Πριν από λίγες μέρες έγινε γνωστό ότι ύστερα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις, η διοίκηση του γερμανικού αυτοκινητιστικού κολοσσού της Volkswagen και το πανίσχυρο συνδικάτο των εργαζομένων του, συμφώνησαν να γίνουν 30.000 απολύσεις (!), οι περισσότερες των οποίων στα εργοστάσια του Ομίλου στη Γερμανία. Η διοίκηση δεσμεύτηκε ταυτόχρονα να δημιουργήσει σχεδόν 10.000 νέες θέσεις εργασίας στο τομέα των ηλεκτροκινούμενων αυτοκινήτων.
Διαβάζοντας με έκπληξη την είδηση προέκυψε το ερώτημα αν μπορεί ένα συνδικάτο να συμφωνεί σε απολύσεις κι αν θα μπορούσε να γίνει μια τέτοια συμφωνία και στην Ελλάδα της κρίσης. Ιδίως αν θα μπορούσε κάποιο ελληνικό συνδικάτο να συμφωνήσει με την εργοδοσία σε συντεταγμένες απολύσεις για να ανασυγκροτηθεί η επιχείρηση και να αναπτυχθεί εκ νέου.
Τα ερωτήματα αποκτούν μεγαλύτερη σημασία καθώς και στην εκκρεμούσα αξιολόγηση ανυπέρβλητο αγκάθι παραμένει το πακέτο των εργασιακών προσαρμογών που επίμονα ζητούν οι θεσμικοί δανειστές, επιβάλλοντας από το πρώτο Μνημόνιο, το 2010, συνεχή απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων.
Μπορούν λοιπόν και πώς, τα συνδικάτα αλλά και οι εργοδότες να συμβάλλουν σε αναπτυξιακή προοπτική; Να συμπεριφερθούν όπως συμπεριφέρονται οι ομόλογοί τους σε πολλές χώρες στην Ευρώπη και πριν από δύο χρόνια σε αντίστοιχες περιπτώσεις στις ΗΠΑ;
Σίγουρα όχι με τη εμπεδωμένη αντίληψη με την οποία εξακολουθούν να συμπεριφέρονται αμφότεροι οι κοινωνικοί εταίροι και εξαιτίας της οποίας έχουν σημαντικό μερίδιο στην παρατεινόμενη κρίση της χώρας. Διέπονται δηλαδή από την λογική ότι μόνο με τον δικό τους τρόπο η Ελλάδα θα γυρίσει στην ανάπτυξη. Χωρίς να υποχρεωθούν να αναλάβουν σημαντική ευθύνη.
Οι μεν εργοδότες, κυρίως οι μεγάλοι που απασχολούν δεκάδες εργαζομένους, αποφεύγουν να συμπεριφερθούν ως κλασικοί καπιταλιστές- επιχειρηματίες, τολμώντας να πάρουν επενδυτικά ρίσκα για να κρατήσουν και να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους. Η λογική του κρατικοδίαιτου καπιταλισμού, παρ’ όσα έχουν συμβεί από το 2009 παραμένει ισχυρή. Την απαιτούμενη αλλαγή νοοτροπίας την είχαν επισημάνει στον ΣΕΒ από το 2011 ο επικεφαλής των Γερμανών Βιομηχάνων και ο τότε αντικαγκελάριος Φίλιπ Ρέσλερ , σε ημερίδα που είχε γίνει στο Καβούρι.
Για να μην είμαστε όμως άδικοι η επιχειρηματικότητα βρήκε μηδαμινή κυβερνητική υποστήριξη σε όλους τους τομείς από το ξέσπασμα της κρίσης και ενοχοποιήθηκε τα μέγιστα από τον ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν στην αντιπολίτευση αλλά και όταν ανάλαβε την κυβέρνηση, τη τελευταία διετία.
Η περίπτωση, όμως, της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ είναι χαρακτηριστική. Μόλις ανέλαβε υπουργός Ενέργειας ο Γιώργος Σταθάκης έσπευσε να τον συναντήσει για να αποσπάσει δεσμεύσεις ότι δεν θα υλοποιηθούν τα συμφωνηθέντα με τους δανειστές για τη ΔΕΗ
Από την άλλη τα συνδικάτα υπερασπίζονται με σθένος τα εξόφθαλμα κεκτημένα και προνόμιά τους ενώ δείχνουν να μην αποδέχονται καμία ευθύνη για τη κρίση. Η περίπτωση, όμως, της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ είναι χαρακτηριστική. Μόλις ανέλαβε υπουργός Ενέργειας ο Γιώργος Σταθάκης έσπευσε να τον συναντήσει για να αποσπάσει δεσμεύσεις ότι δεν θα υλοποιηθούν τα συμφωνηθέντα με τους δανειστές για τη ΔΕΗ.
Απαραίτητο στοιχείο είναι να ξεφύγουν από την λογική της αποκλειστικής προάσπισης των εισοδημάτων και να αποδεχθούν ότι άμεση προτεραιότητα είναι η διασφάλιση των θέσεων εργασίας. Για να υπάρξουν δουλειές.
Ασφαλώς αυτό δεν μπορεί να γίνει με συνεχή απομείωση των μισθών και την υιοθέτηση εργασιακών μοντέλων του Τρίτου Κόσμου ούτε με εργασιακό μεσαίωνα και μαύρη εργασία, αλλά με την αντίληψη πως με τη διατήρηση των θέσεων εργασίας θα έρθουν και οι καλύτεροι μισθοί. Με άλλα λόγια, να υπάρχει υγεία και δουλειά, όπως έλεγαν οι παλιότεροι.
Φυσικά η προστασία της εργασίας, σε περίοδο μάλιστα κρίσης είναι σημαντικός παράγοντας κοινωνικής συνοχής όμως απαιτείται η αναζήτηση των αναγκαίων συμβιβασμών. Ανασταλτικός παράγων παραμένει η ταυτοποίηση των συνδικάτων με τα κόμματα. Μπορεί να εφάπτονται και να εκφράζουν κοινές ιδεολογικές απόψεις όμως οι ρόλοι και οι επιδιώξεις είναι διαφορετικά.
Η επιμονή των θεσμών για επικύρωση της εργασιακής αναρχίας που επικρατεί δεν δικαιολογεί πολιτικές δυνάμεις, όπως το ΠΑΣΟΚ και η Δημοκρατική Συμπαράταξη να επιμένουν σε απόλυτες απόψεις για σχεδόν καμία εργασιακή μεταρρύθμιση, όπως εκφράστηκαν σε πρόσφατη εκδήλωση από τη Φώφη Γεννηματά.
Θεμιτό αν ληφθεί υπόψιν το ακροατήριο που είχε συγκεντρωθεί και το οποίο μαζί με την επιρροή του ΠΑΣΟΚ στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (δήμαρχοι και περιφερειάρχες) παραμένουν οι δυο ισχυροί στυλοβάτες του. Δεν ξέρω όμως πόσο βοηθάει τη χώρα να πάρει πάλι μπροστά.