Οσοι έχουν ζήσει τις αξέχαστες εκλογικές αναμετρήσεις των ’80ς, θυμούνται ότι το καλύτερο που μπορούσες να κάνεις με το πρόγραμμα μίας πολιτικής παράταξης, ήταν να το κόψεις σε εκατοντάδες μικρά κομμάτια. Γέμιζες τις χούφτες σου με αυτά και όταν έβγαινε στην εξέδρα ο αρχηγός τα άφηνες, μαζί με τη φωνή σου, να φύγουν στον αέρα, σαν μικρά, χρωματιστά γυαλιστερά περιστέρια.
Είναι δε απολύτως βέβαιο ότι ένα σεβαστό ποσοστό από τα χρέη του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας οφείλεται στις εκτυπώσεις εκείνων των ιλουστρασιόν τόμων. Δεν τους διάβαζε κανείς, αλλά έπρεπε να υπάρχουν για να επιβεβαιώνουν όχι την ειλικρίνεια του κόμματος, αλλά την επάρκεια των στελεχών του. Ανοησίες. Τα προγράμματα δεν κερδίζουν εκλογές. Εκλογές κερδίζουν τα συνθήματα. Καμιά φορά κερδίζουν και τα προγράμματα που είναι γεμάτα ή μοιάζουν με συνθήματα.
Το Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ γελοιοποίησε, στα όρια της κατάργησης, την έννοια του προγραμματικού λόγου. Η αρχή, βέβαια, έγινε από τη σειρά «Ζάππειο» του Αντώνη Σαμαρά, αλλά μόλις ο Αλέξης άνοιξε το στόμα του, τα ψέματα βγήκαν σαν σμήνος από ακρίδες που σκέπασαν τα πάντα.
Η Νέα Δημοκρατία κάνει συνέδριο με προγραμματικό προσανατολισμό. Σκοπός του συνεδρίου είναι να καταγράψει ιδέες και προτάσεις των μελών, οι οποίες θα συνδυαστούν με την προγραμματική επεξεργασία θέσεων που συντόνισε ο Κωστής Χατζηδάκης. Στη διοργάνωση προσδίδονται κατά κάποιον τρόπο και ορισμένα TEDx χαρακτηριστικά, με προσκεκλημένους ομιλητές, συζητήσεις και ένα ερωτηματολόγιο-δημοσκόπηση. Αυτά είναι ενδιαφέροντα, είναι χρήσιμα, σύγχρονα και ελκυστικά για το πιο δυναμικό κομμάτι του πολιτικού ακροατηρίου. Και ίσως σε μία άλλη χώρα του δυτικού κόσμου να προκαλούσαν και ευρύτερη συζήτηση στην κοινή γνώμη, καθώς, ανάμεσα στις προγραμματικές θέσεις, καταγράφονται αρκετές με βαθιές μεταρρυθμιστικές τομές.
Υπάρχουν όμως και δύο προβλήματα.
Η Νέα Δημοκρατία δεν έχει καταφέρει, ακόμα, να βρει το σύνθημα που θα της επιτρέψει να βελτιώσει την επικοινωνιακή της διείσδυση στα μεγάλα στρώματα του εκλογικού κοινού. Επίσης χρειάζεται τον δικό της «ΕΝΦΙΑ», εκείνη την υπόσχεση, την εξαγγελία, το «τυρί», το σουξέ της προεκλογικής περιόδου. Προέχει όμως να βρει και τον τίτλο, το σύνθημα κάτω από το οποίο θα τα τοποθετήσει όλα αυτά. Ακούω καμιά φορά τον Μητσοτάκη ή τον Χατζηδάκη να αναφέρονται στην απουσία λαϊκίστικων υποσχέσεων από το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας και αναρωτιέμαι αν έχουν ξεχάσει πού ακριβώς απευθύνονται. Το ελληνικό πολιτικό ακροατήριο επικοινωνεί εδώ και δεκαετίες με βάση το λεξικό του λαϊκισμού. Και χρειάζεται εκείνο το ψέμα που θα διευκολύνει την επικοινωνία και την κρίσιμη εκλογική απόφαση. Ολοι θέλουν κάτι να περιμένουν και ας γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να πάρουν τίποτα. Ο προεκλογικός πολιτικός λόγος είναι σαν τα ερωτόλογα που ακούγονται στις στιγμές πάθους: χρειάζονται και ας είναι τα μεγαλύτερα ψέματα που μπορείς να ακούσεις.
Το δεύτερο πρόβλημα έχει να κάνει με τους ανθρώπους που θα βγουν εκεί έξω για να πουλήσουν το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας. Ο Μητσοτάκης μας μιλάει για το μητρώο στελεχών δημιουργώντας τέτοιες προσδοκίες που λες ότι τα μανίκια του θα είναι γεμάτα άσους. Εμείς, όμως, μέχρι στιγμής, τους ίδιους βλέπουμε. Ναι, είναι δύσκολο, λέει, να «κάψει» τους παλιούς, προωθώντας τους νέους. Αλλωστε ένα κόμμα εξουσίας οφείλει να είναι ανεκτικό σε τάσεις και πολυσυλλεκτικό σε πρόσωπα.
Ωστόσο εδώ προβάλλει μία αμήχανη αντίφαση, όταν πρόσωπα που ταυτίζονται με το παλιό θα ευαγγελίζονται το νέο. Βέβαια λένε ότι στην ελληνική πολιτική για να επιβιώσει κάτι νέο, πρέπει οπωσδήποτε να θυμίζει κάτι παλιό. Και, ταυτόχρονα, το παλιό πρέπει να δείχνει και λίγο νέο. Ας είναι. Ο Μητσοτάκης οφείλει να είναι σαφής αυτό το Σαββατοκύριακο, παρουσιάζοντας τις προγραμματικές του θέσεις. Πρέπει να μας πει και ποιοι θα τις υλοποιήσουν. Αν όχι με ονοματεπώνυμο, τουλάχιστον με μία πιο κατατοπιστική περιγραφή.