Ομολογώ ότι αγνοούσα πως από το 1978 Σιίτες Μουσουλμάνοι αυτομαστιγώνονται στον Πειραιά προκειμένου να γιορτάσουν την Ασούρα, να τιμήσουν τη μνήμη του μάρτυρά τους. Προφανώς όσες φορές είχε τύχει στο παρελθόν να δω κάποια σχετική είδηση, θεώρησα ότι αφορούσε το Ιράν ή κάποια άλλη μουσουλμανική χώρα και το προσπέρασα, όπως κάνω κι όταν ακούω για σταύρωση με αληθινά καρφιά Χριστιανών στις Φιλιππίνες. Φέτος, όμως, ήταν τέτοιος ο βομβαρδισμός με εικόνες στην τηλεόραση και τα site, που θέλοντας και μη έμαθα ότι τόσο στον Πειραιά όσο και σε άλλες ελληνικές πόλεις τηρείται το «έθιμο» αυτό.
Δεν ξέρω πόσοι θα ήθελαν να πέσουν στο δρόμο επάνω σε μια πομπή όπου πετάγονται τα αίματα από ανθρώπους που ξεσκίζουν σε κοινή θέα τις σάρκες τους. Κάπου διάβασα ότι δεν τους υποχρεώνει η θρησκεία τους να αυτομαστιγώνονται με τέτοια ένταση, αλλά οι ίδιοι θέλουν και το κάνουν. Κάποιος με πληροφόρησε ότι το έθιμο αυτό δεν είναι Σιιτικό, αλλά προέρχεται από την νοτιοανατολική Ασία. Λίγο με ενδιαφέρει αυτό. Όποιος κι αν το κάνει, το θέμα μου είναι εάν πρέπει να αποδεχόμαστε ότι αυτό μπορεί να λαμβάνει χώρα σε κοινή θέα στους δρόμους των ελληνικών πόλεων. Μια απόπειρα απαγόρευσης θα προσέκρουε στην καταπάτηση του ατομικού δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας;
Η θρησκευτική ελευθερία θεωρείται ως μια ειδικότερη μορφή ελευθερίας της γνώμης και της εν γένει πνευματικής ελευθερίας, συνιστά ατομικό δικαίωμα και προστατεύεται τόσο από το Σύνταγμα της Ελλάδας όσο και από τις διεθνείς συμβάσεις αλλά και τους γενικώς παραδεδεγμένους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη, ενώ η αναγνώριση θρησκευτικού δικαιώματος προστατεύει και τη λατρεία. Με τον όρο «λατρεία» προσδιορίζεται εκείνη η μορφή συμπεριφοράς και ενεργειών του ατόμου που σύμφωνα με την προσωπική κρίση και το δόγμα πίστεως εκδηλώνει εξωτερίκευση στο θείο.
Η έννοια «δημόσια τάξη» δεν είναι αόριστη. Είναι δικαιϊκή έννοια και σημαίνει ότι η κοινωνία έχει συνάψει κάποιους κανόνες συμβίωσης προκειμένου να υπάρχει αρμονικά
Πώς ασκείται η λατρεία και υπάρχουν όριο και κανόνες σε αυτήν; Με την παράγραφο 3 του άρθρου 13, το Σύνταγμα ορίζει τον τρόπο άσκησης της λατρείας. «Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρείας της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. Η άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη», είναι η διατύπωση.
Τι είναι η δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη; Πολλοί στη χώρα μας θα χλευάσουν τις έννοιες αυτές και θα σπεύσουν να αποφανθούν ότι στην πραγματικότητα όποιος ενοχλείται από το αυτομαστίγωμα ενοχλείται επειδή –και καλά- προσβάλλεται η αισθητική «του μικροαστούλη». Δεν είναι, όμως, ζήτημα αισθητικής. Η έννοια «δημόσια τάξη» δεν είναι αόριστη. Είναι δικαιϊκή έννοια και σημαίνει ότι η κοινωνία έχει συνάψει κάποιους κανόνες συμβίωσης προκειμένου να υπάρχει αρμονικά. Είναι το σύνολο των θεμελιωδών πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και ηθικών αρχών και αντιλήψεων που επικρατούν στην Ελλάδα σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Σε αυτήν τη γενική έννοια της δημόσιας τάξης περιλαμβάνονται και τα χρηστά ήθη, δηλαδή οι θεμελιώδεις, γενικές και βασικές αντιλήψεις για την ηθική.
Με βάση όλα τα παραπάνω, δικαιολογείται η προστασία της συνήθειας του αυτομαστίγωμα ανθρώπων στους δρόμους, στο πλαίσιο της λατρευτικής άσκησης των καθηκόντων τους σε μια χώρα στην οποία η θρησκευτική ελευθερία απολαμβάνει προστασίας από το Σύνταγμα; Σύμφωνα με απόψεις νομικών, φυσικά και δε δικαιολογείται, ενώ θα έπρεπε ίσως να παρέμβουν οι αρχές. Εδώ, τώρα, έρχεται ένα σοβαρό πρόβλημα.
Το πρόβλημα είναι ότι επί δεκαετίες έχουμε αποφύγει να αντιμετωπίσουμε, ως κράτος και ως κοινωνία, κατάματα την ύπαρξη μουσουλμάνων στην Ελλάδα. Εξαντλήσαμε κάθε πιθανό και απίθανο περιθώριο καθυστέρησης στην κατασκευή μουσουλμανικού νεκροταφείου και τζαμιού, κάτι που αποτελεί νομική υποχρέωση απορρέουσα από διεθνείς συμβάσεις. Αδιαφορήσαμε για το γεγονός ότι οι μουσουλμάνοι της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης πρέπει να μεταφέρουν τους νεκρούς τους στη Θράκη για να τους θάψουν. Επιπλέον, έχοντας στην πλάτη μας το βαρύ πρόβλημα του Προσφυγικού, στεκόμαστε με αμηχανία σε οτιδήποτε θα μπορούσε να ανοίξει συζήτηση σχετική με το δικαίωμα των μουσουλμάνων στην άσκηση της λατρείας τους. Αποστρέφοντας τόσα χρόνια το βλέμμα από τη διευκόλυνση των μουσουλμάνων στην άσκηση του θρησκευτικού τους δικαιώματος, είναι πιο βολικό να το κλείσουμε απέναντι στο αποτρόπαιο «έθιμο» του αυτομαστιγώματος. Ποιος να τολμήσει να ανοίξει ζήτημα χωρίς να κινδυνέψει να καεί από κάτι τόσο φλέγον;
Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η σιωπή στο facebook σχετικά με το αυτομαστίγωμα στον Πειραιά. Ούτε κραυγές, ούτε χαρακτηρισμοί, ελάχιστοι όσοι τολμήσαμε να αρθρώσουμε μια κουβέντα -δειλά δειλά, γιατί καραδοκούν οι πρόθυμοι να επιρρίψουν «ισλαμοφοβία» και «ρατσισμό». Είναι γνωστό έτσι κι αλλιώς ότι ο δημόσιος διάλογος πάσχει κι ότι σημασία έχει να υποστηρίζεις στρατόπεδο, όχι να προσπαθείς να δεις την εικόνα ως έχει και να προτείνεις λύσεις.
Γι’ αυτό, εξάλλου, ζούμε σε μια χώρα στην οποία κάθε Δεκαπενταύγουστο διαβάζουμε δεκάδες άρθρα που λοιδορούν «τις γριές στην Τήνο» επειδή προσβάλλουν την αισθητική τους και κανένα που να αναφέρεται στην προσβολή της δημόσιας τάξης και των χρηστών ηθών από εκείνους που αυτομαστιγώνονται στον Πειραιά.