Το ιταλικό «όχι» είναι μάλλον ο έσχατος κώδωνας κινδύνου για την ευρωζώνη, αλλά και την κοινή πορεία της Ευρώπης. Δεν είναι μόνο ένα βήμα πριν την άνοδο ενός ακόμη οργισμένου «λαϊκιστή» στην εξουσία, είναι και τα 300 δισ. ευρώ των «κόκκινων δανείων» των οκτώ ιταλικών συστημικών τραπεζών, που χρειάζονται επειγόντως 100 δισ. ευρώ ανακεφαλαιοποίηση. Αλλά είναι και ότι οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες που είναι πολύ εκτεθειμένες στα ομόλογα των ιταλικών τραπεζών.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η Μαρίν Λεπέν θα κάνει μια χαψιά τον ακραίο θατσεριστή Φρανσουά Φιγιόν στον δεύτερο γύρο των γαλλικών εκλογών, καθώς οι ψηφοφόροι του Σοσιαλιστικού Κόμματος δεν θα τον στηρίξουν ως είθισται. Μεσολαβούν τον Μάρτιο και οι γενικές εκλογές στην Ολλανδία, όπου ο ηγέτης του αντιευρωπαϊκού και αντιμεταναστευτικού «Κόμματος για την Ελευθερία» Γκέερτ Βίλντερς προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Οι αναλυτές θεωρούν πως ενδέχεται να καταφέρει να μπει στην κυβέρνηση, καθώς θα χρειαστούν τέσσερα με πέντε κόμματα για να σχηματισθεί είτε κεντροδεξιά, είτε κεντροαριστερή κυβέρνηση. Ως καταλύτης στις πολιτικές εξελίξεις στην Ολλανδία θεωρείται ο νόμος που ψηφίστηκε υπό την πίεση των ακροδεξιών το 2015 που καθιερώνει την διενέργεια δημοψηφίσματος αν συγκεντρωθούν 300.000 υπογραφές πολιτών. Ήδη, ένα τέτοιο δημοψήφισμα ακύρωσε την επιδιωκόμενη εμπορική συμφωνία ΕΕ – Ουκρανίας!…
Είναι εύλογο λοιπόν να αναρωτιέται κανείς εάν η Ευρώπη αντέχει να περιμένει μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2017 τις γερμανικές εκλογές για να ληφθούν κάποιες κρίσιμες αποφάσεις για της Ευρώπη, τα τραπεζικά χρέη, τη λιτότητα, την Ελλάδα, τα εξωτερικά σύνορα κ.ο.κ. Από την στιγμή που η κυρία Μέρκελ αποφάσισε να διεκδικήσει εκ νέου την καγκελαρία, προφανώς μετά την επίμονη παραίνεση του αμερικανού προέδρου Ομπάμα, το σενάριο των πρόωρων εκλογών στην Γερμανία, για το οποίο γράψαμε σχετικά τον Σεπτέμβριο (εδώ) επανέρχεται ως πιθανή εκδοχή μετά την πανηγυρική εκλογή της από το CDU. Δηλαδή, να προηγηθούν οι γερμανικές εκλογές των γαλλικών και ίσως και των ολλανδικών. Τώρα, τα επιχειρήματα είναι άλλα και πιο ισχυρά λόγω των ευρύτερων εξελίξεων.
Η πρόωρη επανεκλογή της Ανγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία, όχι μόνο μπορεί να ανακόψει την τάση υπέρ των «λαϊκιστών», αλλά και να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων στις εκλογές σε Γαλλία και Ολλανδία
Βέβαια, ο Θεμελιώδης Νόμος (το Γερμανικό Σύνταγμα) είναι έως απαγορευτικός για την διενέργεια πρόωρων εκλογών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να γίνουν με την επίκληση είτε «καταστάσεων εξαίρεσης», είτε με την πτώση της συμμαχικής κυβέρνησης. Και σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν περιορισμοί, καθώς το σύνταγμα ουσιαστικά απαγορεύει την διάλυση του κοινοβουλίου. Παρ΄ όλα αυτά, το 2005 ο τότε πρόεδρος της Γερμανίας Χόρστ Κέλερ συμφώνησε να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές ένα χρόνο νωρίτερα από το κανονικό, μετά την απώλεια εμπιστοσύνης που προκάλεσε ο ίδιος ο καγκελάριος Σρέντερ. Παρατηρητές εκτιμούν πως η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες μπορεί να υποστηριχθεί από τους υπαρκτούς συστημικούς κινδύνους (κατάρρευση ιταλικών τραπεζών ή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για το Μεταναστευτικό κ.ά.) και τονίζουν πως στις δημοκρατίες δεν υπάρχουν αδιέξοδα.
Πάντως, μια πρόωρη επανεκλογή της Άνγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία, όχι μόνο μπορεί να ανακόψει την τάση υπέρ των «λαϊκιστών», αλλά και να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων στις εκλογές στην Γαλλία και την Ολλανδία, αλλά και στην Ιταλία και την Ισπανία. Βέβαια, η επανεκλογή της στην καγκελαρία είναι μεν αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για την διάσωση της Ευρωζώνης και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Υπάρχουν μερικά κρίσιμα προαπαιτούμενα για να ανακάμψει η Ευρώπη:
- Να αλλάξει άρδην η οικονομική πολιτική στην ΕΕ με κατεύθυνση την στήριξη των μισθών και των συντάξεων, τη μείωση των φόρων για τα μεσαία εισοδήματα και την διάθεση 1 τρισ. ευρώ για την ανάπτυξη.
- Σχετικά με τα τεράστια εξωτερικά πλεονάσματα της γερμανικής οικονομίας, όπως επισημαίνει ο αρμόδιος Επίτροπος για θέματα Οικονομίας, Πιερ Μοσκοβισί, η Κομισιόν θεωρεί ότι η Γερμανία αντιμετωπίζει «μακροοικονομικές ανισορροπίες, ιδίως όσον αφορά κινδύνους που απορρέουν από την υπερβολική αποταμίευση καθώς και από τις υποτονικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις». Η Κομισιόν έχει ήδη συστήσει στη Γερμανία να αυξήσει τις δημόσιες επενδύσεις και να ενθαρρύνει την υψηλότερη συμμετοχή των ατόμων με χαμηλά εισοδήματα και εκείνων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας.
- Για να γίνουν αυτά πρέπει να πάει ο κ. Σόιμπλε στο σπίτι του, εξέλιξη που θα είναι εφικτή μετά από την τέταρτη επανεκλογή της κυρίας Μέρκελ στην καγκελαρία.
- Εάν αυτά συμβούν εγκαίρως, τότε, ανοίγει ο δρόμος για ριζικές αλλαγές στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όπου είναι απολύτως αναγκαίο ένα ευρωπαϊκό New Deal, που θα επαναφέρει τις εύλογες προσδοκίες στα μεσαία και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, θα δίνει μια ισχυρή ώθηση στην απασχόληση και στην ευρωπαϊκή ανάπτυξη, θα δίνει ουσιαστική απάντηση στο Μεταναστευτικό, αλλά και στο Αμυντικό ζήτημα.
- Το ευρωπαϊκό New Deal πρέπει να επισφραγισθεί με ένα Νέο Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Χάρτη που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα για την ταχεία πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης.
Η αλλαγή οικονομικής πολιτικής στη Γερμανία και στην Ευρώπη αποτελεί μονόδρομο για την αποφυγή του εκφασισμού των ευρωπαϊκών μαζών και είναι εφικτή με μια ουσιαστική «μετακίνηση», όπως άλλωστε ήδη έκανε η κυρία Μέρκελ με το Μεταναστευτικό. Ο «ευρωπαϊστής» Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει εξελιχθεί σε διαρθρωτικό πρόβλημα, τόσο για την Ευρώπη, όσο και για την ίδια τη Γερμανία. Τα σενάρια που του αποδίδονται περί μίας ΕΕ δύο ταχυτήτων ή μιας μικρότερης γερμανικής ΕΕ του Βορρά είναι καταστροφικά και ανέφικτα. Κανείς στην Ευρώπη δεν θέλει τους «αμετακίνητους» Γερμανούς για αφεντικά. Ελπίζουμε πως η κυρία Μέρκελ το έχει βαθιά κατανοήσει αυτό.