Στιγμιότυπο από το Εφετείο, τη νέα δίκη εναντίον του Ανδρέα Γεωργίου (29/5/2017 εδώ):
Η ομοβροντία εναντίον του απόντα Γεωργίου ξεκίνησε με την μαρτυρία του τότε αντιπροέδρου της ΕΛΣΤΑΤ, Νικ. Λογοθέτη ο οποίος, με εμφανή συναισθηματική φόρτιση, ξέσπασε: “Μπήκαν τα επαχθή μέτρα, το PSI κλπ με αυτό το έλλειμμα. Δεν είναι σωστό ότι ο Γεωργίου ευθύνεται για το πρώτο μνημόνιο, φταίει για όλα! (Χειροκροτήματα από το ακροατήριο, φωνάζουν μπράβο, προδότες, εξαγορασμένοι, καθάρματα, ελεεινοί, σαρκοφάγα).
Ο Λουκάς Παπαδήμος σήκωσε μια βαριά ευθύνη, όχι για τη δόξα ή τα χρήματα αλλά επιτελώντας πατριωτικό καθήκον. Ηγήθηκε της κυβέρνησης ειδικού σκοπού που έφερε εις πέρας τη δύσκολη και εθνικά πολύτιμη αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους. Και αποχώρησε αθόρυβα.
Ο Ανδρέας Γεωργίου άφησε μια θέση στο ΔΝΤ και ήρθε στην ΕΛΣΤΑΤ. Λέτε να ήταν της ΕΛΣΤΑΤ πιο καλοπληρωμένη; Ή μήπως πιο ευχάριστη; Η θέση στην Ελλάδα ήταν μάλιστα πολύ δυσάρεστη και επικίνδυνη. Ποιος γίνεται κατ’ επιλογήν «άγγελος κακών ειδήσεων» για τους συμπατριώτες του;
Α. Γεωργίου και Λ. Παπαδήμος «έμπλεξαν» στα δημόσια αξιώματα με αγαθά κίνητρα.
Και τιμωρούνται γι΄αυτό. Βόμβες ο ένας, δίκες ο άλλος, λάσπη και μίσος και για τους δύο.
Οπως έλεγαν κάποιοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι στην Κρήτη, «στο ελληνικό δημόσιο καμία καλή πράξη δεν μένει ατιμώρητη»!
Εμείς όμως, καθώς ο ανορθολογισμός, το ψέμα και το μίσος φουντώνουν, έχουμε μόνο ένα καταφύγιο, την αλήθεια. Είναι άμυνα και επίθεση μαζί. Είναι χρέος μας να εξηγήσουμε την αλήθεια. Είναι χρέος όλων των πολιτών να την αναγνωρίσουμε και να τη διεκδικούμε.
Περί ΕΛΣΤΑΤ και άλλων δαιμονίων
Επτά χρόνια μετά, ακόμα συζητάμε το ύψος του ελλείμματος του 2009. Ακόμη κάποιοι πολιτικοί και τεχνοκράτες αμφισβητούν τη μεθοδολογία που χρησιμοποιεί η Eurostat. Και οι πολίτες «ψεκάζονται» με κοκτέιλ μύθων και δυσνόητων στατιστικών στοιχείων και δεν ξεχωρίζουν την αλήθεια από το ψέμα, όσο κραυγαλέο κι αν είναι. Και, τελικά, χάνεται η ουσιαστική πληροφορία που αποτυπώνει και οφείλει να μεταδίδει στον πολίτη ένα τόσο βαρύ δημοσιονομικό μέγεθος, όπως το έλλειμμα. Πόσα παραπάνω ξοδέψαμε, πόσα βάρη μεταφέραμε στους επόμενους…
Επιμένω, λοιπόν, σε μια έντιμη ανασκόπηση της υπόθεσης επιχειρώντας να απαντήσω στα ερωτήματα:
- Είναι σωστός ο τρόπος που μετράει το έλλειμμα η Eurostat;
- Έπρεπε να συμπεριληφθούν οι ΔΕΚΟ στο έλλειμμα;
- Μεροληπτεί εις βάρος μας η Eurostat;
Με τα μάτια μιας Ισλανδής
Η δημοσιογράφος Sigrún Davíðsdóttir επισκέφτηκε τη χώρα μας και προσφέρει στο blog της μια εξαιρετική ανασκόπηση και ανάλυση της υπόθεσης Γεωργίου εδώ. Παραθέτω αποσπάσματα:
- …Στην Ελλάδα, οι αρχές διώκουν αυτούς που προσπάθησαν να συμμαζέψουν το χάος της ελληνικής οικονομίας, όχι εκείνους που το δημιούργησαν. Αυτό είναι το συμπέρασμα που προκύπτει από τις διώξεις που ασκούνται πάλι κατά του Ανδρέα Γεωργίου πρώην επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ. Είναι τρομακτικό για τα ελληνικά και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να παρακολουθούν τον αμείλικτο διωγμό ενός δημοσίου υπαλλήλου, ο οποίος έκανε τη δουλειά του.
- …Ο λόγος που βρίσκω την υπόθεση της ΕΛΣΤΑΤ τόσο ενδιαφέρουσα και σημαντική είναι διότι, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί ένα μέτρο της προθυμίας της ελληνικής πολιτικής τάξης να αντιμετωπίσει την κακοδιαχείριση του παρελθόντος, τη διαφθορά και όλα εκείνα που εμποδίζουν την ευημερία στην Ελλάδα.
- …Η Ελλάδα οδεύει προς μια πολιτική δίκη, όπου εκείνοι που διόρθωσαν την απάτη διώκονται και τιμωρούνται, όχι οι δράστες. Όσο οι κατηγορίες εναντίον του Γεωργίου και των συνεργατών του συνεχίζονται, είναι σαφές ότι οι δυνάμεις που θέλουν να κρατήσουν την Ελλάδα ως είχε – αποδυναμωμένη από τη διαφθορά και το τοξικό πολιτικό σύστημα – εξακολουθούν κυβερνούν.
Στην εισαγωγή της, η κα Davíðsdóttir θυμάται την ισλανδική εμπειρία της χρεοκοπίας:
«Φταίνε οι ξένοι! Στην Ισλανδία, αυτό ήταν μια κοινή πρώτη αντίδραση κάποιων πολιτών και πολιτικών δυνάμεων μετά την κατάρρευση των τριών μεγαλύτερων ισλανδικών τραπεζών τον Οκτώβριο του 2008. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, ξένες δυνάμεις φθονούσαν ή ακόμη και φοβούνταν την επιτυχία των ισλανδικών τραπεζών ή, ακόμη, στόχευαν στην απόκτηση των ισλανδικών πηγών ενέργειας. Τον Απρίλιο του 2010, η δημοσίευση της έκθεσης της Ειδικής Ερευνητικής Επιτροπής (SIC), είχε ως αποτέλεσμα να σιγήσουν αυτές οι φωνές. Η Επιτροπή τεκμηρίωσε ότι οι αιτίες ήταν εγχώριες: αποτυχημένες πολιτικές, χαλαρή εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα, χρήση απερίσκεπτων και μερικές φορές εγκληματικών τραπεζικών πρακτικών.
Στην Ισλανδία αυτά. Γιατί εμείς στήνουμε από λαϊκά δικαστήρια ως εξεταστικές επιτροπές αλλά δεν καταφέραμε ακόμη να συμφωνήσουμε στα αίτια των δεινών μας. Ούτε να βάλουμε ένα τέρμα σε αυτά. Δεν είναι τυχαίο.
Μύθος 1ος Η Eurostat φούσκωσε τα ελλείμματα
Τα χρόνια πριν το ξέσπασμα της κρίσης, η ΕΛΣΤΑΤ υπολόγιζε (και η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωνε) πολύ χαμηλότερο έλλειμμα από εκείνο που υπολόγισε εκ των υστέρων η Eurostat. Πού ήταν το λάθος, στην τότε μεθοδολογία της ΕΛΣΤΑΤ (Greek statistics), που σκόπιμα υποεκτιμούσε το έλλειμμα ή στη μεθοδολογία της Eurostat, που σκόπιμα το φούσκωσε μετά;
Στον Πίνακα Ι συγκρίνονται τα δεδομένα της τριετίας 2006-2008 για το έλλειμμα α) σύμφωνα με τις αρχικές ανακοινώσεις ΕΛΣΤΑΤ και ελληνικής κυβέρνησης (τα λεγόμενα Greek statistics) β) σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Eurostat εδώ.
Τα αρχικά νούμερα που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση εδώ, εδώ και εδώ ως έλλειμμα για την τριετία 2006-2008 ήταν αθροιστικά 24,8 δισ. (10,9% του ΑΕΠ), ενώ η Eurostat υπολόγιζε το έλλειμμα υπερδιπλάσιο, 53,2 δισ. (22,8% του ΑΕΠ). 28 δισ. είναι τεράστια διαφορά.
Πέρα των λογιστικών συμβάσεων, το έλλειμμα ουσιαστικά αποτυπώνει τα χρήματα που ξοδεύουμε παραπάνω από τα έσοδά μας. Ό,τι δαπανούμε επιπλέον των εσόδων μας κάθε χρόνο, το δανειζόμαστε αυξάνοντας το χρέος.
Για να καταλάβουμε ποιος έχει δίκιο, αν η ΕΛΣΤΑΤ ή η Eurostat είναι εγγύτερα στην πραγματικότητα σχετικά με το ύψος του ελλείμματος, ας ανατρέξουμε στα Δελτία Δημοσίου Χρέους (ΔΔΧ) -τα δημοσιεύει ο ΟΔΔΗΧ σε μηνιαία βάση- για να δούμε πώς μεταβλήθηκε το ύψος του χρέους την αντίστοιχη περίοδο.
Απόσπασμα από το Δελτίο Δημοσίου Χρέους – Δεκέμβριος 2008
Απόσπασμα από το Δελτίο Δημοσίου Χρέους – Δεκέμβριος 2005
Οπως δείχνουν τα αποσπάσματα των ΔΔΧ, στο τέλος του 2005 χρέος και εγγυημένα δάνεια αθροίζονταν στα 231 δισ. Και στο τέλος του 2008 έφτασαν τα 284 δισ! Δηλαδή, το χρέος μας την 3ετία 2005-2008 αυξήθηκε κατά 53 δισ, όσο και το αθροιστικό έλλειμμα της 3ετίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat1! Κι αυτό επιβεβαιώνει πως, επί της ουσίας, οι υπολογισμοί της Eurostat είναι σωστοί.
Μια πρόσθετη αξία των δελτίων του ΟΔΔΗΧ, ως πηγής, είναι ότι παράγονται το β’ μήνα μετά από κάθε τρίμηνο αναφοράς και δεν υπόκεινται σε αναθεώρηση. Έτσι, τα Δελτία αποτυπώνουν την πορεία του δημόσιου χρέους, όπως καταγράφηκε εκείνη την περίοδο. Αντιθέτως, τα στοιχεία για το έλλειμμα αναθεωρήθηκαν πολλές φορές μέχρι που έφτασαν τελικά, μετά από χρόνια, να συμφωνούν εμμέσως με τα δελτία του ΟΔΔΗΧ για τη μεταβολή του χρέους.
Επίσης, τα συγκεκριμένα ΔΔΧ (12/2005 & 12/2008) παρήχθησαν επί ημερών της ίδιας Κυβέρνησης από μια υπηρεσία που ανήκει στο στενό πυρήνα του Κράτους και δεν σχετίζεται με την ΕΛΣΤΑΤ ή τη Eurostat. Καμιά πιθανότητα δηλαδή ξένου δακτύλου!
Επιπλέον, από τα ΔΔΧ προκύπτει ότι ο ΟΔΔΗΧ συνυπολόγιζε στο χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης τις εγγυήσεις δανείων που έχει παράσχει το δημόσιο, εγγυήσεις που είχαν δοθεί για κάποιες ΔΕΚΟ (στον ΟΣΕ η μερίδα του λέοντος). Αυτή η παρατήρηση φέρνει στο προσκήνιο τη συζήτηση για την περίφημη αναθεώρηση των στοιχείων του ελλείμματος και του χρέους το Νοέμβριο του 2010 και τα χρέη των ΔΕΚΟ.
Μύθος 2ος Η αναθεώρηση του Νοεμβρίου του 2010 ήταν αυθαίρετη
Τον Νοέμβριο του 2010 έγιναν τροποποιήσεις στη μεθοδολογία υπολογισμού των δημοσιονομικών μεγεθών της Γενικής Κυβέρνησης. Μια εξ αυτών ήταν η ενσωμάτωση κάποιων ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση. Συνέπεια των τροποποιήσεων ήταν να αναθεωρηθούν τα στοιχεία για το έλλειμμα για όλα τα προηγούμενα έτη. Ειδικά για το 2009 προέκυψε αύξηση του ελλείμματος από 13,6% σε 15,4% (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ εδώ) και αργότερα, μετά από αναθεώρηση του ύψους του ΑΕΠ, το έλλειμμα ανήλθε στο 15,6%.
Δε χωρά αμφιβολία ότι ο συνυπολογισμός των ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση επιβάρυνε τους δείκτες για το έλλειμμα και το χρέος. Θεωρήθηκε δε από πολλούς ως μεθοδολογία υποβολιμιαία και ζημιογόνα για την χώρα. Η αναθεώρηση του 2010 δεν είναι μόνο η καρδιά της υπόθεσης Γεωργίου αλλά συμπυκνώνει και την πολιτική της διάσταση και στόχευση, όπως δείχνει και σχετική παρέμβαση του τότε υπουργού Γ. Παπαθανασίου εδώ: «η προσαρμογή του ελλείμματος στο 15,6 % επέφερε μέτρα περίπου 11 δισ. ευρώ. Όσο ήταν, δηλαδή, το δεύτερο μνημόνιο.»
Αν εστιάσουμε στην ουσία της πληροφορίας που περιέχουν δημοσιονομικά μεγέθη όπως το έλλειμμα και το χρέος, τότε αυτός είναι ο σωστός τρόπος να τα υπολογίζουμε. Δεν είναι τυχαίο ότι στα Δελτία Δημοσίου Χρέους του ΟΔΔΗΧ, στο χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης συνυπολογίζονταν τα δάνεια που είχε εγγυηθεί το ελληνικό δημόσιο. Το Ελληνικό Δημόσιο, πολύ πριν την μεθοδολογική αναθεώρηση του 2010, αναγνώριζε ολοφάνερα ότι τα δάνεια των ΔΕΚΟ ήταν χρέος που βάραινε το δημόσιο.
Αρκεί μια ματιά στη λίστα των ΔΕΚΟ (Πίνακα ΙΙ) που με την αναθεώρηση συμπεριλήφθηκαν στο έλλειμμα, για να πειστεί κάθε πολίτης και φορολογούμενος πως αυτό το χρέος και τα ελλείμματα τον αφορούν και δεν πρέπει να μένουν κρυφά. Πρέπει να αποτυπώνονται στο δημοσιονομικό μέγεθος που μας ενημερώνει κάθε χρόνο πόσο νέο χρέος φορτώσαμε στα παιδιά μας!
1 δισ. έλλειμα είχε ο ΟΣΕ το 2007 -ισούται με το ΕΚΑΣ δύο ετών. 8,5 δισ. δάνεια είχε επιβαρύνει τη χώρα ο ΟΣΕ – ισούται με παραπάνω από τρία χρόνια ΕΝΦΙΑ. Και 7 χρόνια τώρα, ο Α. Γεωργίου διώκεται, η μεθοδολογία της Eurostat αμφισβητείται, επειδή μας είπαν ότι αυτά τα χρέη θα τα πληρώσουμε εμείς και τα παιδιά μας. Επειδή μας το είπαν!
Πίνακας ΙΙ: Δάνεια και ελλείμματα των ΔΕΚΟ που ταξινομήθηκαν στη Γενική Κυβέρνηση
Μύθος 3ος Η «μεροληψία» της Eurostat
Επανειλημμένα εκτοξεύεται κατά της Eurostat η κατηγορία ότι μεροληπτούσε εις βάρος της Ελλάδας. Οτι μας ανάγκασε να ενσωματώσουμε κάποιες ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση ενώ για άλλες χώρες «έκανε τα στραβά μάτια». Πρόκειται για έναν ακόμα μύθο.
Στη μεθοδολογία της Eurostat υπάρχουν πολλοί κανόνες και κριτήρια ταξινόμησης ή όχι των ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση. Ενα εξ αυτών των κριτηρίων εξετάζει αν η ΔΕΚΟ λειτουργεί στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς ή, ισοδύναμα, αν παράγει προϊόν εμπορεύσιμο ή όχι. Εχει μάλιστα και ποσοτικό κανόνα για να κρίνει αν μια ΔΕΚΟ πληροί το κριτήριο της «εμπορευσιμότητας»: η ΔΕΚΟ θεωρείται εμπορεύσιμη και άρα δεν ενσωματώνεται στη Γενική Κυβέρνηση, όταν οι πωλήσεις της καλύπτουν περισσότερο από το 50% του κόστους παραγωγής.
Είναι εμφανές ότι ο ΟΣΕ, στον οποίο οφείλεται το 1/2 πρόσθετο χρέος και το 1/3 του πρόσθετου ελλείμματος της εν λόγω αναθεώρησης και αναταξινόμησης των ΔΕΚΟ, δεν πληρούσε το κριτήριο της εμπορευσιμότητας (Πίνακας ΙΙΙ – στοιχεία ΟΣΕ εδώ).
Καταλαβαίνετε λοιπόν πώς αποδομείται το βασικό τεκμήριο «μεροληψίας» της Eurostat, ότι αντίθετα με τον ΟΣΕ, οι Γαλλικοί Σιδηρόδρομοι δεν ενοποιούνται στη Γενική Κυβέρνηση. Πράγματι, δεν ενοποιούνται, διότι η ταξινόμηση των ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση δεν είναι ζήτημα δραστηριότητας ούτε προϊόν εμπάθειας και συνωμοσίας αλλά ζήτημα ποιοτικών και ποσοτικών κριτηρίων.
Πίνακας ΙΙΙ
Το έλλειμμα του 2009
Η παρούσα ανάλυση περιορίστηκε στα έτη 2005-2008. Το ζήτημα του ελλείμματος του 2009 έχει αναλυθεί σε παλαιότερο άρθρο (εδώ). Για λόγους πληρότητας παραθέτω τους σχετικούς πίνακες από το ΔΔΧ Δεκεμβρίου 2009, απ’ όπου προκύπτει (συγκρίνοντας με το ΔΔΧ 12/2008) ότι το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης αυξήθηκε το 2009 σχεδόν €40 δισ….
Απόσπασμα από το Δελτίο Δημοσίου Χρέους – Δεκέμβριος 2009
Σημειώσεις
1Για την ακρίβεια, το έλλειμμα που υπολογίζει η Eurostat αφορά στη μεταβολή του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης, ενώ από τα ΔΔΧ υπολογίζουμε τη μεταβολή του χρέους της Κεντρικής Κυβέρνησης. Το Χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης διαφέρει από το Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης (Χρέος κατά Μάαστριχτ) κατά το ποσό του ενδοκυβερνητικού χρέους και λοιπών στοιχείων που προβλέπονται από τον ESA ’95. Αυτά τα δύο μεγέθη μπορεί να έχουν μικρές διαφορές σε ετήσια βάση, αμβλύνονται όμως όταν μεγαλώνει το χρονικό διάστημα παρατήρησης.