Η γειτονιά μου, κάπου στο κέντρο της Αθήνας, έχει εδώ και μέρες γεμίσει αφίσες με κεντρικό σύνθημα: «Σκεφτείτε ως εργάτες και όχι σαν πελάτες / και στ΄αφεντικά μην κάνετε τις πλάτες». Η διαμαρτυρία αφορά, βεβαίως, το πολυσυζητημένο άνοιγμα των καταστημάτων την ερχόμενη Κυριακή (πρώτη Κυριακή των θερινών εκπτώσεων) και γενικότερα κάθε Κυριακή (πλην της δεύτερης του Αυγούστου) από τον Μάιο ως τον Οκτώβριο σε τέσσερις περιοχές της χώρας όπως προβλέπει το νομοσχέδιο για τα προαπαιτούμενα. Ανοιχτά λοιπόν τα μαγαζιά, αλλά και απεργία των εμποροϋπαλλήλων την ίδια στιγμή. Είτε ως εργάτης το δω (υπάλληλος σε ιδιωτική επιχείρηση είμαι και εγώ) είτε ως αγοραστής, παράλογο μου φαίνεται.
Το έχω ζήσει πολλές φορές στο παρελθόν. Ως κάτοικος του κέντρου και τις προηγούμενες Κυριακές που τα μαγαζιά θα άνοιγαν, είχα περπατήσει στους εμπορικούς δρόμους, άλλοτε για να ψωνίσω, άλλοτε για να κόψω κίνηση. Το σκηνικό ίδιο και απαράλλακτο: Τα μισά μαγαζιά ανοιχτά, τα μισά κλειστά οπότε αν κατέβαινες για να αγοράσεις κάτι συγκεκριμένο μπορεί και να την πατούσες. Υπήρχαν και καταστήματα ανοιχτά, στα οποία όμως δεν μπορούσες να μπεις: συνδικαλιστές με πανό, φέιγ βολάν και τα μεγάφωνα στη διαπασών να παίζουν επαναστατικά τραγούδια είχαν παραταχθεί στην είσοδο απαγορεύοντας στους πελάτες την είσοδο. Εχω γίνει αυτόπτης μάρτυρας απίστευτων διαπληκτισμών, είδα ιδιοκτήτες να έρχονται ακόμα και στα χέρια με όσους εμπόδιζαν την πρόσβαση στα μαγαζιά τους. Είδα απεργούς να βρίζουν αισχρά τον κόσμο που είχε κατεβεί για να κάνει τα ψώνια του, αλλά και περαστικούς να επιτίθεται με απερίγραπτες εκφράσεις στους απεργούς. Και τους τουρίστες να επιταχύνουν για να φύγουν μακριά από… αυτούς τους τρελούς. Κοντολογίς, στο κέντρο της πόλης κάθε φορά που τα μαγαζιά άνοιγαν την Κυριακή στηνόταν σκηνικό πολέμου. Αυτό, υποθέτω, θα γίνει και την ερχόμενη Κυριακή.
Ποιος φταίει; Σίγουρα όχι οι ιδιοκτήτες καταστημάτων που προσπαθούν να επιβιώσουν σε ένα δυσχερές για τις μικρές επιχειρήσεις περιβάλλον ή οι υπάλληλοι που διεκδικούν ανθρώπινες συνθήκες εργασίας (αργίες, καταβολή υπερωριών, ανθρώπινα ωράρια και ανθρώπινους μισθούς), όσο και αν αυτό συχνά γίνεται με επιχειρήματα πεπαλαιωμένα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες της σύγχρονης αγοράς, ακόμα και με τρόπο στρεβλό που αδικεί τον όποιο αγώνα, και εκθέτει και στοχοποιεί τους κλάδους τους. Δεν φταίνε, φυσικά, ούτε οι αγοραστές που σπεύδουν να κάνουν τις δουλειές τους (για πολλούς από εμάς τα ανοιχτά καταστήματα την Κυριακή είναι μεγάλη διευκόλυνση) και να στηρίξουν τους επαγγελματίες. Είναι κρίμα και άδικο οι μεν να στρέφονται ενάντια στους δε, άνθρωποι που δεν έχουν τίποτε να χωρίσουν να διχάζονται μπροστά σε μια βιτρίνα με π.χ. μαγιό και πετσέτες θαλάσσης μόνο και μόνο επειδή διεκδικούν τα δικαιώματά τους: οι μισοί να εργάζονται σε ένα περιβάλλον που τους σέβεται και δεν τους ξεζουμίζει, οι υπόλοιποι να κάνουν τα ψώνια τους μια μέρα που όπως έχει ανακοινωθεί η αγορά θα λειτουργεί.
Ας μη γελιόμαστε, όλη η ευθύνη για το εν λόγω μπάχαλο βαραίνει το κράτος. Ενα άτολμο και αναποφάσιστο κράτος το οποίο και σε θέματα εμπορίου και αγοράς, αντί να εξυπηρετήσει το κοινό συμφέρον και να δώσει σοβαρές λύσεις εξυπηρετεί παραδοσιακά μικροσυμφέροντα, πελατειακές σχέσεις και εκτρέφει έναν συνδικαλισμό γεμάτο ιδεοληψίες, αγκυλώσεις και εν πολλοίς διεφθαρμένο. Αυτό το κράτος στήνει το θέατρο του παραλόγου που παρακολουθούμε εδώ και χρόνια, όποτε αποφασίζεται η κυριακάτικη λειτουργία των καταστημάτων. Μία κυβέρνηση που, όπως ακριβώς έκαναν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, υποκρίνεται πως παίρνει μέτρα ενώ στην πραγματικότητα πετάει το μπαλάκι στον πολίτη.
«Τα καταστήματα μπορούν να ανοίγουν τις Κυριακές προαιρετικά στις περιοχές…». Πίσω από τη λέξη προαιρετικά τι κρύβουν, αν όχι την αδυναμία και την απροθυμία τους να ρυθμίσουν το θέμα; Προαιρετικά σημαίνει εγώ βγάζω την ουρά μου έξω, εσείς κάντε ό,τι νομίζετε – ακόμα και σκοτωθείτε. Σημαίνει ιδεολογικό πόλεμο ανάμεσα σε εκείνους που συμφωνούν και σε εκείνους που διαφωνούν με την κυριακάτικη εργασία, με την κυβέρνηση να αποποιείται των ευθυνών της. Σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη ένταση έξω από τα κεντρικά καταστήματα, υπάλληλοι που δεν ξέρουν αν πρέπει ή αν δεν πρέπει να δουλέψουν, αλλά και σύγχυση στο αγοραστικό κοινό που προκειμένου να βρει κλειστά τα καταστήματα που το ενδιαφέρουν ή για να το κοιτάνε με μισό μάτι οι απεργοί χαρακτηρίζοντάς το εχθρό της εργατιάς θα προτιμήσει να μείνει στο σπίτι του.
Ετσι και τώρα, οι εργαζόμενοι στο εμπόριο, έχοντας στο πλευρό τους διάφορες ενώσεις και απαιτώντας τη νομοθετική κατοχύρωση της Κυριακής ως αργίας, θα μπλοκάρουν σε όλη σχεδόν την Ελλάδα το άνοιγμα των καταστημάτων. Αλλοι πάλι θα εργαστούν, έστω θα προσπαθήσουν να εργαστούν κανονικά. Αλαλούμ, σε μια αγορά που δεν θα είναι ούτε ακριβώς ανοιχτή, ούτε ακριβώς κλειστή. Που, σε τελική ανάλυση, δεν θα είναι φιλόξενη ούτε για τον εργαζόμενο, ούτε για το καταναλωτικό κοινό.