Ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης της Βενεζουέλας -ελέγχεται από την αντιπολίτευση- Μπόρχες είναι στο βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Παραλαμβάνει το βραβείο και εκφωνεί τον ευχαριστήριο λόγο του. Στα ακουστικά, αλλάζει η διερμηνεία και ακούγεται μία ζεστή γυναικεία φωνή. Ο λόγος του Μπόρχες είναι προφανώς συγκινητικός με λέξεις φορτισμένες. Με σταθερή άρθρωση και τρομερή ευρηματικότητα στην επιλογή των σημείων, η άγνωστη γυναίκα μεταφέρει σε άμεσο τέμπο, τα λόγια του ομιλητή και δείχνει ότι διαθέτει απίστευτη γλωσσική επάρκεια.
Την ακούω και δεν θέλω να τελειώσει η ομιλία. Δεν έχω ιδέα ποια μπορεί να είναι κι αν το παρουσιαστικό της ανταποκρίνεται στη φωνή και στη γλωσσική της κατάρτιση.
Οι διερμηνείς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρέπει να ικανοποιούν ιδιαίτερες απαιτήσεις πιστότητας και ορθότητας των διερμηνειών τους. Σε ότι αφορά τις εργασίες της Ολομέλειας, σε πραγματικό χρόνο, επωμίζονται έναν πολύ δύσκολο ρόλο αφού η ακρίβεια είναι απαραίτητη για ένα πολιτικό, τεχνοκρατικό και πολλές φορές, ειδικό λεξιλόγιο. Στα έγγραφα, οι μεταφραστικές υπηρεσίες δεν είναι ακόμη σε θέση να καλύψουν όλους τους 506 (!) δυνατούς συνδυασμούς μεταξύ των 23 επισήμων γλωσσών. Για τον λόγο αυτόν, το Κοινοβούλιο έχει θέσει σε εφαρμογή ένα σύστημα ενδιάμεσων γλωσσών, που θα μπορούσε να περιγραφεί ως εξής: εάν μια γλωσσική μονάδα δεν μπορεί να μεταφράσει κάποιο έγγραφο από την πρωτότυπη γλώσσα του, ζητεί τη μετάφρασή του σε μια από τις ενδιάμεσες γλώσσες, δηλαδή, για την ώρα, την αγγλική, τη γαλλική ή τη γερμανική.
Οι μεταφραστικές υπηρεσίες χρησιμοποιούν συστήματα πληροφορικής που περιορίζουν τον κίνδυνο ανθρώπινου σφάλματος, επιτρέποντάς τους να επαναχρησιμοποιούν επιλεκτικά το περιεχόμενο μεταφραστικής μνήμης (Translator’s Workbench, Euramis), καθώς και βάσεων δεδομένων εγγράφων ή ορολογίας (EurLex, IATE). Χάρη στις μηχανές αναζήτησης, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό αυτόν άλλες μεγάλες συλλογές εγγράφων.
Σε κάθε περίπτωση, δύο πράγματα σκέφτομαι ακόμα, με αφορμή την «αισθαντική» και ακριβόλογη φωνή της διερμηνείας στον Μπόρχες: το ένα είναι πόσο πλούσιος είμαι που μιλάω και γράφω αυτή τη γλώσσα. Και το άλλο, τι θα απογίνει αυτή η «Βαβέλ» των ευρωπαϊκών γλωσσών, σε έναν κόσμο που η ταχύτητα και ο αυτοματισμός θα καθορίζουν κάθε αξίωμα στην επικοινωνία.
Κανείς στην Ευρώπη δεν θέλει να χάσει τη γλώσσα του και κανείς δεν θα επέτρεπε σε κανέναν να επιβάλλει την δική του. Κι αν κάποιοι νομίζουν ότι τα Αγγλικά θα κυριαρχήσουν, ειδικά μετά την δρομολόγηση του Brexit, θεωρώ ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση. Αλλά και χωρίς αυτό, χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία και αρκετές άλλες αγνοούν επιδεικτικά την αγγλομάθεια, προσδιορίζοντας και ποσοτικά το γλωσσικό ζήτημα της Ευρώπης.
Θα παραμείνουμε έτσι; Mε διαχωρισμούς και αμφισημίες στην επικοινωνία και στην κατανόηση νοημάτων και κουλτούρας; Mε τις πολιτικές ελίτ σε Βρυξέλλες και Στρασβούργο, να ισορροπούν μεταξύ εθνικής και κοινοτικής σημειολογίας;
Μοιάζει πραγματικά αδιέξοδο αλλά ίσως δεν είναι. Και αφού κανείς δεν θέλει να εγκαταλείψει την δική του γλώσσα, μήπως είναι καλύτερα να δημιουργήσουμε μία καινούργια; Το ξέρω ότι είναι πρωτόγνωρο για την γλωσσική ιστορία της ανθρωπότητας αλλά όχι και τόσο για την εποχή μας. Γιατί η γλώσσα είναι κώδικας επικοινωνίας και σε έναν κόσμο που πολλά πράγματα δημιουργούνται από το μηδέν γιατί να μην δημιουργηθεί και μία νέα γλώσσα που θα αφήσει πίσω της την παράνοια των 506 συνδυασμών μεταξύ των 22 επίσημων γλωσσών της ΕΕ;
Είναι όλα τόσα δύσκολα για την ένωση. Η συνύπαρξη όμως, θα πρέπει να μας ενθαρρύνει. Αλλά το ζητούμενο δεν είναι οι επόμενες γενιές Ευρωπαίων να απολαμβάνουν από κοινού μια υπέροχη γλώσσα, ευρωπαϊκή, σαν αυτή της διερμηνέως στο Στρασβούργο; Και το βασικότερο να κάνουν και πιο σωστά τη δουλειά τους;
Πάντως εγώ, ήθελα αυτό το πολύ όμορφο που αισθάνθηκα με την ωραία διερμηνεία να το μοιραστώ με τους υπόλοιπους της αίθουσας. Το ότι δεν μπορώ με την ανταποδοτική αμεσότητα κοινής αίσθησης και διάνοιας, είναι πρόβλημα. Και για μένα και για την ίδια την Ευρώπη…