικό επίπεδο, αφουγκράζεται την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κοινωνιών που νιώθουν τις αρχές πάνω στις οποίες χτίστηκαν να απειλούνται από τον αναθεωρητισμό και τον φονταμενταλισμό δυνάμεων που βρίσκονται εκτός μεν αλλά απειλητικά κοντά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με μια προσέγγιση αρχών λοιπόν, ο Μακρόν στηρίζοντας τη χώρα μας, έχει την ευκαιρία να καταστεί και καθοριστικός στο ευρωπαϊκό παιχνίδι και πλειοψηφικός στην εσωτερική του πολιτική ατζέντα.