Ο Ταγίπ Ερντογάν επέσπευσε τις εκλογές κατά ενάμιση χρόνο. Γιατί ο Αλέξης Τσίπρας να μην κάνει το ίδιο, αφού το φθινόπωρο του 2018 θα έχει συμπληρώσει σχεδόν μια τετραετία στην εξουσία και είναι αμφίβολο αν θα βρει πιο ευνοϊκή συγκυρία;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ορισμένα δεδομένα και μερικές παραμέτρους, που συνθέτουν το πρόβλημα. Εχουμε και λέμε:
Πρώτον, ένας πρωθυπουργός και μια κυβέρνηση κάνουν πρόωρες εκλογές, όταν γνωρίζουν ή πιθανολογούν βασίμως ότι μπορούν να τις κερδίσουν. Είναι η περίπτωση Ερντογάν. Διαφορετικά, παραμένουν στη θέση τους έως το έσχατο συνταγματικό όριο, δηλαδή έως τον Οκτώβριο του 2019. Είναι η περίπτωση Τσίπρα;
Δεύτερον, η απάντηση στο τελευταίο ερώτημα είναι «και ναι και όχι». Με βάση τα σημερινά δεδομένα και τους υπολογισμούς που γίνονται, ο κ. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούν να κερδίσουν στις επικείμενες εκλογές ή, για να είμαστε απολύτως ακριβείς, αυτό είναι πολύ δύσκολο. Επομένως, δεν έχουν κανένα λόγο να τις επισπεύσουν, σύμφωνα με τον «κανόνα» που παραθέσαμε.
Τρίτον, όπως όλοι οι κανόνες, έχει και αυτός τις εξαιρέσεις του. Ποια μπορεί να είναι εν προκειμένω η εξαίρεση και γιατί; Πρόωρες εκλογές μπορεί να γίνουν όχι γιατί ο κ. Τσίπρας βλέπει ότι μπορεί να τις κερδίσει, αλλά για να εκμεταλλευθεί την ευνοϊκή συγκυρία και να αποτρέψει ενδεχόμενη μεγαλύτερη νίκη του αντιπάλου του στο μέλλον, γεγονός που θα αποδυνάμωνε τις δικές του επιδιώξεις.
Ποια είναι η βασική επιδίωξή του; Είναι μία, με δύο εμφανώς αλληλένδετες —αλλά όχι και ταυτιζόμενες— πλευρές. Πρώτα να αποτρέψει την αυτοδυναμία της ΝΔ. Και μετά να παραμείνει ο ΣΥΡΙΖΑ ηγεμονική δύναμη στην αντιπολίτευση. Το πρώτο δεν χρειάζεται επεξήγηση. Το δεύτερο σημαίνει να έχει ο ΣΥΡΙΖΑ υπερδιπλάσια ή και τριπλάσια εκλογική δύναμη από το Κίνημα Αλλαγής, ώστε να παγιωθεί ως το μεγάλο, το κυρίαρχο, κόμμα στον χώρο της ευρύτερης Κεντροαριστεράς. Και αυτό μπορεί να το πετύχει ευκολότερα σ’ αυτήν τη συγκυρία, όπως δείχνουν τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων.
Ομως, γιατί είναι ευνοϊκή η συγκυρία των επόμενων μηνών για την επίτευξη των στόχων του κ. Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ, πάντα στο πλαίσιο που προσδιορίσαμε; Για τέσσερις λόγους:
1. Οι πολιτικοοικονομικές εξελίξεις είναι οι καλύτερες από τις εκλογές του 2015 μέχρι σήμερα. Στις 19 Αυγούστου, λίγες μέρες μετά τα παραδοσιακά πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, θα στηθεί το κυβερνητικό γλέντι με βασικό άσμα «εμείς σας βγάλαμε από τα Μνημόνια».
2. Δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα αυτή η έξοδος να σκιαστεί από ενδεχόμενη παράταση του σημερινού Προγράμματος, δεν το θέλει καμιά ευρωπαϊκή κυβέρνηση (εδώ). Ολοι θέλουν να ξεμπερδεύουν με το ελληνικό ζήτημα ως ένα είδος success story.
3. Ολοι οι ξένοι δανειστές, παρά τις αποχρώσεις, υποστηρίζουν τη σημερινή κυβέρνηση, η οποία αποδείχτηκε η καλύτερη στην εφαρμογή των δεσμεύσεων που απαιτούσαν.Γι’ αυτό δεν θα έχουμε επανάληψη του 2014, όταν ουσιαστικά τράβηξαν το χαλί από την κυβέρνηση Σαμαρά, βλέποντας ότι τότε έρχονταν υποχρεωτικά εκλογές, τις οποίες θα έχανε.
4. Αν δεν συμβεί κάτι εντελώς απρόβλεπτο, η πρώτη μεταμνημονιακή περίοδος προβλέπεται ομαλή. Ηδη η Λαγκάρντ μίλησε για την ευνοϊκή αντιμετώπιση της Ελλάδα από τις διεθνείς αγορές (εδώ). Μάλιστα, αν εν τω μεταξύ επιτευχθεί κάποια ευνοϊκή ρύθμιση του χρέους, όπως ζητεί το ΔΝΤ από τους Ευρωπαίους, τότε το επιτόκιο δανεισμού της Ελλάδας μπορεί να διαμορφωθεί σε ανεκτά έως πολύ καλά επίπεδα.
Αρκούν αυτά για να πούμε ότι η συγκυρία είναι ευνοϊκή για την πρόωρη προσφυγή σε εκλογές; Οχι, διότι αυτά δεν επηρεάζουν άμεσα την «τσέπη» του εκλογικού σώματος. Όμως, τέτοια μέτρα μπορεί να βρεθούν και να εφαρμοστούν ή απλώς να εξαγγελθούν. Ηδη ορισμένα έχουν μπει σε εφαρμογή: προσλήψεις, ανανεώσεις συμβάσεων, άλλες διευθετήσεις (ιδού ένα παράδειγμα). Κι έτσι μπορεί και η «τσέπη» και οι προσδοκίες να τονωθούν.
Συνοψίζουμε: αυτό που φαίνεται αυτή τη στιγμή είναι ότι ο κ. Τσίπρας δεν σκέφτεται εκλογές εντός του 2018. Το λέει κατηγορηματικά σε όλες τους συνομιλητές του. Ομως, οι διαβεβαιώσεις αυτές έχουν όση αξία είχαν και το καλοκαίρι του 2015, που είπε σε πολιτικούς αρχηγούς ότι δεν θα έκανε εκλογές. Τους παραμύθιασε και τις έκανε στις 20 Σεπτεμβρίου.
Σήμερα δεν μπορεί να συμβεί το ίδιο, όλοι είναι υποψιασμένοι. Αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θέλουν και όλοι τις πρόωρες εκλογές. Σίγουρα δεν έχει λόγο να τις θέλει το Κίνημα Αλλαγής, καθώς χρειάζεται χρόνο για να ξεκαθαρίσει τα εσωτερικά του και να προετοιμαστεί. Η ΝΔ θα είναι πιθανότατα πρώτο κόμμα, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ισχύσει αυτό που λέει ή προσδοκά η ηγεσία της για «συντριβή» του ΣΥΡΙΖΑ . Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, ακόμα και οι πιο «φιλικές» προς τη ΝΔ, δεν δείχνουν αυτοδυναμία. Aν επαληθευτούν, ο κ. Τσίπρας θα επιτύχει τη βασική του επιδίωξη. Και μπορεί να την επιτύχει ευκολότερα σε λίγους μήνες παρά του χρόνου.
Εν κατακλείδι: όσο (θα) περνάει ο καιρός, τόσο θα φθείρεται η κυβέρνηση και θα ενισχύεται η αντιπολίτευση. Ετσι συμβαίνει συνήθως. Ο κ. Τσίπρας και ο συν αυτώ το γνωρίζουν καλά. Αν η ευνοϊκή συγκυρία δεν χαλάσει μέσα στο καλοκαίρι, ο φθινοπωρινός εκλογικός πειρασμός θα είναι μεγάλος.
Δηλαδή, να κάνουν αυτό που είχε πει ο Οσκαρ Ουάϊλντ (αυτός εννοώντας κάτι άλλο, ασφαλώς): «Ο καλύτερος τρόπος να αντισταθείς σε έναν πειρασμό είναι να υποκύψεις σ’ αυτόν»!