Αρρώστησα όταν τον άκουσα να το λέει από το Φόρουμ των Δελφών… Κύλισα στο μαύρο πηγάδι της θλίψης. Ο πρωθυπουργός της χώρας είπε:
«…η Ελλάδα εντάσσεται σήμερα στον επενδυτικό σχεδιασμό κρατών και μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και δεν θα ήταν υπερβολή να επαναλάβω…, ότι είμαστε όπως λένε στην καθομιλουμένη των αγορών και των επενδυτών: “the next big thing” στον παγκόσμιο επενδυτικό χάρτη».
Οταν το ξεστόμισε, ήμουν με άλλους έλληνες παραγωγούς στην Καλαμάτα για τις εργασίες της ολομέλειας της πρωτοβουλίας ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ, μιας ιστορικής πρωτοβουλίας που στοχεύει στην ανάδειξη της σημασίας του εγχώριου παραγωγικού μας πολιτισμού κάτω από το σύνθημα «Είμαστε η Ελλάδα που παράγει». 41 παραγωγικές, εταιρίες-διαμάντια, πάνω από 70 εργοστάσια, μικρά και μεγάλα, σε όλη την επικράτεια, που παρ’ όλες τις αντιξοότητες, κρατούν εδώ Βάση, Ιδιοκτησία και Παραγωγή και δημιουργούν την μεγαλύτερη, δυνατή Αξία!
Σκέπτομαι ότι εκτός από τον Πρωθυπουργό, είναι πολλοί αυτοί που εξαρτούν την Ανάσταση της χώρας όχι από τις δικές μας δυνάμεις, αλλά από τις επενδύσεις των «άλλων κρατών και μεγάλων πολυεθνικών…». Αυτή η καραμέλα κυκλοφορεί και εκτός της Βουλής, στη διοίκηση, στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στην κοινωνία.
Ειλικρινά, αρχίζω να πιστεύω ότι η παραμονή στην «Ελλάδα της κρίσης» άλλαξε το DNA των ανθρώπων, όπως έγινε και με τον Αστροναύτη που έμεινε στο Διάστημα για 500 ημέρες και γύρισε με 7% αλλαγμένο το DNA του. Το σκέπτομαι καιρό τώρα αλλά το «πνίγω», κρατιέμαι, αλλά δεν μπορώ άλλο πρέπει να το πω:
Η σύγκλιση Αριστεράς και Δεξιάς έχει δημιουργήσει ένα «μετα-μνημονιακό δόγμα». Νεοφιλελευθερισμός, Λαϊκή Δεξιά, Σοσιαλισμός, Κομμουνισμός συνουσιάστηκαν επί μακρόν, υπό το άγρυπνο βλέμμα των Θεσμών και, τι μεγάλη έκπληξη, γέννησαν έναν μουσολινικού τύπου νέο κορπορατισμό.
Αυτός ο νέος κορπορατισμός είναι που στέκεται απέναντι στη ανεξάρτητη, δημιουργική, μικρομεσαία, ανθρώπινης κλίμακας, εγχώρια, παραγωγική, επιχειρηματική βάση της ελληνικής κοινωνίας αρμέγοντας την, αγνοώντας την επιδεικτικά και βάζοντάς της συνεχώς εμπόδια καθώς, ξεκάθαρα πλέον φαίνεται να την θέλει έξω από τα δρώμενα για την δήθεν παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας! Έξω από το παιχνίδι!
Φαίνεται ότι στην θεώρησή τους για τη Νέα Ελλάδα, οι επενδύσεις Ελλήνων που δεν είναι Πρόεδροι ΠΑΕ, ιδιοκτήτες κατασκευαστικών εταιριών, καναλιών ή εταιριών με τζίρο κάτω από 1 δισ. δεν έχουν καμία θέση, ούτε και είναι και ζητούμενες, δεν παράγουν μάλλον «Ανάπτυξη» από αυτή, ξέρετε, την δικιά τους. Εμείς οι μικροί, μεσαίοι, ανεξάρτητοι, δημιουργοί, παραγωγοί, επενδυτές και επιχειρηματίες απλά δεν υπάρχουμε.
Η εγχώρια δημιουργική τάξη πρέπει να εξοστρακιστεί σύσσωμη στο εξωτερικό (μπορεί όμως να έρχεται πίσω κάθε καλοκαίρι για διακοπές και φυσικά να πληρώνει φόρους) ή αλλιώς να ενταχθεί στο σύστημα σε ρόλο υπαλλήλου.
Η σύγκλιση Αριστεράς και Δεξιάς έχει δημιουργήσει ένα «μετα-μνημονιακό δόγμα». Νεοφιλελευθερισμός, Λαϊκή Δεξιά, Σοσιαλισμός, Κομμουνισμός συνουσιάστηκαν επί μακρόν, υπό το άγρυπνο βλέμμα των Θεσμών και, τι μεγάλη έκπληξη, γέννησαν έναν μουσολινικού τύπου νέο κορπορατισμό.
Στο μυαλό τους φαίνεται ότι υπάρχουν μόνο, από τη μία «πολυεθνικές», «εθνικοί προμηθευτές- επιχειρηματίες» και «κράτη» και από την άλλη, αυτοί οι ίδιοι, οι γνωστοί σε όλους μας πολιτικοί σε ρόλο τροχονόμου ή/και μεσίτη. Υπάρχουν, ακόμα, κρατικοί λειτουργοί-διεκπεραιωτές, managers με κοστούμι, εταιρικό αυτοκίνητο και διάθεση να «τρέξουν» τα πράγματα, εργάτες, οι περισσότεροι με μίνιμουμ μισθούς και συγκεκριμένου χρόνου (αλλά φίλαθλοι, πάνω από όλα) και διάφοροι παροικούντες την πρωτεύουσα με ειδικούς ρόλους, ντελάλη, φύλακα, βοσκού, διασκεδαστή κλπ.
Οι εθνικές και υπερεθνικές, συστημικές ομάδες διαπραγματεύονται σε κεντρικό επίπεδο με τάξη και σεβασμό στην επετηρίδα και στην ιεραρχία. Η ανάπτυξη έρχεται γιατί, δεν μπορεί, πρέπει να έρθει κάποια στιγμή, όπως η άνοιξη, για να ωφελήσει το εθνικό και υπερεθνικό κατεστημένο, το αποκαλούμενο όμως στις πολιτικές τους ομιλίες «κοινωνικό σύνολο» ή «χώρα»! Το άτομο και η ευτυχία του μέσω της συμμετοχής στην παραγωγή και στη δημιουργία παύουν να υπάρχουν στο πολιτικό λεξικό.
Είναι έντονα αυτά που γράφω αλλά σας το είπα, είμαι βαθιά θλιμμένος και αδυνατώ να δω αυτά που γίνονται «χαλαρά». Δεν εφευρίσκω όμως εγώ τους όρους και τις καταστάσεις:
Κορπορατισμός: https://en.wikipedia.org/wiki/Corporatism «Ο όρος Σωματειακό Κράτος, κατά μετάφραση του διεθνή όρου κορπορατισμός, ή κορπορατιβισμός (Συντεχνιασμός) είναι ονομασία οικονομικής θεωρίας με προεκτάσεις πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης – συστήματος ενός κράτους. Ετυμολογικά ο όρος προέρχεται από τη λατινική corpus (= σώμα) και εξ αυτής οι όροι corporatism, corporativism. Ο Φασισμός του Benito Mussolini επιδιώκοντας την αναδιάρθρωση της ιταλικής οικονομικής ζωής, εξαπολύοντας παράλληλα πολεμική κατά του σοσιαλισμού και των κινημάτων του Μοντερνισμού βασίστηκε στον Κορπορατισμό ως ιδεολογική πλατφόρμα»
Όπως μας εξηγεί ο διανοητής νομπελίστας οικονομολόγος Έντμουντ Φελπς, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Columbia και διευθυντής στο Columbia’s Center on Capitalism and Society, ο κορπορατισμός απεχθάνεται το νέο, το μικρό, το ατομικό, το μη ελεγχόμενο. Δεν θέλει νέους παίκτες, δεν θέλει «νέα τζάκια», ο σκοπός του είναι να διαιωνίσει τις κατεστημένες δυνάμεις και τους «θεσμικούς» παίκτες. Αυτή η ιδεολογία καθιστά εφικτή και εφαρμόσιμη την πτώση των φόρων κατά 9% εντός της «κρίσης» για τις λίγες μεγάλες παγκόσμιες επιχειρήσεις την στιγμή που όλοι εμείς στην Ευρώπη, ζούμε για να πληρώνουμε το κράτος. Για υγιή ανταγωνισμό, ούτε λόγος, η υπερεθνική, κεντρική εξουσία είναι ο απόλυτος διευθυντής της ορχήστρας, ο εγγυητής της αρμονίας. Οι δε ρυθμιστικές αρχές, είναι διακοσμητικές ή κατευθυνόμενες. Πελατειακές σχέσεις, elites, προστασία, νεποτισμός, συμπαιγνίες, παρεμβάσεις στην ελεύθερη αγορά κυριαρχούν. Ο κορπορατισμός, είναι σήμερα ο μεγάλος εχθρός του καπιταλισμού!
Είναι η ιδεολογία του κορπορατισμού που αναδεικνύει τους αριθμούς, τα υλικά αγαθά, την δημόσια και ατομική κατανάλωση και τις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου ως τους νέους σκοπούς της ανθρώπινης ύπαρξης και λειτουργίας της κοινωνίας. Εργασία για τις ανάγκες του corpus και μετά κατανάλωση και ελεύθερος χρόνος. Η «ατομική πρωτοβουλία», δηλαδή η ενασχόληση του ατόμου με την πρωτότυπη δημιουργία και την καινοτομία (όχι με την κατανάλωση της), δεν προβλέπεται καθώς κρίνεται επικίνδυνη για την πρόκληση ανατροπών. Ως αποτέλεσμα, δημιουργούνται εμπόδια για την προσωπική ανάπτυξη, την ανέλιξη, την αριστεία, την πρωτοβουλία, την φιλοδοξία, την καινοτομία, τον πειραματισμό, την αλλαγή και τελικά, τη δημιουργία, την περιπέτεια, την αναζήτηση, τα κατορθώματα και την περηφάνια. Δηλαδή, όλα αυτά που κινητοποίησαν εκατομμύρια κόσμου, εμάς, τους γονείς μας, τους παππούδες μας, κάθε έναν ατομικά, να φύγουμε, να μείνουμε, να ξενιτευτούμε, να αυτοσχεδιάσουμε, να πάμε στις πόλεις, να κάνουμε εταιρίες, εργοστάσια, να πάρουμε ρίσκο, να δουλέψουμε τόσο σκληρά ώστε να πετύχουμε αυτό που πετύχαμε τα προηγούμενα 100 χρόνια. Το θαύμα του σύγχρονου Δυτικού Κόσμου εντός του οποίου ευτυχώς εξακολουθούμε να ζούμε είναι αποτέλεσμα του μόχθου όλων ημών, από τη Βάση!
Αλλά αυτό το θαύμα δεν έγινε από υπαλλήλους που μετά την δουλειά πήγαιναν στο γυμναστήριο ή έκαναν το αγαπημένο τους hobby ή από άνεργους που διαμαρτύρονταν για το κακό και άδικο σύστημα. Δεν έγινε από τους λίγους, ή από μερικές μόνο εταιρίες ή ομάδες ή από κάποιους άλλους, ή κάπου αλλού και μεταφέρθηκε! Το Δυτικό Θαύμα είναι το ενιαίο κάδρο που περιέχει τα πολλά και διαφορετικά έργα που ζωγράφισαν οι εγχώριες, δημιουργικές δυνάμεις κάθε χώρας, κάθε τόπου, κάθε κοινωνίας, κάθε συλλογικότητας, δηλαδή εκατομμύρια άνθρωποι, μονάδες που καινοτόμησαν από μόνοι τους καθώς έβλεπαν την δουλειά τους να καταστρέφεται, δεν είχαν να φάνε, δεν είχαν τόπο, δεν είχαν τίποτα. Έπρεπε λοιπόν να το κάνουν για να ξυπνήσουν την επόμενη μέρα, να αγοράσουν φαγητό, να ζήσουν, να δημιουργήσουν από μόνοι τους, να εκφραστούν. Στις τότε συνθήκες, ποια ήταν η παρέμβαση του κρατικού corpus; Απολύτως καμία και αυτό, με όρους ιστορικούς, αποδείχτηκε … θετικό.
Οι Γερμανοί έκαναν το δικό τους θαύμα, οι Ιταλοί το δικό τους, οι Γάλλοι το δικό τους, οι Αμερικάνοι το δικό τους, οι Έλληνες το δικό μας, οι Καλαματιανοί το δικό τους, οι Θεσσαλονικείς το δικό τους, οι Αθηναίοι το δικό τους. Οι γιατροί το δικό τους, οι μηχανολόγοι το δικό τους, οι αεροναυπηγοί το δικό τους, οι κατασκευαστές, οι αρχιτέκτονες … Όλοι καινοτόμησαν, τα άτομα, η βάση όχι κάποιες elite, δημιούργησαν μαζικά και καθημερινά, έχτισαν, με τα δικά τους μυαλά, τα δικά τους χέρια, τα δικά τους λεφτά ή και την δική τους φτώχεια.
Το συλλογικό θαύμα δεν υπήρξε προϊόν κεντρικού σχεδιασμού αλλά αποτέλεσμα των ατομικών πρωτοβουλιών της βάσης, του κόσμου, των νέων, των μικρών που έγιναν μεσαίοι, και των μεσαίων που μεγάλωσαν χωρίς να τους το πει κανένας. Χωρίς να έχουν δίχτυ προστασίας, υποχρεώσεις από το κράτος, νομοθετικά πλαίσια κτλ.
Το rock and roll στην μουσική, ή το smart phone στην τεχνολογία, ή το Facebook δεν είναι ιδέες που προέκυψαν από κεντρικό σχεδιασμό στον οποίο συμμετείχαν υπουργοί, δημόσιοι υπάλληλοι, τραπεζίτες, NGOs και «πολυεθνικές» ή «κράτη»… Άνθρωποι τα ξεκίνησαν, στον καθημερινό τους χρόνο.
Η παγκόσμια κυριαρχία των ελλήνων εφοπλιστών στη ναυτιλία δεν είναι αποτέλεσμα κεντρικής εθνικής στρατηγικής.
Η επιτυχία του ελληνικού τουρισμού προέκυψε από τις ανεξάρτητες καλές και κακές πρωτοβουλίες μονάδων, δεν σχεδιάστηκε.
Τι όμως οδηγεί, σε τέτοιες δημιουργικές εκρήξεις; Πάθος, όραμα ναι, αλλά και απελπισία, εκνευρισμός, μια ατυχία, μια απώλεια, όπως αυτή της εργασίας, κάποιες προσδοκίες, ίσως ακόμα και η έλλειψη του δρόμου της επιστροφής! Αρκεί το άτομο ή η ομάδα να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους! Αυτό λέγεται «ατομική πρωτοβουλία» και ανοίγει το δρόμο προς τον θρίαμβο. Ας συγκρίνουμε και τι γίνεται στις χώρες που προσπαθούν να ελέγξουν τις κοινωνίες τους διαποτίζοντας τες με πολιτικό ή θρησκευτικό κορπορατισμό.
Το συλλογικό θαύμα δεν υπήρξε προϊόν κεντρικού σχεδιασμού αλλά αποτέλεσμα των ατομικών πρωτοβουλιών της βάσης, του κόσμου, των νέων, των μικρών που έγιναν μεσαίοι, και των μεσαίων που μεγάλωσαν χωρίς να τους το πει κανένας.
Υποστηρίζω λοιπόν, με πάθος, ότι βασική προϋπόθεση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Ελλάδας είναι η κινητοποίηση των εγχώριων δημιουργικών μας δυνάμεων, δηλαδή της Βάσης, και η απελευθέρωση τους από μύθους, ψεύτικες προσδοκίες και τα εμπόδια που σταματούν την περισσότερο από κάθε άλλη φορά, απαιτούμενη, μαζική έκρηξη στην παραγωγή καινοτομίας.
Η χώρα δεν θα σωθεί μόνο από τις επενδύσεις διεθνών εταιριών οι περισσότερες των οποίων μας βλέπουν ως αγορά και θέλουν απλά να μας πουλήσουν την πραμάτεια τους, στην καλύτερη περίπτωση, φτιάχνοντας εργοστάσια για να παράγουν εδώ αντί να την εισάγουν και να πληρώνουν μεταφορικά.
Δεν θα σωθεί επίσης, από αυτούς που θέλουν να αγοράσουν τα κουφάρια και τους σκελετούς της χρεοκοπίας μας σε τιμή ευκαιρίας.
Ούτε όμως θα σωθεί μόνο από τους κατέχοντες την ελληνική ιθαγένεια. Αντίθετα, αν μπορούμε, πρέπει να «εισάγουμε» όλους όσοι εμπνέονται από την Ελλάδα και θέλουν να την κάνουν βάση τους και κινητοποιούνται από τις αξίες της ατομικής πρωτοβουλίας, της δημιουργίας και της προσωπικής εξέλιξης.
Εθνικός μας στόχος, κατά συνέπεια, πρέπει να γίνει η συνολική κινητοποίηση της εγχώριας δημιουργικότητας και η ανεμπόδιστη, μαζική παραγωγή καινοτομίας που θα οδηγήσει σε πολλά διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα, υπηρεσίες, ιδέες και αγαθά ικανά να κερδίσουν πελάτες εντός και εκτός. Το κίνημα οικονομικού πατριωτισμού που ήδη υπάρχει στην ελληνική κοινωνία αλλά και το Εμπόριο πρέπει να επιβραβεύσουν τις επιχειρήσεις που αφήνουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εγχώρια προστιθέμενη αξία. Προσοχή, όχι σε απόλυτα νούμερα αλλά σε ποσοστό με βάση τον κύκλο εργασιών!
Αν η ανασυγκρότηση της Ελλάδας δεν ζητηθεί από εμάς τους ίδιους τους Έλληνες, πρώτα από όλα, αν δεν γίνει δική μας προσωπική ευθύνη, πρωτοβουλία και επιδίωξη, ποιος μπορεί να περιμένει άλλους να κάνουν εργοστάσια εδώ ή να πληρώσουν φόρους;
Ποιος άραγε θα μας εκχωρήσει τις δικές του εγχώριες δημιουργικές δυνάμεις ή την δική του καινοτομία για να κάνουμε εμείς το επόμενο πάρτι μας;
Πώς μπορούν κάποιοι να θεωρούν ότι η ανάπτυξη με ξένες δυνάμεις είναι εφικτή; Ισως φταίει η τύφλωση από την προπαγάνδα της συστημικής, κορπορατίστικης ιδεολογίας και των ταχυδρόμων της!
* Ο Αλέξανδρος Κουρής είναι επιχειρηματίας, παραγωγός ζύθου