Μόνο η πρεμούρα του Σουλτς και του Γιούνκερ να αρχίσουν άμεσα οι διαδικασίες αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση με ένα γρήγορο διαζύγιο είναι αρκετή για να καταδείξει πως οι ανεξέλεγκτοι παράγοντες της Ιστορίας έχουν ενεργοποιηθεί. Κι αυτό, άσχετα εάν ο εκπρόσωπος της καγκελαρίου ψέλλισε το αντίθετο. Δεν αποκλείεται μάλιστα το Brexit να προκαλέσει τριγμούς και στο CDU… Το Βερολίνο, πάντως, πίστευε πως με τις παραχωρήσεις που έκανε στο deal ΕΕ-Βρετανίας τον Φεβρουάριο θα είχε καλυμμένα τα νώτα του, ώστε να προχωρήσει στην απόλυτη επικυριαρχία στην ευρωζώνη. Ευτυχώς για την Ευρώπη, ο τυχοδιωκτισμός του Κάμερον και οι λαϊκιστές της Βρετανίας τους χάλασαν τα σχέδια… Και όχι μόνο αυτό, αλλά απελευθέρωσαν το τζίνι από το λυχνάρι.
Οι επιπτώσεις από το Brexit, πέρα από την αντίδραση των αγορών, θα έχουν διάρκεια και θα είναι αλυσιδωτές στο εμπόριο, στο μεταναστευτικό, στα γεωπολιτικά και στα γεωοικονομικά. Η αβεβαιότητα κατακλύζει όλη την ήπειρο, η ενίσχυση των αποσχιστικών τάσεων και οι απειλές για σκλήρυνση των πολιτικών, για συγκρότηση ευρωστρατού κ.λπ. καταδεικνύουν τον πανικό. Η μόνη σοβαρή και ψύχραιμη δήλωση που έγινε ήταν του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος συνέστησε «περίοδο περισυλλογής».
Σε πολιτικό επίπεδο, οι ευρωσυντηρητικοί επιτίθενται στα δημοψηφίσματα και στον λαϊκισμό που όμως είναι η άλλη όψη του νομίσματος της αποσάθρωσης των μεσαίων στρωμάτων που προκαλούν οι πολιτικές που οι ίδιοι υιοθετούν. Η ενδυνάμωση των νεόκοπων αντισυστημικών κομμάτων και η πόλωση θα είναι τα νέα χαρακτηριστικά της πολιτικής. Το Βερολίνο θέλει να τιμωρήσει παραδειγματικά τη Βρετανία, ο Ολαντ διαμηνύει πως η ΕΕ πρέπει να «επανεφεύρει» τον εαυτό της και ο υπουργός του Εμμανουέλ Μακρόν προτείνει «δημοκρατικές συνελεύσεις» των ευρωπαϊκών λαών που θα καταλήξουν σε ένα «νέο οδικό χάρτη» της ΕΕ, ο οποίος θα τεθεί σε πανευρωπαϊκό δημοψήφισμα. Αντίθετα, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε απεύχεται μια «φυγή προς τα μπρος». Κι αυτό γιατί ότι έχτισε υπέρ της η Γερμανία με την κρίση -δημοσιονομικό σύμφωνο, τραπεζική ενοποίηση, ESM κ.λπ. που συνιστούν εργαλεία επιβολής- μπορεί να ανατραπούν από τέτοιες διεργασίες.
Η μόνη τακτική που ξέρει το Βερολίνο είναι ο εκφοβισμός και η επιβολή που όμως φαίνεται πως δεν περνάνε πια. Δεν πέρασαν στην Ισλανδία, δεν πέρασαν πριν από δύο βδομάδες στην Ελβετία, δεν πέρασαν στη Βρετανία, δεν περνάνε στη Γαλλία που καίγεται επί δύο μήνες και συναντούν σοβαρά προβλήματα στην Ισπανία …
Το Βερολίνο λειτουργεί με τον βολονταρισμό της επικυριαρχίας. Όμως, πέρα από την ρητορική που επισήμως ή ανεπισήμως αναπτύσσεται, έχει αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως οι περισσότεροι Ευρωπαίοι θεωρούν το Brexit αντίδραση στις συστηματικές προσπάθειές του για έλεγχο της Ευρώπης. Αντιλαμβάνονται πως αυτά που δεν μπόρεσε να δηλώσει η μικρή Ελλάς, τα δηλώνει περίτρανα η Μεγάλη Βρετανία. Η μόνη τακτική που ξέρει το Βερολίνο είναι ο εκφοβισμός και η επιβολή που όμως φαίνεται πως δεν περνάνε πια. Δεν πέρασαν στην Ισλανδία, δεν πέρασαν πριν από δύο βδομάδες στην Ελβετία, δεν πέρασαν στη Βρετανία, δεν περνάνε στη Γαλλία που καίγεται επί δύο μήνες και συναντούν σοβαρά προβλήματα στην Ισπανία …
Στη Γερμανία, πολιτική δεν υπάρχει. Ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα ελέγχει την καγκελαρία, όλες οι αποφάσεις κατευθύνονται από το γερμανικό κεφάλαιο που παρά την διεθνοποίησή του διατηρεί ως κεντρικό του στόχο το «εθνικό συμφέρον» με την έννοια ότι η χώρα είναι το βασικό του όργανο. Το γερμανικό κεφάλαιο «δουλεύει» για την επικυριαρχία του. Όλοι οι στρατηγικοί σχεδιασμοί, γεωοικονομικοί, γεωπολιτικοί, κοινωνικοί εγκρίνονται από τους εκπροσώπους του γερμανικού κεφαλαίου, χωρίς την άδεια του οποίου, τίποτε δεν προχωράει. Ακόμα κι αν το SPD βγει μπροστά και αλλάξει πολιτική, θα είναι απόφαση του γερμανικού κεφαλαίου. Κρίσιμο ρόλο, ιδιαίτερα μετά την κρίση του 2008, παίζει το German Council on Foreign Relations (DGAP), οποίο αναπτύσσει μεγάλη ιδεολογική δραστηριότητα στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, στηρίζοντας το φιλοευρωπαϊκό προφίλ της Γερμανίας. Εκεί διαμορφώνονται δόγματα του τύπου:
- Η Γερμανία εμμένει στη σταθερότητα των τιμών (που αποτελεί το θεμέλιο της γερμανικής οικονομικής σκέψης του «ordoliberalism»), μια παλαιά θεωρία που σήμερα εκφράζεται με εξουθενωτική δημοσιονομική πειθαρχία, η οποία συνεπάγεται ακραία λιτότητα.
- Η Γαλλία οδήγησε στο διχασμό της ευρωζώνης.
- Η Μεγάλη Βρετανία εμβαθύνει τον διχασμό με τη διαμόρφωση μιας Ευρώπης α λα καρτ.
- Παραδοσιακοί οικονομικοί και χρηματοπιστωτικοί σύμμαχοι της Γερμανίας, όπως η Σουηδία, η Μεγάλη Βρετανία, η Πολωνία και άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης δεν συμμετέχουν στην ευρωζώνη, στην οποία κυριαρχούν τα κράτη λήπτες.
Το μέγα ερώτημα είναι πως θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ στο νέο σκηνικό που διαμορφώνεται:
1) Η συμφωνία ΗΠΑ-ΕΕ για το εμπόριο και τις επενδύσεις (ΤΤΙΡ) δεν περνάει (το Βερολίνο την τρέμει), μπορεί και κάποιοι να ζητήσουν πανευρωπαϊκό δημοψήφισμα…
2) Το Βερολίνο αρνείται επίμονα την πολιτική πιστωτικής και δημοσιονομικής χαλάρωσης που επιθυμεί η Ουάσιγκτον.
3) Αμερικανικές εμπιστευτικές εκθέσεις εκτιμούν πως το ξέπλυμα χρήματος έχει προσλάβει σημαντικές διαστάσεις στις γερμανικές τράπεζες (έχουν υποκαταστήσει την Ελβετία), όπως προκύπτει από την ανάλυση των ροών χρήματος, γεγονός που επηρεάζει σε αξιοσημείωτο επίπεδο θετικά την γερμανική ανταγωνιστικότητα.
4) Οι ΗΠΑ ενοχλούνται από τις τάσεις χειραφέτησης του Βερολίνου σε θέματα διεθνούς πολιτικής και τέλος
5) Η Ουάσιγκτον αντιλαμβάνεται ότι το πάλαι ποτέ partners in leadership προκαλεί πλέον ολόκληρη την Ευρώπη, πέρα του ότι το Βερολίνο το πίστεψε και άρχισε να λειτουργεί ανεξέλεγκτα, αν όχι ανταγωνιστικά έναντι των ΗΠΑ.
Είναι άγνωστο πότε και ποια θα είναι η αντίδραση της Ουάσιγκτον στα τεκταινόμενα την Ευρώπη. Προφανώς θα εξαρτηθεί από το αν το Βερολίνο φερθεί με το γάντι στη Βρετανία ή θα την προκαλέσει, αλλά και από το αποτέλεσμα των αμερικάνικων εκλογών τον Νοέμβριο και πολλά άλλα. Μια συνδυασμένη «επίθεση» στις «κόκκινες τράπεζες» των γερμανικών lander που εγγυάται το γερμανικό δημόσιο, θα προκαλούσε ενδεχομένως την απώλεια των ΑΑΑ στα γερμανικά ομόλογα και θα γκρέμιζε τη μετοχή της Deutsche Bank. Είναι σαφές πια ότι οι ανεξέλεγκτοι παράγοντες της Ιστορίας έχουν βγει βόλτα στο δρόμο με τις λεύκες…