Θα χρειαστεί κάποιο διάστημα μέχρι να κατανοηθούν σε βάθος οι επιπτώσεις της εκλογής του Μακρόν στην προεδρία της Γαλλίας. Ηδη όμως όλοι αντιλαμβάνονται τη σημασία της σε συμβολικό επίπεδο τόσο για τη Γαλλία όσο και για την Ευρώπη.
Κατ’ αρχάς η νίκη του Μακρόν αντιπροσωπεύει μία πρώτη επιτυχία επί του κύματος του λαϊκισμού που απειλεί την Ευρώπη. Μετά το δημοψήφισμα για το Brexit και τη νίκη του Τραμπ στις ΗΠΑ ο λαϊκισμός έγινε υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη. Και παρότι η επιτυχία του Μακρόν δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος εξαφανίστηκε, αποδεικνύει ότι είναι αντιμετωπίσιμος και ήδη αυτό είναι ένα θετικό παράδειγμα για όλη την Ευρώπη.
Η νίκη του έχει σημασία (και) γιατί θα αλλάξει πιθανόν την αντίληψη του υπόλοιπου κόσμου για τη Γαλλία. Υπό τον Ολάντ η χώρα ακολούθησε μία πολιτική διπλωματικού ακτιβισμού μέσω του οποίου συνέβαλε σημαντικά στον πόλεμο κατά του ισλαμιστικού επεκτατισμού στην Αφρική (κυρίως στο Μάλι) και κατά του Ισλαμικού Κράτους. Αλλά ο Ολάντ δεν ήταν χαρισματικός και η εξωτερική του πολιτική επιβάρυνε την ήδη παραπαίουσα οικονομία της Γαλλίας αποδυναμώνοντας τη θέση της χώρας διεθνώς. Αυτό είναι εμφανές κυρίως στην Ευρώπη καθώς η αυξανόμενη οικονομική ανισορροπία Γερμανίας – Γαλλίας εμποδίζει το Παρίσι να αντισταθεί στις πολιτικές λιτότητας που προωθεί το Βερολίνο. Και αυτό το μεταφέρω ως αυτόπτης μάρτυρας καθώς υπηρέτησα ως σύμβουλος του Μανουέλ Βαλς κατά την περίοδο που ήταν πρωθυπουργός.
Ενα από τα πλεονεκτήματα του Μακρόν είναι ότι έχει κατανοήσει ότι αν θέλει να αλλάξει την πολιτικό προσανατολισμό της Γαλλίας στην Ευρώπη θα πρέπει πρώτα να ισχυροποιήσει την οικονομία. Σε αντίθεση με πολλούς ηγέτες της Αριστεράς που προτιμούν να επιρρίπτουν στην ΕΕ τις ευθύνες για τις όλες παθογένειες των δικών τους χωρών ο Μακρόν πιστεύει ότι η Γαλλία αποδυναμώθηκε εξαιτίας της δικής της αποτυχίας να προχωρήσει στις δομικές μεταρρυθμίσεις που είχε ανάγκη. Μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης η Γαλλία είναι κάτω του μέσου όρου σε ανάπτυξη και έχει μία από τις ανεπαρκέστερες πολιτικές για την αντιμετώπιση της ανεργίας.
Ο Μακρόν καινοτόμησε και στο ότι εξήγησε καθαρά τις θέσεις του κατά την προεκλογική εκστρατεία σε αντίθεση με τους περισσότερους πολιτικούς που αποφεύγουν να υπερασπιστούν την Ευρώπη. Πιστεύει ότι χωρίς οικονομικές μεταρρυθμίσεις δεν πρόκειται να αλλάξει η σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη, ούτε θα επιστρέψει η ισορροπία στις Γαλλογερμανικές σχέσεις.
Η εκλογή Μακρόν ασφαλώς δεν είναι πανάκεια. Ο νέος πρόεδρος δεν θα λύσει ως δια μαγείας τις διαφωνίες μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας καθώς οι δύο χώρες έχουν σημαντικές διαφορές στις απόψεις τους για την οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ. Μάλιστα σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται η Γαλλία σήμερα ίσως είναι ανοιχτή σε ένα ομοσπονδιακό ευρωπαϊκό μέλλον από τη Γερμανία.
Ενώ για παράδειγμα η Γαλλία μιλά για ένα πραγματικό προϋπολογισμό των χωρών της Ευρωζώνης η Γερμανία ακόμη επιμένει σε ένα απλό ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο το οποίο θα χρησιμοποιείται μόνον σε καταστάσεις ανάγκης. Οι Γερμανοί δεν επιθυμούν να δέσουν τα χέρια τους με έναν κοινό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και κατά βάθος δεν θέλουν να συγχωνευθούν περισσότερο με την Ευρώπη.
Ο Μακρόν από την πλευρά του είναι οπαδός της βαθύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης γιατί γνωρίζει πως αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος να χαλαρώσει η γερμανική ηγεμονία. Θέλει όμως η ισότιμη σχέση Γαλλίας – Γερμανίας να μην είναι απλώς επικοινωνιακή -όπως έκανε ο Σαρκοζί- αλλά να στηρίζεται στην οικονομική ανάκαμψη. Υπό το πρίσμα αυτό δεν θα έπρεπε να αποκλείσει κανείς το ενδεχόμενο μίας μεγαλύτερης έντασης στις γαλλογερμανικές σχέσεις – ειδικά αν η οικονομία της Γαλλίας δεν καταφέρει να απογειωθεί.
Παρότι η προτεραιότητα του Μακρόν θα είναι η Ευρώπη, ο ίδιος θα πρέπει να ασχοληθεί και με άλλα ζητήματα όπως τις σχέσεις της Γαλλίας με τη Ρωσία και τον Πούτιν. Προφανώς θα επιδιώξει τη συνεργασία αλλά δεν θα ξεχάσει τις παρεμβάσεις της Μόσχας στη γαλλική εσωτερική πολιτική. Αλλωστε το Κρεμλίνο -που ήταν ανοιχτά υπέρ της Λεπέν- κρύβονταν πιθανότατα πίσω από τις κυβερνοεπιθέσεις στο προεκλογικό επιτελείο του Μακρόν.
Ο νέος πρόεδρος της Γαλλίας για να επιτύχει στα φιλόδοξα σχέδιά του θα πρέπει πρώτα να δώσει ξανά στη χώρα του την ισχύ, οικονομική, διπλωματική και στρατιωτική που είχε στο παρελθόν. Αν τα καταφέρει θα προκύψει μία πιο δυνατή Γαλλία. Κάτι που θα είναι θετικό και για την Ευρώπη και για τον κόσμο.
© The Project Syndicate, 2017
www.project-syndicate.org
* O Ζακί Λαΐντι είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού (Sciences Po) και πρώην πολιτικός σύμβουλος του Μανουέλ Βαλς, πρωθυπουργού της Γαλλίας έως τον Δεκέμβριο του 2016