Στη Γαλλία, αριστερά και δεξιά κόμματα με «αντιμνημονιακή» ατζέντα γεμάτη αυταπάτες εμφανίζονται στις δημοσκοπήσεις με συνολική δύναμη άνω του 40%.
Υπό αυτήν την έννοια, η γαλλική πολιτική σκηνή έχει ομοιότητες με την ελληνική πριν από το 2015.
Στην Ελλάδα βέβαια η κατάρρευση της οικονομίας και το Μνημόνιο δικαιολογούσαν το θυμό και το αντισυστημικό μένος. Ενώ στη Γαλλία, το εκλογικό σώμα ασπάζεται το γαλλικό αντιμνημονιακό αφήγημα χωρίς να υπάρχει Μνημόνιο, χωρίς η Γαλλία να έχει χάσει το ¼ του ΑΕΠ της.
Το γαλλικό αντιμνημονιακό αφήγημα είναι ο αγώνας κατά της «γερμανικής» λιτότητας που διεξάγεται με σθένος από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ της Γαλλίας. Το αφήγημα βασίζεται σε έναν αντιμνημονιακό μύθο που, όπως και οι δικοί μας, βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από την πραγματικότητα και τα δεδομένα.
Φυσικά ο μύθος έχει και τον απαραίτητο και εύκολο δράκο, τη Γερμανία. Η Λεπέν δηλώνει πως δεν θα αφήσει τη Γαλλία να γίνει γερμανική αποικία και ως σύγχρονη Ζαν ντ’Αρκ θα την απελευθερώσει από τη «γερμανική» λιτότητα.
Στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, συγγνώμη, της Λυών ήθελα να πω, η Μαρίν Λεπέν (εδώ) υπόσχεται μείωση της ηλικίας συνταξιοδότησης, αύξηση των κοινωνικών επιδομάτων και μείωση του φόρου εισοδήματος. Πιστή κι εκείνη στη μεγαλοφυή ιδέα πως δεν υπάρχουν δύσκολα προβλήματα, μόνον εύκολες λύσεις.
Ωστόσο, αν κοιτάξουμε πιο προσεκτικά τα στοιχεία, θα αναρωτηθούμε για ποια λιτότητα διαμαρτύρονται οι Γάλλοι. Η γαλλική οικονομία διαρκώς παράγει ελλείμματα και οι Γάλλοι συστηματικά καταναλώνουν περισσότερα απ’ όσα παράγουν.
Η Γαλλία παράγει ελλείμματα, διογκώνει το χρέος της και, στη συνέχεια, όπως κάθε υπερδανεισμένο κράτος χάνει επιλογές και βαθμούς ελευθερίας στην οικονομική πολιτική
Τελευταία χρονιά που η Γαλλία ήταν εντός των ορίων του Μάαστριχτ, δηλαδή είχε έλλειμμα μικρότερο του 3%, ήταν το 2007 (Διάγραμμα ΙΙ). Και μπορεί τα υπερβολικά ελλείμματα του 2009 και 2010 να ήταν δικαιολογημένα λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης, όμως η Γαλλία συνέχισε και τα επόμενα χρόνια με υψηλά ελλείμματα. Την πενταετία 2011-2015 η Γαλλία είχε μέσο έλλειμμα 4,3%, είχε κάθε χρόνο πρωτογενές έλλειμμα 1,5%-2%. Δηλαδή, συσσώρευε χρέος από τους τόκους ελλείψει πρωτογενών πλεονασμάτων και, επιπροσθέτως, συσσώρευε επιπλέον χρέος λόγω πρωτογενών ελλειμμάτων. Χρέος που οι Γάλλοι, όπως και οι Έλληνες, μεταφέρουν στις επόμενες γενεές.
Η Γαλλία λοιπόν παράγει ελλείμματα, διογκώνει το χρέος της και, στη συνέχεια, όπως κάθε υπερδανεισμένο κράτος χάνει επιλογές και βαθμούς ελευθερίας στην οικονομική πολιτική. Αλλά για τους υπερπατριώτες της Γαλλίας που αντιστέκονται σθεναρά στη λιτότητα, η λύση είναι ακόμα υψηλότερα ελλείμματα, δηλαδή υψηλότερο χρέος και απώλεια εθνικής κυριαρχίας.
Το χρέος της Γαλλίας ήταν χαμηλό πριν τη κρίση, στα όρια της συνθήκης του Μάαστριχτ. Από το 2007 μέχρι το 2010 το χρέος της Γαλλίας αυξήθηκε από 64% του ΑΕΠ σε 82%. Το ίδιο συνέβη και στη Γερμανία (Διάγραμμα ΙΙΙ). Εκείνη την περίοδο η αύξηση του χρέους ήταν γενικό φαινόμενο λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Γαλλία και Γερμανία είχαν κοινή πορεία μέχρι το 2010. Μετά, οι δρόμοι τους αποκλίνουν: η Γερμανία ακολουθεί περιοριστική οικονομική πολιτική με πρωτογενή πλεονάσματα ενώ η Γαλλία επεκτατική με πρωτογενή ελλείμματα. Το χρέος της Γαλλίας διογκώνεται, το χρέος της Γερμανίας μειώνεται.
Τα παράδοξα στην ρητορική των γάλλων λαϊκιστών γίνονται εξόφθαλμα στο πεδίο του συνταξιοδοτικού. Η Γερμανία αύξησε το όριο συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 έτη. Στη Γαλλία το όριο είναι στα 62 και στην εκλογική ατζέντα των γάλλων ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ κεντρικό ρόλο έχει η μείωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 έτη. Μελανσόν και Λεπέν συμφωνούν σε αυτό. Αναμφισβήτητα ακούγεται ευχάριστο. Αλλά είναι πλήγμα για τη γαλλική οικονομία και υποτιμά τη νοημοσύνη των ψηφοφόρων. Δεν χρειάζεται διδακτορικό στα οικονομικά, για να καταλάβεις –όλοι, μα όλοι το ‘χουν ακούσει- ότι το δημογραφικό και η γήρανση του πληθυσμού είναι παράγοντας που επιδεινώνει τους όρους συνταξιοδότησης. Όλοι, εκτός από τον Μελανσόν και τη Λεπέν!
Καθώς οι γάλλοι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ θα εφαρμόζουν τη βαριά λιτότητα, θα κατηγορούν τους προηγούμενους που με τα υπερβολικά ελλείμματα δημιούργησαν την ανάγκη για λιτότητα
Στα πρώτα χρόνια του ευρώ, Γαλλία και Γερμανία είχαν παρόμοιες επιδόσεις. Μετά το 2010 οι δύο οικονομίες άρχισαν να αποκλίνουν. Η Γερμανική σημείωσε πολύ καλύτερες επιδόσεις. Εννοείται ότι ευθύνεται το ευρώ και η παγκοσμιοποίηση! Ωστόσο, εντελώς συμπτωματικά, το μεγαλύτερο μέρος της απόκλισης στα δημοσιονομικά μεγέθη Γαλλίας και Γερμανίας τα τελευταία χρόνια εξηγείται με την απόκλιση των δύο χωρών στη συνταξιοδοτική δαπάνη (Διάγραμμα Ι & ΙΙ).
Την περίοδο 2001-2007 Γαλλία (12,9%) & Γερμανία (12,7%) είχαν παρόμοια συνταξιοδοτική δαπάνη ως % του ΑΕΠ και παρόμοια επίδοση στα δημοσιονομικά ελλείμματα (Γαλλία -2,8% και Γερμανία -2,8%).
Την τετραετία 2011-2014 η συνταξιοδοτική δαπάνη της Γαλλίας (14,9%) ήταν τρεις μονάδες του ΑΕΠ υψηλότερη της Γερμανίας (11,9%). Την ίδια περίοδο η διαφορά τους στο έλλειμα εκτινάχθηκε (Γαλλία –4,5% και Γερμανία -0,2%).
Αν η Γαλλία ξόδευε για συντάξεις όσα και η Γερμανία -αυτό έκανε μέχρι το 2006- θα είχε παρόμοια ελλείμματα με τη Γερμανία και παρόμοιο χρέος. Αν η Γαλλία κινδυνεύει να μπει σε τροχιά υπερβολικού χρέους, είναι επειδή ξοδεύει πολλά για συντάξεις – όχι επειδή εφαρμόζει λιτότητα. Οπότε οι γάλλοι αντιμνημονιακοί φίλοι έχουν πέσει διάνα στη θεραπεία της αυταπάτης, όπως άλλωστε και οι φυσικοί τους σύμμαχοι στην Ελλάδα.
Δεν ξέρω αν το εκλογικό σύστημα στη Γαλλία ευνοεί τον σχηματισμό λαϊκίστικων εθνικοπατριωτικών κυβερνήσεων τύπου ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Επειδή όμως οι Γάλλοι ήταν πάντα φίλοι και σύμμαχοι και στη χώρα μας αυτό το έργο παίχτηκε μερικά χρόνια νωρίτερα, ας μοιραστούμε μαζί τους μερικά βιώματα και διδάγματα αντισυστημικής διακυβέρνησης:
-Αν τα θεμελιώδη της οικονομίας απαιτούν περιοριστική οικονομική πολιτική, αυτή αργά ή γρήγορα θα συμβεί. Για την ακρίβεια, όσο αργότερα τόσο χειρότερα! (Βλ. Μεταρρύθμιση Γιαννίτση).
-Όταν τα θεμελιώδη της οικονομίας απαιτούν περιοριστική πολιτική και οι εθνικολαϊκιστές κηρύσσουν το θάνατο της λιτότητας, δύο τινά συμβαίνουν: είτε είναι άσχετοι και ανεύθυνοι με ιδεοληψίες είτε αδίστακτοι δημαγωγοί με «αυταπάτες» είτε και τα δύο.
-Κι όταν καταλαμβάνουν την εξουσία, ακριβώς επειδή είναι άσχετοι, απαράσκευοι και με αυταπάτες, επιδεινώνουν τα προβλήματα και προκαλούν ανάγκη για ακόμα μεγαλύτερη λιτότητα.
-Τέλος, καθώς οι Γάλλοι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ θα εφαρμόζουν τη βαριά λιτότητα, θα κατηγορούν τους προηγούμενους που με τα υπερβολικά ελλείμματα δημιούργησαν την ανάγκη για λιτότητα και δεν έκαναν εγκαίρως τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση!
Η υστέρηση της Γαλλίας σε τρία διαγράμματα1
Η Γαλλία δαπάνησε για συντάξεις 325 δισ.€ το 2014 έναντι 254 δισ.€ το 2007. Αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 28% μέσα σε 7 χρόνια, περίοδο κατά την οποία ο πληθωρισμός αυξήθηκε μόλις κατά 8,5% και καταγράφηκε ασθενική ανάπτυξη μόλις 2,7%. Αυτή η πολιτική ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών της Γαλλίας.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Ι
Το δημογραφικό και η γήρανση του πληθυσμού ασκούν πιέσεις σε όλες τις οικονομίες και κοινωνίες του 1ου κόσμου. Γαλλία & Γερμανία ακολούθησαν διαφορετικό μοντέλο διαχείρισης του προβλήματος. Η Γερμανία περιόρισε τις παροχές, η Γαλλία αύξησε τη συνταξιοδοτική δαπάνη. Η διαφορά και η απόκλιση των δύο οικονομιών άρχισε να φαίνεται πιο έντονα μετά το 2006.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΙΙ
Μέχρι το 2006, Γαλλία και Γερμανία είχαν παρόμοια ελλείμματα. Μετά το 2006 η αυξημένη συνταξιοδοτική δαπάνη οδήγησε τη Γαλλία σε συστηματικά υψηλότερα ελλείμματα. Σχεδόν όλη η διαφορά στο έλλειμμα των δύο χωρών εξηγείται από τη διαφορά στη συνταξιοδοτική δαπάνη! (Οι επιδόσεις του 2009 & του 2010 θα μπορούσαν να εξαιρεθούν από την ανάλυση. Και οι δύο χώρες είχαν πολύ υψηλά ελλείμματα λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της στήριξης των τραπεζών.)
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΙΙΙ
Αυξημένη συνταξιοδοτική δαπάνη => αυξημένα ελλείμματα => αυξημένο χρέος.
Αν η Γαλλία ακολουθήσει την ατζέντα Λεπέν-Μελανσόν σε λίγα χρόνια θα γίνει αποικία χρέους. Όχι αποικία της Γερμανίας που απεύχονται οι εθνικολαϊκιστές αλλά αποικία των δανειστών της, των αγορών.
Ηττα της Γαλλίας – ήττα της Ευρώπης
Κανείς δεν θέλει την ήττα της Γαλλίας. Ήττα της Γαλλίας είναι ήττα της Ευρώπης. Και από την ήττα της Ευρώπης χάνουμε όλοι. Χρειαζόμαστε μια Γαλλία με υγιή οικονομία, ισότιμη εταίρο της Γερμανίας. Η Γαλλία -και η Ευρώπη- χρειάζεται μια ηγεσία που θα θεραπεύσει τα προβλήματα της γαλλικής οικονομίας, όχι μια ηγεσία που θα τα επιτείνει.
Η μάχη της Γαλλίας είναι πολύ δύσκολη. Ακόμα και αν κερδίσει ο Μακρόν, θα είναι πολύ δύσκολο να εφαρμόσει τις αναγκαίες περιοριστικές πολιτικές σε μια κοινωνία που πιστεύει στην κατάργηση του νόμου της βαρύτητας. Δυστυχώς για τη Γαλλία και την Ευρώπη οι εθνικολαϊκιστές έχουν επιβάλει μια ατζέντα ακρισίας.