Η κριτική προς τις κυβερνήσεις -και γενικώς προς τους ασκούντες εξουσία- πρέπει να είναι αυστηρή, σκληρή, εξοντωτική, ακόμα και υπερβολική, αλλά πρέπει να υπακούει σε ορισμένους κανόνες. Δεν πρέπει να είναι κριτική για την κριτική, να γίνεται αυτοσκοπός, αλλά να συμβάλει στη βελτίωση της άσκησης της εξουσίας, με σκοπό να οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα για τη χώρα και τους πολίτες.
Αυτή η γενική αρχή σημαίνει ότι η κριτική δεν πρέπει να γίνεται και για το «άλφα» και για το «ωμέγα», δηλαδή για ένα θέμα και για το ακριβώς αντίθετό του. Γιατί τότε καταντάει ισοπεδωτική, μηδενιστική και δίνει την εντύπωση ότι σκοπός της δεν είναι η καλυτέρευση των πραγμάτων, αλλά η εξόντωση του αντικειμένου της κριτικής για άλλους σκοπούς.
Ας γίνουμε πιο πρακτικοί, με αφορμή όσα ακούστηκαν κατά -και μετά- την τελετή των εγκαινίων του Μουσείου Μπελογιάννη στην Αμαλιάδα. Η παρουσία του Αλέξη Τσίπρα στηλιτεύθηκε ως «σκύλευση», με βάση το σκεπτικό ότι ο νυν Πρωθυπουργός, με την πολιτική που ασκεί, «προδίδει» τις αρχές για τις οποίες εκτελέστηκε ο Μπελογιάννης πριν από 65 χρόνια. Πιο κομψά το είπε ο Δημήτρης Κουτσούμπας του ΚΚΕ, μιλώντας για «ριψάσπιδες του εργατικού κινήματος, που συνθηκολόγησαν με τον καπιταλισμό». Φρονίμως, ποιών, πάντως, ο «Ριζοσπάστης» απέφυγε να προβάλει ιδιαιτέρως αυτά τα καρφιά.
Κι αν αυτή η εξ αριστερών κριτική προς τον Τσίπρα είναι εν μέρει θεμιτή, πόσο θεμιτή είναι όταν ασκείται και εκ δεξιών; Είναι, δηλαδή, εύλογο οι κεντρώοι, οι σοσιαλδημοκράτες, οι φιλελεύθεροι, οι εν γένει δεξιοί να «πυροβολούν» τον σημερινό Πρωθυπουργό για «ιδεολογική ασυνέπεια»; Κάτι τέτοιο εμφανίστηκε -και μάλιστα μαζικά- στα λεγόμενα «σόσιαλ μίντια», ενώ οι επίσημοι φορείς ήταν πιο προσεκτικοί.
Τα ιστορικά γεγονότα και τα πρόσωπα έχουν γίνει άπειρες φορές αντικείμενο εκμετάλλευσης για στενά κομματικούς λόγους. Σήμερα, με την απόσταση σχεδόν εφτά δεκαετιών από τη φρικτή εκείνη εποχή της ελληνικής ιστορίας, η εκμετάλλευση αυτή δεν μπορεί να αποφέρει τέτοια κέρδη. Απέφερε στο ΠΑΣΟΚ, στη δεκαετία του ’80, όταν εμβληματικά πρόσωπα της Αριστεράς (Μάρκος Βαφειάδης, Μανώλης Γλέζος) εντάχθηκαν στα ψηφοδέλτιά του, αλλά σήμερα είμαστε σε άλλη φάση.
Η χρήση της Ιστορίας δεν σώζει πλέον. Και για να το πούμε πρακτικά: ο κ. Τσίπρας και η κυβέρνησή του δεν πρόκειται να σωθούν με την επίδειξη τέτοιας αριστεροσύνης. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να του «απαγορευθεί» να πηγαίνει σε τέτοιες εκδηλώσεις. Αντιθέτως, θα ήταν πολύ χρήσιμο αν και ο -όποιος- ηγέτης της σύγχρονης Δεξιάς πάει στο Μουσείο Μπελογιάννη, για να δείξει ότι το φρικτό παρελθόν -στο οποίο πρωταγωνίστησε και η δική του παράταξη- έχει κλείσει. Οπως θα ήταν πολύ χρήσιμο ένα αριστερός ηγέτης να πάει στο Μουσείο ενός θύματος της άλλης πλευράς, ας πούμε της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη, που εκτελέστηκε από κομμουνιστές το 1944.
Κλείνει εδώ αυτή η παρένθεση και επανερχόμαστε στην κριτική για τα σημερινά. Αλήθεια, ποια κριτική πρέπει να ασκείται στον Τσίπρα και στην κυβέρνησή του από κεντρώα, σοσιαλδημοκρατική, φιλελεύθερη, δεξιά σκοπιά; Πρέπει να τον πυροβολούν και όταν δεν κάνει αποκρατικοποιήσεις και όταν κάνει; Και όταν δεν κλείνει την αξιολόγηση και όταν (θα) την κλείσει; (επίκειται).
Για να το πούμε πιο πρακτικά:
1. Για να κλείσει η αξιολόγηση, πρέπει να μειωθεί το αφορολόγητο. Είναι σωστό το μέτρο ή όχι; Αν είναι σωστό, τα κόμματα του λεγόμενου φιλοευρωπαϊκού τόξου πρέπει να το επικροτήσουν και όχι να καταφεύγουν σε οιμωγές του τύπου «βάζουν φόρο και στα 500 ευρώ». Είναι διαπιστωμένο ότι οι μισοί και πλέον Ελληνες δεν πληρώνουν καθόλου φόρο. Και όχι μόνο τώρα, ακόμα και στις εποχές της ευμάρειας. Πλήθος φορολογουμένων δηλώνει εισόδημα όσο και το αφορολόγητο και φόρος μηδέν (εδώ).
2. Τι πρέπει να γίνει με την ΔΕΗ; Αυτό που λέει ο ένας υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ (εδώ) ή αυτό που λέει ο άλλος (εδώ); Ποια κριτική πρέπει να ασκείται στην κυβέρνηση εκ δεξιών της; Να πυροβολείται και επειδή κωλυσιεργεί με την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ και όταν πάει να την κάνει; Εντέλει η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι θεωρούν ότι καλώς θα ιδιωτικοποιηθεί η ΔΕΗ ή έχουμε να κάνουμε με «ξεπούλημα» και «κανιβαλισμό», που λέει ο Σκουρλέτης; Πάντως, εγώ θα έλεγα ότι μια άμεση κριτική στον Τσίπρα θα ήταν ότι επιτρέπει σε υπουργούς του να κάνουν επίδειξη αριστεροσύνης την ώρα που η κυβερνητική πολιτική είναι άλλη, αν είναι. Και φαίνεται ότι είναι, αφού η συμφωνία με τους δανειστές έχει επέλθει.
Εν κατακλείδι: σωστή κριτική προς τη σημερινή κυβέρνηση δεν γίνεται όταν της προσάπτουν ότι δεν είναι τόσο αριστερή όσο υποσχέθηκε (αυτό για τους εκ δεξιών κριτικάροντες είναι υποκρισία). Σωστή κριτική είναι η επισήμανση ότι η σημερινή κυβέρνηση διαπράττει μεγάλη βλακεία καθυστερώντας να κάνει κάτι που έτσι κι αλλιώς θα το κάνει. Διότι έτσι χάνει τα όποια οφέλη από την ταχεία υλοποίηση μιας δύσκολης απόφασης και, ταυτόχρονα, μεγιστοποιεί τις ζημιές από την καθυστέρηση.
Σε κάθε περίπτωση για την κριτική ισχύει απολύτως η ρήση του αμερικανού εφευρέτη Τόμας Εντισον: «Είναι γελοίο να επικρίνεις τα έργα ενός άλλου, όταν εσύ ο ίδιος δεν έχεις διακριθεί προηγουμένως από τα δικά σου έργα».