«Προσοχή στην πόρτα μη σε βρει καθώς θα βγαίνεις» συνηθίζουν να λένε οι Βρετανοί (don’t let the door hit you οn the way out). Στο Μαξίμου παρότι τα Αγγλικά δεν είναι το φόρτε τους ξέρουν ότι η χορογραφία της εξόδου έχει πολύ μεγάλη σημασία. Για τους ίδιους και το πολιτικό τους μέλλον αλλά εκ των πραγμάτων και για εμάς τους υπόλοιπους. «Η υπόθεσις έχει ψωμί».
Βρισκόμαστε λίγα εικοσιτετράωρα μετά την ολοκλήρωση (της προσομοίωσης) μιας ακόμη Ηρωϊκής Διαπραγμάτευσης, με τη διαφορά ότι αυτή τη φορά η δραματουργική ένταση «χτίστηκε» μέσω τηλεγραφημάτων του ΑΠΕ τα οποία αντικατέστησαν την «παραδοσιακή» μέθοδο των non papers του Μαξίμου. Τη μια ημέρα η κυβέρνηση απειλούσε μέσω ΑΠΕ τη Μέρκελ ότι θα της δώσει την «καυτή πατάτα» και θα τσουρουφλιστεί και την επόμενη μαθαίναμε ότι ο Τσίπρας τα κανόνισε όλα με νυχτερινά τηλεφωνήματα λίγο πριν το Eurogroup και ότι έβλεπαν «λευκό καπνό».
Η ανάπαυλα που αρχίζει μετά τη συμφωνία της Πέμπτης είναι η κατάλληλη ευκαιρία για να αποφασιστεί αν αυτή η υπογραφή, στο κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης χωρίς χρέος και QE, είναι η τελευταία για αυτήν την κυβέρνηση.
Το πράγμα θέλει σκέψη. Ο Αλέξης Τσίπρας θα γίνει σύντομα ο μακροβιότερος μνημονιακός Πρωθυπουργός (ξεπερνώντας τον Αντώνη Σαμαρά) και είναι βέβαιο ότι θα το σκεφτεί πολύ πριν βάλει και τυπικά την υπογραφή του στο Μνημόνιο 4. Αν το κάνει, εκτός από μακροβιότερος θα είναι και ο μοναδικός Πρωθυπουργός που θα έχει υπογράψει δύο μνημόνια -οι υπόλοιποι έχουν υπογράψει μόλις ένα…
Το πλαίσιο που συζητάμε το επιβεβαίωσε και ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ μπαίνοντας στη συνεδρίαση της Πέμπτης: αρχίζουμε πια να συζητάμε τι θα γίνει μετά τη λήξη του προγράμματος σε ένα χρόνο από σήμερα.
Τι θα γίνει άραγε του χρόνου τον Ιούλιο; Η απάντηση βρίσκεται σε ένα βαθμό στις τυπικές προϋποθέσεις για την ένταξη της Ελλάδας σε ένα μνημόνιο «ήπιας μορφής» ως τα μέσα του 2020. Αυτή η φόρμουλα για την οποία στις Βρυξέλλες μιλούν ατύπως εδώ και καιρό είναι μια εκδοχή της γνωστής μας από το 2014 Προληπτικής Πιστωτικής Γραμμής με Ενισχυμένες Προϋποθέσεις (ECCL). Η διαφορά είναι ότι αυτή τη φορά, αν η Ελλάδα ενταχθεί σε αυτό το σχήμα, θα είναι για τρία αντί για ένα χρόνο όπως είχε προγραμματιστεί τότε (αλλά δεν συνέβη ποτέ).
Λίγοι θυμούνται πια ότι στις 8 Δεκεμβρίου του 2014 το Eurogroup δρομολογούσε την είσοδο της Ελλάδας σε ένα μονοετές ECCL. Σκοπός ήταν να υποβοηθήσει την Ελλάδα να βγει μέσα σε 12 μήνες από την εποχή των μνημονίων και να συνεχίσει την πορεία της στο χρόνο ως κανονική ευρωπαϊκή χώρα δανειζόμενη από τις αγορές. Η ιστορία γράφτηκε αλλιώς: ακολούθησε η Ηρωική Διαπραγμάτευση Ι που οδήγησε στο Μνημόνιο 3 τον Αύγουστο του 2015.
Το άγνωστο πρόβλημα του 2018 είναι ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να εξασφαλίσει και τις τρεις βασικές προϋποθέσεις που συνέτρεχαν το 2014 για την ένταξη στη γραμμή ECCL: πρόσβαση στις αγορές, βιώσιμο χρέος και τράπεζες πλήρως κεφαλαιοποιημένες. Οι δύο πρώτες δεν συντρέχουν αυτή τη στιγμή.
Συνέτρεχαν το 2014. Εχουμε ξεχάσει πια ότι επί της συγκυβέρνησης των… «τρισκατάρατων» Σαμαροβενιζέλων το σκληρό ΔΝΤ έλεγε ότι το χρέος είναι βιώσιμο (βάσει των δεσμεύσεων των Ευρωπαίων στο Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012) και η Ελλάδα είχε βγει δύο φορές στις αγορές.
Το σκηνικό για το 2018 είναι εντελώς διαφορετικό. Ολο και περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι η κυβέρνηση πολύ δύσκολα θα εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις για το ECCL. «To ECCL είναι το καλό σενάριο. Αν είναι σίγουρο ότι θα τραβήξεις χρήματα τότε πας σε full μνημόνιο, αυτό είναι αυτή τη στιγμή το πιο πιθανό» εξηγεί ευρωπαίος αξιωματούχος στο Protagon. Επιπλέον, Μνημόνιο λάιτ (ECCL) ή full Μνημόνιο σε κάθε περίπτωση θα συνδεθεί με τα μέτρα της διετίας 2019-2020 συν ορόσημα για τη μεταρρύθμιση του Δημοσίου. Και κάποιος πρέπει να το υπογράψει για να μην βρεθούμε πάλι να αιωρούμαστε στο κενό.
Πλάι στο κύμα, παρέα με τον Αλέκο Φλαμπουράρη ή τον Παύλο Πολάκη, ο Πρωθυπουργός ίσως τρέξει στο μυαλό του το σενάριο της τελευταίας πράξης. Το δίλημμα είναι ξεκάθαρο: Είτε θα προχωρήσει γοργά προς την κανονικότητα για να υπογράψει ένα ακόμη μνημόνιο (λάιτ ή full) με στόχο να παραμείνει στην εξουσία ως τον Σεπτέμβριο του 2019 -το μνημονιακό φινάλε- ή θα επιστρέψει στη ρήξη και θα πάει σε πρόωρες εκλογές για να συσπειρώσει τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ (το αντιμνημονιακό φινάλε). Το τι θα διαλέξει μας αφορά άμεσα αλλά όπως συνέβη και με τα τρία προηγούμενα επεισόδια της Ηρωικής Διαπραγμάτευσης θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες για να μάθουμε ποια θα είναι η απόφαση του κ. Τσίπρα.