Ας υποθέσουμε πως ο Γιώργος Νταλάρας αποφάσιζε να μην μιλήσει δημόσια. Να αντιμετωπίσει την είδηση του θανάτου του Τζίμη Πανούση με τη σιωπή του. Τι θα λέγαμε τότε; Θα τον επιπλήτταμε για την ψυχρότητά του. Για την ατολμία του. Για τη μικροψυχία του – για να αναφερθώ σε μερικούς από τους πιο επιεικείς χαρακτηρισμούς που θα του αποδίδαμε, γιατί σίγουρα θα γράφονταν και πολύ πιο άκομψα και άγρια πράγματα. Κοντολογίς, όπως και αν αντιδρούσε, στη γωνία τον περιμέναμε για να τον ψέξουμε. Επειδή είναι ο Νταλάρας. Κυρίως επειδή… «ποιος είναι δηλαδή ο Νταλάρας; Δεν κατάλαβα!».
Ποιος είναι ο Νταλάρας που τόλμησε να πει δύο λόγια για να αποχαιρετήσει έναν άνθρωπο με τον οποίο είχε κάποτε συγκρουστεί; Αλλά και ποιος ήταν στην πραγματικότητα ο εκλιπών; Ο τρόπος με τον οποίο αντιδράσαμε απέναντι και στην πρόωρη αποχώρηση του δημοφιλούς σατιρικού καλλιτέχνη και στο συλλυπητήριο μήνυμα του τραγουδιστή δείχνει κυρίως ποιοι είμαστε (πώς έχουμε καταντήσει) εμείς: Ανθρωποι που παραπαίοντας ανάμεσα στον ακραίο θαυμασμό και στο ακραίο μίσος χάνουμε το μέτρο, αδυνατούμε να σκεφτούμε ψύχραιμα και να αντιδράσουμε λογικά. Διαβάζοντας κάποιος αυτά που γράφονται από χθες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα νομίζει πως ο Πανούσης είναι ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης που έχει γεννήσει αυτή η χώρα. Και πως ακόμα και στη δημοκρατική (;) Ελλάδα του 2018 υπάρχουν άνθρωποι που δεν δικαιούνται να ομιλούν ούτε καν για να εκφράσουν τη θλίψη τους: ο Γιώργος Νταλάρας.
Δεν θα επιχειρήσω ούτε να αναλύσω τον προσφορά του εκλιπόντος, ούτε τους λόγους για τους οποίους ο Νταλάρας είναι για ορισμένους κόκκινο πανί. Το καταλυτικό γεγονός, ένας τόσο πρόσφατος και τόσο πρόωρος θάνατος, κάνει τέτοιες συζητήσεις εξαιρετικά άκαιρες και άκομψες. Υπάρχει όμως κάτι πολύ σκοτεινό στην αντίδρασή μας, μια αντίδραση όπου το κατευόδιο για κάποιον έγινε την ίδια στιγμή ανάθεμα για κάποιον άλλο, που θα πρέπει νομίζω να μας απασχολήσει σοβαρά.
Υπάρχει αυτή η αίσθηση του αγριεμένου πλήθους, ενός όχλου που καταδικάζει και λιθοβολεί με συνοπτικές διαδικασίες (επειδή διαφωνεί, επειδή φθονεί, επειδή τρέφεται από την αμφισβήτηση και το μίσος, επειδή δεν καταλαβαίνει αλλά και δεν θέλει να καταλάβει) και που εύκολα παρασυρόμαστε και γινόμαστε μέλος του. Υιοθετώντας συμπεριφορές που στο παρελθόν μπορεί να είχαμε καταδικάσει. Δεν είναι καινούριο. Πάντα ο κόσμος ήταν κακός, όπως επισήμαιναν οι μεγάλοι όταν ήμασταν παιδιά, συμβουλεύοντάς μας πώς δεν θα πέσουμε στα απύλωτα στόματα αυτών των «θηρίων» που αποκαλούμε συγγενείς, γειτονιά, κοινωνικό πλαίσιο, κοινή γνώμη. Σήμερα που η κοινή γνώμη έχει και τα όπλα (βλέπε Facebook, Twitter κλπ.) μπορεί να πυροβολεί ακαριαία, με την εκτέλεση του εκάστοτε θύματος να λαμβάνει χαρακτήρα δημόσιας εκδήλωσης με εκατοντάδες ακόμα και χιλιάδες χειροκροτητές.
Ετσι και τώρα, το δημόσιο πένθος για τον Πανούση, όπως εκδηλώθηκε μέσα από πάμπολλες αναρτήσεις στο Internet, έγινε και δημόσιος λιθοβολισμός του «μεγάλου εχθρού του» όπως αρχίσαμε να αποκαλούμε πάλι τον Νταλάρα, ξεθάβοντας παλιές διαφωνίες, χρεώνοντας όλο το άδικο σε εκείνον που βρίσκεται στη ζωή, ακόμα και αμφισβητώντας ή και απαγορεύοντάς του το δικαίωμα να λυπηθεί, να αντιδράσει, να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.
Αδυνατώντας να καταλάβουμε πως αυτό το «Μπροστά στη ζωή και στο θάνατο, όλα γίνονται ασήμαντα, μηδαμινά» με το οποίο έκλεινε το συλλυπητήριο μήνυμά του ο τραγουδιστής, όσο και αν εκείνος το έγραψε για να τονίσει τη ματαιότητα του καβγά του με τον Πανούση, ή και για να κάνει τη δημόσια αυτοκριτική του για τον τρόπο με τον οποίο είχε χειριστεί τις καταστάσεις, είναι ένας συλλογισμός που μας αφορά όλους.
Ενας συλλογισμός που αν μπορούσαμε να κάνουμε κάθε στιγμή της ζωής μας, πριν από κάθε αντίδρασή μας και, εν προκειμένω, πριν από κάθε ανάρτησή μας, θα μας βοηθούσε αν όχι να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι τουλάχιστον να μην αντιδρούμε με τόση οργή και βία. Και να μην σταδιοδρομούμε ως μαινάδες του Διαδικτύου που ζουν για να στοχοποιούν ανθρώπους, για να εφευρίσκουν εχθρούς και να τους κατασπαράζουν με τις αναρτήσεις τους.