Ο αμερικανός παίκτης του μπέιζμπολ Λόρενς «Γιόγκι» Μπέρα αναφέρεται ευρέως ως αυτός που παρατήρησε ότι «είναι δύσκολο να κάνεις προβλέψεις, ειδικά για το μέλλον». Είτε το είπε όντως είτε όχι, η παρατήρηση είναι εύστοχη. Ιδού, όμως, δέκα προβλέψεις όσον αφορά το τι θα συμβεί στον κόσμο κατά τη χρονιά που μόλις άρχισε.
Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία, το κυρίαρχο ζήτημα του 2022, θα συνεχιστεί, αν και με λιγότερη ένταση. Ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία θα μπορέσουν να επιτύχουν μια πλήρη στρατιωτική νίκη, εάν ως νίκη ορίζεται η συντριβή της άλλης πλευράς και η υπαγόρευση των όρων μιας μεταπολεμικής, εδαφικής ή πολιτικής, διευθέτησης.
Ούτε οι διπλωμάτες θα σημειώσουν νίκη, εάν ως νίκη ορίζεται η επίτευξη μιας συμφωνίας που αμφότερες οι κυβερνήσεις είναι πρόθυμες να υπογράψουν και να τηρήσουν. Η ειρήνη απαιτεί ηγέτες που είναι πρόθυμοι και ικανοί να συμβιβαστούν, δύο στοιχεία που απουσιάζουν εμφανώς (αν και για πολύ διαφορετικούς λόγους) και από τις δύο πλευρές.
Δεύτερον, ενώ πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής εστιάζουν στο ενδεχόμενο ενός πολέμου για την Ταϊβάν, αυτό μάλλον είναι πολύ απίθανο να συμβεί το 2023. Ο κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ είναι απασχολημένος με ένα κύμα κρουσμάτων COVID-19 που κατακλύζει το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας του, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τις ικανότητες του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος και αποδυναμώνοντας περαιτέρω μια ήδη επιβραδυμένη οικονομία. Η Κίνα σε καμία περίπτωση δεν έχει εγκαταλείψει τον στόχο της να θέσει υπό τον έλεγχό της την Ταϊβάν, και με τη βία εάν χρειαστεί. Αλλά ενώ θα συνεχίσει να αυξάνει την πίεση στην Ταϊβάν, πιθανότατα έχει αναβάλει την ακραία επιθετική δράση για τουλάχιστον μερικά χρόνια.
Τρίτον, η έκπληξη της χρονιάς θα είναι η ανάδειξη της Ιαπωνίας σε σημαντικό γεωπολιτικό παράγοντα. Η οικονομική ανάπτυξη στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου αναθεωρήθηκε ανοδικά στο 1,5% και οι αμυντικές δαπάνες βρίσκονται τώρα σε τροχιά διπλασιασμού, φτάνοντας στο 2% του ΑΕΠ. Η Ιαπωνία, με έναν από τους πιο ικανούς στρατούς στην περιοχή, θα ευθυγραμμιστεί επίσης πιο στενά με τις ΗΠΑ για να αποτρέψει την κινεζική επιθετικότητα κατά της Ταϊβάν ή, αν χρειαστεί, για να αμυνθεί. Ακόμη περισσότερο από όσο για τη Γερμανία, το 2023 θα είναι η χρονιά που η Ιαπωνία θα εισέλθει στη μετα-μεταπολεμική εποχή (από το τέλος του Β’ Παγκόσμιο Πόλεμου).
Τέταρτον, η Βόρεια Κορέα θα πραγματοποιήσει σχεδόν σίγουρα την έβδομη πυρηνική δοκιμή της, πέρα από συχνές πυραυλικές δοκιμές πυραύλων. Ούτε η Νότια Κορέα ούτε οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να αποτρέψουν τέτοιες ενέργειες, ενώ η Κίνα, η μόνη χώρα που είναι σε θέση να το πράξει, θα σταματήσει να χρησιμοποιεί τη μεγάλη επιρροή που έχει, μην τυχόν και αποδυναμώσει τη γειτονική χώρα και θέσει σε κίνηση δυνάμεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αστάθεια στην περιφέρειά της.
Πέμπτον, οι διατλαντικές σχέσεις, ισχυρότερες προς το παρόν λόγω της κοινής διάθεσης για αντίσταση στην εισβολή της Ρωσίας και για συνδρομή της Ουκρανία, θα υποφέρουν από προστριβές, λόγω της δυσαρέσκειας των Ευρωπαίων με τον οικονομικό προστατευτισμό των ΗΠΑ και της δυσαρέσκειας των Αμερικανών με τη συνεχιζόμενη οικονομική εξάρτηση της Ευρώπης από την Κίνα. Οι δεσμοί θα μπορούσαν επίσης να πληγούν από αναδυόμενες διαφορές σχετικά με την έκταση της στρατιωτικής, οικονομικής και διπλωματικής στήριξης της Ουκρανίας και το ύψος των αμυντικών δαπανών.
Εκτον, η παγκόσμια οικονομία είναι πιθανό να αναπτυχθεί λιγότερο από όσο προβλέπουν επί του παρόντος οι περισσότεροι παρατηρητές. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει συνολική ανάπτυξη 2,7%, αλλά η πραγματικότητα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι χειρότερη, λόγω των αρνητικών επιπτώσεων της κακής διαχείρισης της πανδημίας από την Κίνα και της πορείας της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, η οποία δείχνει αποφασισμένη να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια, σε μια προσπάθεια μείωσης του πληθωρισμού. Η πολιτική αστάθεια σε περιοχές της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας θα αποδειχθούν επίσης επιβλαβείς για την παγκόσμια οικονομική απόδοση.
Εβδομον, η ετήσια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (η COP28, που θα πραγματοποιηθεί στο Ντουμπάι) θα συνεχίσει να απογοητεύει. Με τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές ανησυχίες να υπερισχύουν των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων προβληματισμών για το κλίμα, οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι πιθανό να επιδεινωθούν, πριν καταστούν… ακόμη χειρότερες.
Ογδοον, οι σχέσεις Ισραήλ-Παλαιστίνης θα καταστούν πιο βίαιες, καθώς η εποικιστική δραστηριότητα των Ισραηλινών επεκτείνεται και η διπλωματία κάθε άλλο παρά προμηνύει τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους με όρους που θα μπορούσαν να αποδεχτούν τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι. Αντιθέτως, ένα μέλλον που θα μπορούσε να περιγραφεί ως «μη λύση ενός κράτους» θα πλησιάσει περισσότερο στο να καταστεί πραγματικότητα.
Ενατον, η Ινδία θα συνεχίσει να απογοητεύει όσους προβλέπουν σπουδαία πράγματα για αυτήν. Η Ινδία θα συνεχίσει να αγοράζει όπλα και πετρέλαιο από τη Ρωσία και να κρατά μια στάση μη ευθυγράμμισης, ακόμη και αναζητώντας μεγαλύτερη βοήθεια από τη Δύση ενάντια στην Κίνα. Και στο εσωτερικό, ο κίνδυνος είναι ότι η Ινδία θα συνεχίσει να καθίσταται σταδιακά πιο ανελεύθερη και λιγότερο κοσμική.
Δέκατον, το Ιράν θα είναι πιθανότατα το κυρίαρχο ζήτημα του 2023. Οι διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος θα καταστούν πιο δυναμικές λόγω της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης και των αναδυομένων διαφορών εντός της ηγεσίας σχετικά με το αν θα συμβιβαστούν με τους διαδηλωτές ή θα τους συλλάβουν και θα τους σκοτώσουν. Η πυρηνική συμφωνία του 2015 δεν θα επανέλθει στο τραπέζι, δεδομένης της στρατιωτικής βοήθειας του Ιράν στη Ρωσία και της επιθυμίας των ΗΠΑ να αποφύγουν να προσφέρουν μια οικονομική σανίδα σωτηρίας στο υπό πολιορκία καθεστώς.
Οι ηγέτες του Ιράν ενδέχεται να επιλέξουν να συνεχίσουν να προωθούν το πρόγραμμά τους για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, με την ελπίδα, είτε να επιτύχουν μια σημαντική ανακάλυψη, είτε να προκαλέσουν ένα ισραηλινό χτύπημα, μια εξέλιξη που θα τους επέτρεπε να απευθύνουν έκκληση για εθνική ενότητα ενόψει εξωτερικής επίθεσης. Ενα άλλο ενδεχόμενο είναι η συνοχή των δυνάμεων ασφαλείας να δώσει τη θέση της σε κάτι παρόμοιο με σύρραξη μεταξύ τους. Για πρώτη φορά μετά την πτώση του Σάχη, το 1979, το μέλλον της Ισλαμικής Δημοκρατίας θα τεθεί σοβαρά εν αμφιβόλω.
Ολα αυτά μπορεί να μην προαναγγέλλουν μια ευτυχισμένη νέα χρονιά, αλλά εξασφαλίζουν ότι θα είναι ενδιαφέρουσα.
* Ο Richard Haass είναι αμερικανός πρώην διπλωμάτης, πρόεδρος του Council on Foreign Relations. Το κείμενο αυτό αναδημοσιεύεται αποκλειστικά για την Ελλάδα από το Project Syndicate.