Κάθε χρόνο, πριν ξεκινήσω τα μαθήματά μου Πολιτικής και Συνταγματικής Ιστορίας της Ελλάδας, ζητώ από τις φοιτήτριες και τους φοιτητές μου να απαντήσουν σε ένα πιλοτικό τεστ με πολύ εύκολες ερωτήσεις για κορυφαία ζητήματα της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Με το τεστ αυτό θέλω να διαπιστώσω ποιο είναι το επίπεδο ιστορικών γνώσεων της τάξης και να προσαρμόσω ανάλογα το μάθημα.
Μου κάνει κάθε χρόνο εντύπωση το γεγονός ότι οι φοιτήτριες/τές απαντούν λανθασμένα κυρίως σε ένα ερώτημα ενώ σε όλα τ’ άλλα απαντούν γενικώς σωστά.
Το δύσκολο ερώτημα λοιπόν είναι το εξής:
«Πώς έληξε ο Εμφύλιος Πόλεμος;»
Πάνω από το ένα τρίτο απαντά: «Με νίκη των κομμουνιστών» ή «Μετά από επέμβαση του Κόκκινου Στρατού» ενώ αρκετές/οί θεωρούν ότι ο Εμφύλιος έληξε περίπου ισοπαλία: («Με ανακωχή και σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας»). Λιγότερες/οι από τους μισούς απαντούν σωστά: «Με ήττα των κομμουνιστών.»
Πάντα αναρωτιόμουν. Είναι άραγε αυτή η ορθή απάντηση ή τα παιδιά γνωρίζουν καλύτερα την Ιστορία από μένα;
Δυστυχώς αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα. Το 1949 νίκησαν οι κομμουνιστές. Δεν είμαι σίγουρος με ποιον τρόπο, αλλά οπωσδήποτε νίκησαν.
Επειδή είμαι σίγουρος ότι θα διαμαρτυρηθείτε, θα προσπαθήσετε να με διορθώσετε και ίσως να με επιπλήξετε για την άγνοιά μου, σας παρακαλώ πρώτα να δείτε με προσοχή τα έξι γραφήματα που ακολουθούν. Τα γραφήματα αυτά αποδεικνύουν την ορθότητα του ισχυρισμού μου.
Έχουμε και λέμε:
Exhibit #1.
Η οικονομική ελευθερία στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις τέσσερις χώρες με τις οποίες συνορεύει (την Τουρκία, τη Βουλγαρία, την Αλβανία και τη Χώρα Χωρίς Όνομα). Οι τρεις είναι πρώην κομμουνιστικές χώρες. Που μάλιστα άνοιξαν τα σύνορά τους και ενίσχυσαν τον Δημοκρατικό Στρατό στη διάρκεια του Εμφυλίου. Πιθανόν αυτή η παρέμβαση να οδήγησε και στην τελική νίκη των κομμουνιστών.
Exhibit #2.
Αλλά πέραν των άμεσων γειτόνων, μας ξεπέρασε στην οικονομική ελευθερία και η ευρύτερη γειτονιά μας. Από τη Σερβία και το Μαυροβούνιο μέχρι τη Βοσνία, τη Ρουμανία και το Κόσοβο. Σ’ αυτές τις χώρες, όπως και στην Ελλάδα, επικράτησε ο κομμουνισμός στη διάρκεια της δεκαετίας του 1940. Αλλά εκεί κατέρρευσε το 1989. Κάτι που δεν συνέβη στην Ελλάδα.
Exhibit #3.
Καθώς απομακρυνόμαστε, σε πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης γενικότερα, παρατηρούμε το ίδιο φαινόμενο. Από τη Σλοβενία και την Κροατία στη γειτονιά μας, μέχρι τη Ρωσία και τη Λευκορωσία που μας πέρασαν πέρυσι. Όταν δηλαδή η Ελλάδα έφτασε στο ανώτατο στάδιο του σοσιαλισμού, δηλαδή στη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Exhibit #4.
Εδώ τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα. Εδώ συγκρινόμαστε με χώρες που μας έχουν αφήσει πολλά χιλιόμετρα πίσω. Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία και Ουγγαρία. Αναρωτιέμαι πότε οι κάτοικοι αυτών των χωρών θα επισκέπτονται την Ελλάδα έχοντας στις βαλίτσες τους νάιλον καλσόν και μπλουτζίν.
Exhibit #5.
Γι’ αυτούς τώρα τι να πούμε; Οι Τίγρεις της Βαλτικής σου λέει ο άλλος. Πρόσθεσα πάντως και την Ορθόδοξη Γεωργία για να μην αισθανόμαστε μόνοι. Αυτή όμως προτιμά την παρέα της Βαλτικής από τη δική μας.
Exhibit #6.
Αφού σύγκρινα την Ελλάδα με τις πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, σκέφτηκα να τη συγκρίνω και με το άντρο του νεοφιλελευθερισμού: τη Σκανδιναβία. Όπως βλέπετε εκεί ο νεοφιλελευθερισμός τους έχει διαβρώσει απολύτως. Υποθέτω ότι η ζωή τους θα είναι μια σκέτη κόλαση.
Ελπίζω λοιπόν να έχετε πειστεί ότι οι φοιτήτριες και οι φοιτητές μου έχουν δίκιο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το ποιος νίκησε στον Εμφύλιο. Και ποιο οικονομικό σύστημα επικρατεί στην Ελλάδα μέχρι σήμερα.
* Ο Αριστείδης Χατζής είναι Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το βιβλίο του Φιλελευθερισμός κυκλοφορεί στη σειρά «Μικρές Εισαγωγές» των Εκδόσεων Παπαδόπουλος. Τα γραφήματα βασίζονται στο Index of Economic Freedom 2017.