Τον Απρίλιο του 2016 η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε πλεόνασμα 0,7% για το 20151 (με τη σφραγίδα της Eurostat εδώ). Δεν μοίρασε δωράκια τότε η κυβέρνηση, αλλά, σύμφωνα με τους όρους του προγράμματος, η Ελλάδα το 2015 είχε πετύχει υπερπλεόνασμα ύψους 0,95% του ΑΕΠ ή € 1,6 δισ.
Το έτος 2015 έχει ήδη καταγραφεί στην Ιστορία ως μνημείο κακοποίησης της ελληνικής οικονομίας. Κάθε θετική συσχέτιση της καταγραφής υπερπλεονάσματος με τη διαχειριστική επάρκεια της κυβέρνησης είναι τελείως παραπλανητική και το παράδειγμα του 2015 το επιβεβαιώνει.
Το «κοινωνικό μέρισμα» που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός αποτελεί μια σύνοψη της διαχρονικής κακοδαιμονίας και κακοδιαχείρισης του ελληνικού κράτους. Το κράτος μας δεν κάνει τη δουλειά που του αναθέσαμε, ταλαιπωρεί και επιβαρύνει τους πολίτες του και, επιπλέον, η κυβέρνηση που το εκπροσωπεί μας κοροϊδεύει κιόλας βαφτίζοντας το ψάρι κρέας.
Εισφορές περίθαλψης
Από το 2012 το κράτος υπολόγιζε με λάθος βάση υπολογισμού τις εισφορές περίθαλψης στις κύριες συντάξεις. Το λάθος ήταν στοιχειώδες και δημιουργεί προβληματισμό για την ποιότητα του νομοθετικού έργου. Ούτε όμως η αντιπολίτευση το επεσήμανε τότε, ένδειξη συνολικού ελλείμματος μεθοδικότητας του κοινοβουλευτικού έργου. Το λάθος δεν εντοπίστηκε ούτε τον Ιούλιο του 2015, όταν αυξήθηκε η εισφορά περίθαλψης από 4% σε 6%. Τουναντίον, επεκτάθηκε και στις επικουρικές. Χρειάστηκε να αλλάξει ο ασφαλιστικός νόμος (Μάιος 2016) για να αναγνωρίσει2 η Πολιτεία το λάθος και να το διορθώσει με τον ν. 4387/2016 άρθρο 44. (Παρενθετικά επαναλαμβάνω ότι ο ίδιος νόμος έχει άλλο στοιχειώδες υπολογιστικό λάθος που επιβαρύνει τις εισφορές των αυτοαπασχολούμενων εδώ και εδώ και ίσως διορθωθεί στην επόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση.)
Για το λάθος του 2012, λοιπόν, που αναγνωρίστηκε τον Μάιο 2016, είναι αυτονόητη η υποχρέωση του κράτους να επιστρέψει στους δικαιούχους τα αδικαιολογήτως παρακρατηθέντα ποσά. Η κυβέρνηση γνώριζε το λάθος, αναγνώριζε την οφειλή και ήδη από το Μάιο του 2016 είχε την ταμειακή ευχέρεια να επιστρέψει τμηματικά τα οφειλόμενα, καθώς ήδη από τότε η εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2016 εμφάνιζε σημαντική υπεραπόδοση έναντι των στόχων. Αλλά θα το κάνει το Δεκέμβριο 2017, 1,5 χρόνο αργότερα και θέλει αυτό να εκληφθεί ως παροχή και κοινωνική ευαισθησία!
Αυτό είναι το κράτος μας. Νομοθετεί πρόχειρα, επιβαρύνει αδικαιολόγητα, εξοφλεί καθυστερημένα τα χρέη του και, όταν το κάνει, θέλει να του φιλούμε το χέρι με ευγνωμοσύνη.
Σημειώστε δε, ότι η κυβέρνηση επιστρέφει στους συνταξιούχους οφειλή 315 εκατ. με αδικαιολόγητη καθυστέρηση ενώ από τον Ιούλιο του 2015 οι εισφορές περίθαλψης που καταβάλλουν οι συνταξιούχοι έχουν αυξηθεί κατά € 700 εκατ. ετησίως.
ΔΕΗ – ΥΚΩ
Οι Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) είναι χρεώσεις, στους λογαριασμούς ρεύματος οι οποίες κυρίως αφορούν τα αυξημένα λειτουργικά έξοδα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
Η εξόφληση των οφειλόμενων λόγω ΥΚΩ στη ΔΕΗ υπογραμμίζει μια άλλη διαχρονική παθογένεια του κράτους μας. Το οποίο, δεκαετίες τώρα, όλο προτίθεται κι όλο αναβάλλει να διασυνδέσει τα νησιά με το ηπειρωτικό δίκτυο. Αναγκαστικά λοιπόν, τα νησιά ηλεκτροδοτούνται από κοστοβόρες & απαρχαιωμένες θερμικές μονάδες. Η ΔΕΗ πουλά ηλεκτρικό ρεύμα στους νησιώτες καταναλωτές πολύ φθηνότερα από όσο κοστίζει η παραγωγή του και το ελληνικό δημόσιο, δηλαδή οι φορολογούμενοι και οι καταναλωτές, αποζημιώνει τη ΔΕΗ για τη ζημιά που υφίσταται λόγω της ανεπάρκειας των υποδομών, της ανεπάρκειας του κράτους³.
Η επιβάρυνση είναι τεράστια, €600-800 εκατ. ετησίως. Οπως εξηγεί ο πρόεδρος της ΡΑΕ κ. Μπουλαξής (εδώ), το 90% των ΥΚΩ οφείλεται στα νησιά και μόλις €50-70 εκατ. αντιστοιχούν στην επιδότηση των κοινωνικών τιμολογίων. Στην Κρήτη, για παράδειγμα, οι θερμικές μονάδες έχουν τετραπλάσιο κόστος παραγωγής (εδώ και εδώ) από το κόστος παραγωγής στην ηπειρωτική Ελλάδα. Το κόστος για τη ΔΕΗ είναι δυόμισι φορές υψηλότερο από την τιμή λιανικής που χρεώνει τα νοικοκυριά. Μόνο η Κρήτη επιβαρύνει τις ΥΚΩ κατά €250-300 εκατ. ετησίως.
Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι τα €360 εκατ. των ΥΚΩ, που ανέφερε ο Πρωθυπουργός, είναι ένα μικρό μέρος της συνολικής επιβάρυνσης των πολιτών λόγω της μη διασύνδεσης των νησιών.
Η ΔΕΗ αποζημιώνεται για το υπερβάλλον κόστος ηλεκτροδότησης των νησιών μέσω της χρέωσης ΥΚΩ στους λογαριασμούς. Επειδή όμως δεν είναι εκ των προτέρων γνωστό το συνολικό κόστος, η χρέωση ΥΚΩ στους λογαριασμούς της ΔΕΗ γίνεται προσεγγιστικά και ακολουθεί στο τέλος εκκαθάριση και τακτοποίηση της διαφοράς. Για την περίοδο 2012-2015, η ΔΕΗ εισέπραξε από τους λογαριασμούς μέσω των χρεώσεων ΥΚΩ περίπου €3 δισ. και μετά την εκκαθάριση διεκδίκησε επιπλέον αποζημίωση €735 εκατ.
Τον περασμένο Αύγουστο η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) κούρεψε το ποσό στα €360 εκατ. Αυτό το ποσό ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός ότι θα εξοφληθεί. Με διάγγελμα! Και το παρουσίασε ως κοινωνικό μέρισμα. Ειλικρινά αναρωτιέμαι αν ο Πρωθυπουργός καταλαβαίνει πόσο υποτιμά τη νοημοσύνη μας, όταν παρουσιάζει ως κοινωνική παροχή τον επιμερισμό στους φορολογούμενους/ καταναλωτές ενός κόστους που προκύπτει από την ανεπάρκεια των υποδομών του κράτους!
Οι θερμικές μονάδες της ΔΕΗ χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη το πετρέλαιο. Πέρυσι η κυβέρνηση αύξησε τον ειδικό φόρο κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο πετρέλαιο αυξάνοντας το κόστος παραγωγής της ΔΕΗ στα νησιά και, άρα, το λογαριασμό των ΥΚΩ. Ακούγεται οξύμωρο, αλλά σήμερα η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τα αυξημένα έσοδα από τον ΕΦΚ στο πετρέλαιο, για να εξοφλήσει το αυξημένο κόστος παραγωγής της ΔΕΗ. Συμπεράσματα:
• Το κράτος δεν κάνει τη δουλειά του.
• Η ανεπάρκειά του επιβαρύνει τους πολίτες μέσω των ΥΚΩ.
• Αυξάνει τον ΕΦΚ στο πετρέλαιο αυξάνοντας την επιβάρυνση των πολιτών λόγω ΥΚΩ.
• Χρησιμοποιεί τα αυξημένα έσοδα από τον ΕΦΚ, για να μειώσει την επιβάρυνση των πολιτών από τις ΥΚΩ!
• Και σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, αυτόν τον κύκλο μηδενικού αθροίσματος η κυβέρνηση τον αποκαλεί κοινωνικό μέρισμα και τον σερβίρει ως κοινωνική παροχή.
Εκτακτη ενίσχυση των αδύναμων νοικοκυριών
Το 3ο Μνημόνιο ήταν πολύ επιβαρυμένο με έμμεσους φόρους (ΦΠΑ, ΕΦΚ ενεργειακών προϊόντων, τηλεφωνία, τηλεόραση, καφέ, καπνό, τσιγάρα, αλκοόλ) συνολικού ύψους 2,5 δις.€ ετησίως. (Εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού 2016 σελ.124 και 2017 σελ.124).
Οι έμμεσοι φόροι είναι κοινωνικά άδικοι, γιατί επιβαρύνουν δυσανάλογα τα αδύναμα νοικοκυριά.
Και η κυβέρνηση -ορθά κατά τη γνώμη μου- χρησιμοποιεί μέρος των εσόδων που εισέπραξε από τους έμμεσους φόρους για να αντισταθμίσει εν μέρει την επιβάρυνση των αδύναμων νοικοκυριών. Eτσι έχουμε άλλον έναν κύκλο μηδενικού αθροίσματος που η κυβέρνηση παρουσιάζει ως κοινωνική πολιτική.
• Η κυβέρνηση αυξάνει τους έμμεσους φόρους.
• Οι αυξημένοι έμμεσοι φόροι αυξάνουν υπέρμετρα την επιβάρυνση των αδύναμων νοικοκυριών.
• Οι αυξημένοι έμμεσοι φόροι αυξάνουν τα έσοδα του κράτους.
• Το κράτος χρησιμοποιεί τα αυξημένα έσοδα από τους αυξημένους έμμεσους φόρους για να μετριάσει την αυξημένη επιβάρυνση των αδύναμων νοικοκυριών.
Οπως και αν βαφτίσουμε αυτήν την πολιτική, κοινωνικά ευαίσθητη ή φορομπηχτική, είναι φανερό ότι τρώμε τις σάρκες μας. Oσο δεν αυξάνεται ο πλούτος της χώρας, ανακυκλώνουμε όλο και λιγότερο πλούτο μεταξύ μεσαίων, πτωχών, νεόπτωχων και απόρων πολιτών.
Ο Πρωθυπουργός, βέβαια, θέλει να νομίζουμε ότι το κοινωνικό μέρισμα προέρχεται από ανάπτυξη, από μείωση της ανεργίας κ.λπ. Αλλά τα δεδομένα τον διαψεύδουν:
• Η ανεργία μειώνεται αλλά η αύξηση της απασχόλησης δε συνοδεύεται από αύξηση εισοδημάτων. Το 2016 παρά τη μείωση της ανεργίας τα έσοδα από εργασία, τόσο των μισθωτών όσο και των αυτοαπασχολούμενων, μειώθηκαν (εδώ). Αυτό συνέβη επειδή η ανεργία μειώνεται μεν αλλά πλέον δύο θέσεις μερικής απασχόλησης των 350€ αντικαθιστούν μία θέση πλήρους απασχόλησης των €700. Το ίδιο συμβαίνει και το 2017.
• Οι προβλέψεις για την ανάπτυξη το 2017 συνεχώς αναθεωρούνται προς τα κάτω. Στο τέλος θα κλείσουμε στο μισό (1,35%) της αρχικής πρόβλεψης (2,7%), όταν συντάχτηκε ο προϋπολογισμός. Πώς συμβαίνει να υπολείπεσαι σημαντικά των προβλέψεων για ανάπτυξη και να παράγεις υπερπλεόνασμα είναι ένα ζήτημα, είναι πάντως γεγονός. Αλλά σε καμία περίπτωση η υπεραπόδοση στα έσοδα δεν μπορεί να αποδοθεί στην υποαπόδοση της ανάπτυξης.
• Τη διετία 2012-13 Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία είχαν ύφεση (εδώ). Και οι τέσσερις χώρες επέστρεψαν σε αναπτυξιακή τροχιά το 2014. Και μόνο εμείς, παρά την ευνοϊκή διεθνή και ευρωπαϊκή συγκυρία, ξανακυλήσαμε σε ύφεση τη διετία 2015-2016. Στην τριετία 2015-2017, η Ισπανία θα πετύχει σωρευτική ανάπτυξη 10%, η Πορτογαλία 5,5% και η Ελλάδα 1%.
• Η χώρα θα παρήγαγε αυτά τα πλεονάσματα με πολύ λιγότερα μέτρα, πολύ λιγότερους φόρους και θυσίες, αν η κυβέρνηση δεν υποθήκευε την ανάπτυξη της χώρας για μια τριετία.
Κι ενώ πότε-πότε η κυβέρνηση δείχνει να αντιλαμβάνεται τα λάθη της, συνεχίζει να υποσκάπτει την ανάπτυξη υπονομεύοντας το επενδυτικό κλίμα και εμβληματικές επενδύσεις τύπου Ελληνικού και Ελληνικού Χρυσού. Και ο Πρωθυπουργός συνεχίζει να μας υποτιμά βαφτίζοντας το κρέας ψάρι!
Σημειώσεις
1Τον Οκτώβριο 2016 αναθεωρήθηκε προς τα κάτω (0,7% -> 0,2% του ΑΕΠ).
2Η πολιτεία γνώριζε το λάθος ήδη από τον Αύγουστο του 2013. Τότε, ο Συνήγορος του Πολίτη αποφάνθηκε (εδώ) ότι ο τρόπος υπολογισμού της κράτησης υπέρ του κλάδου ασθένειας είναι εσφαλμένος και θα πρέπει να επανεξεταστεί. Στο ίδιο πόρισμα σημείωνε μάλιστα ότι το ΓΛΚ παρακρατούσε με σωστό τρόπο τις εισφορές του κλάδου ασθένειας στις συντάξεις δημοσίου.
Το κράτος μας ανταποκρίθηκε αμέσως. Από τον Οκτώβριο του 2013 το ΓΛΚ έπαψε να παρακρατά τις εισφορές με το σωστό τρόπο και υιοθέτησε το λάθος!
3Φυσικά η ευθύνη για τη μη διασύνδεση των νησιών δεν είναι μόνο της παρούσας κυβέρνησης.