Ο Στυλιανός Παττακός έγινε trend στο twitter. Χιλιάδες άνθρωποι διαβάζουν παρατηρήσεις, ευφυολογήματα και ανοησίες σχετικά με τον βίο και την αμαρτωλή Πολιτεία ενός επίορκου αξιωματικού. Λίγοι βέβαια διατηρούν αναμνήσεις από την ενεργό συμμετοχή του στη δημόσια ζωή. Πρέπει να είσαι πάνω από 60-65 ετών για να θυμάσαι τον Παττακό με το μυστρί στο χέρι και την ανοησία στο στόμα -«Αγαπητοί Τυνήσιοι» είχε πει σε ομιλία του στην Τήνο.
Η ζωή του Στυλιανού Παττακού έχει, βέβαια, ενδιαφέρον, όπως κάθε βίος που νικάει έναν αιώνα. Αν, ας πούμε, δεν έβλεπε το πρώτο φως στην Κρήτη, αλλά κάπου στη Βόρεια Ελλάδα, θα είχε γεννηθεί οθωμανός υπήκοος που πολιτογραφήθηκε Ελληνας. Αποφοίτησε από την Ευελπίδων ως αξιωματικός του Ιππικού, συμμετείχε σε πόλεμο και εμφύλιο, διέπραξε εσχάτη προδοσία, καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά πήρε ακόμα 42 χρόνια στον συναρπαστικό τούτο κόσμο. Ηταν, άλλωστε, προικισμένος με εξαιρετική κράση. Ποιος βγαίνει από τη φυλακή με… ανήκεστο βλάβη και ζει άλλα 26 χρόνια;
Ας είναι. Ο Παττακός έχει κριθεί από τους ανθρώπους, τη Δικαιοσύνη και την Ιστορία. Αν υπάρχει Θεός, θα τον κρίνει και αυτός. Αυτό που με εντυπωσιάζει είναι το ύψος της συζήτησης που σηκώνει ο θάνατος του. Είναι κάτι που περιγράφει παραστατικά το μέγεθος του αποτυπώματος που άφησε η δικτατορία στην ελληνική κοινωνία. Φαίνεται λογικό: η δικτατορία ήταν το big bang της Μεταπολίτευσης, το τραυματικό γεγονός που ακόμα και σήμερα επηρεάζει τη διαμόρφωση πολιτικής σκέψης και συσχετισμών. Είναι η μήτρα που, μετά από επώδυνο τοκετό, γέννησε κώδικες που διατρέχουν την κοινωνία.
Ομως πενήντα χρόνια είναι πολλά. Είναι εξωφρενικά μεγάλο διάστημα για να ακούς συνθήματα, να γίνονται συγκρίσεις, να υπάρχουν νοσταλγοί και μάλιστα με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Μεταξύ μας δε, αν ο ΣΥΡΙΖΑ έχει την εκλογική τύχη του ΠΑΣΟΚ, στις επόμενες εκλογές αυτοί που θα χαιρετήσουν τον Παττακό, είναι πιθανό να γίνουν και αξιωματική αντιπολίτευση. Τι στο διάολο, λοιπόν, κάνει ακόμα και νέους να αναφωνούν «Που ‘σαι Παπαδόπουλε!»; Πώς γίνεται, από την άλλη, να καταφεύγουν τακτικά σε αναφορές προς τη χούντα άνθρωποι που δεν είχαν καν γεννηθεί στις μέρες της; Είναι όλα τα παραπάνω, για την επίδραση της χούντας, αλλά και κάτι ακόμα: η αγονία της πολιτικής μας ζωής. Δεν γεννάει κάτι καινούργιο, δεν αναζητεί νέα τροφή. Η κυρίαρχη πολιτική σκέψη αρνείται συνειδητά την καινοτομία. Για να γίνει κάτι αποδεκτό, πρέπει οπωσδήποτε να θυμίζει κάτι παλιό. Ακόμα καλύτερα αν πρόκειται για κάτι εντελώς παλιό που εμφανίζεται ως καινούργιο.
Ενα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας διατηρεί ζωντανές εμφυλιοπολεμικές και διχαστικές μνήμες. Αλλωστε το τέλος του εμφυλίου δεν σηματοδότησε και το τέλος του διχασμού. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι και η χούντα, με τις φορτίσεις και τους συμβολισμούς που γέννησε, θα παραμείνει ως έρεισμα συζήτησης ακόμα και όταν φύγουν όλοι όσοι την έζησαν. Θα χρησιμοποιείται ως σημείο ιδεολογικού προσανατολισμού και προσδιορισμού. Σχεδόν μισό αιώνα μετά, η πορεία για το Πολυτεχνείο δεν εκφράζει τόσο τη διάθεση για διαμαρτυρία, όσο την πρόθεση να αντιστοιχιστεί η σημερινή συγκυρία με τα γεγονότα εκείνης της εποχής. Και συνάμα ο ακροδεξιός λαϊκισμός κάθεται και συζητά για τα αγαθά της χούντας. Κολλημένοι χρόνια στις ίδιες κασέτες.