Υπάρχει μια ιδιοτροπία στην κατανάλωση ειδήσεων, μπορεί να είναι ελληνική συνήθεια ή και παγκόσμια, δεν ξέρω. Φρίττουμε με το έγκλημα, συγκλονιζόμαστε, το συζητάμε, λιώνουμε στα social media. Ομως, παρά το δημοσιογραφικό και λογοτεχνικό κλισέ, δεν περιμένουμε με την ίδια ένταση την τιμωρία. Πόσες φορές έχουμε σταθεί αποσβολωμένοι μπροστά σε έναν φόνο ή σε ένα δυστύχημα αλλά μετά σαν να χάνουμε το ενδιαφέρον μας; Και πόσες φορές την είδηση ότι για το έγκλημα για το οποίο κλάψαμε ή σφίχτηκε η καρδιά και το στομάχι μας, ο δράστης έλαβε μια ποινή-χάδι ή με αναστολή τη δεχόμαστε με μια αόρατη συγκατάβαση;
Αυτό σκεφτόμουν όταν έμαθα για εκείνον τον ανεκδιήγητο τύπο που η κάμερα τον έπιασε την περασμένη εβδομάδα να σέρνει με το αγροτικό του ένα δύσμοιρο σκυλάκι στα Καλάβρυτα. Σοκ, αποτροπιασμός. Παλιάνθρωπος. Τέρας. Ναι, τέρας, που αποδεικνύει on camera πώς φερόμαστε στα ζώα σε αυτή τη χώρα, τα χαρακτηριστικά του όποιου πολιτισμού μας. Αυτά σκεφτήκαμε όλοι. Μετά μάθαμε ότι ο δράστης συνελήφθη. Ωραία! Και έπειτα; Το φρικτό αυτό έγκλημα με θύμα ένα αθώο ζωάκι έγινε viral, έκανε τον γύρο των social media, καταδικάστηκε απ’ όλους μας. Εκτός από τον δικαστή!
Πέρασε στα ψιλά των ειδήσεων, αλλά το μετέδωσε η ΕΡΤ. Ο οδηγός που έσερνε για ώρα το σκυλάκι του -και κατά το ρεπορτάζ συνέχισε να το κάνει παρά τις επανειλημμένες παρατηρήσεις ενός άλλου οδηγού- αφέθηκε ελεύθερος. Οπως ανέφερε η δημόσια αλλά και η τοπική τηλεόραση, ο συλληφθείς οδηγός επικαλέστηκε στον δικαστή στο Αυτόφωρο ότι δεν ακούει καλά, επομένως δεν άκουσε και το σκυλάκι που «έπεσε» από την καρότσα, ούτε και ότι το έσερνε επί ώρα, υποβάλλοντάς το σε ένα ασύλληπτο βασανιστήριο. Το σκυλάκι πέθανε.
Για χάρη της συζήτησης ας υποκλιθούμε στον δικηγόρο του και ας αποδεχτούμε ότι ο κατηγορούμενος έλεγε την αλήθεια, άλλωστε ο δικαστής τον πίστεψε. Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν, που κατά δήλωσή του δεν ακούει τίποτα -ούτε ένα σκυλί το οποίο σέρνει επί χιλιόμετρα στον δρόμο- μπορεί να οδηγεί! Για την ελληνική πολιτεία ένας τέτοιος άνθρωπος έχει το δικαίωμα να πιάνει τιμόνι και να οδηγεί ανενόχλητος. Και αν έσερνε ένα παιδάκι; Θα λέγαμε πάλι με ευκολία ότι δεν το άκουσε, άρα αθώος ο κατηγορούμενος;
Το πρόβλημα είναι πως (σε αυτή τη χώρα) δεν έχουμε καταλάβει ότι ο τρόπος με τον οποίον συμπεριφερόμαστε στα ζώα -είτε από εγκληματική αμέλεια, είτε από αρρωστημένη σκοπιμότητα- αντανακλά στην ίδια μας την ύπαρξη, περισσότερο και απ’ ό,τι στον υποτιθέμενο πολιτισμό μας. Οτι εκεί όπου βασανίζεται ένα αθώο σκυλάκι θα μπορούσε να είναι το παιδί μας. Οτι στη θέση της Αργυρώς, της γλυκιάς φώκιας-μασκότ τη Σάμου που δολοφονήθηκε το καλοκαίρι, θα μπορούσε να είναι ο γείτονάς μας που βούτηξε στη θάλασσα. Οτι εκείνοι που δολοφονούν ή κακοποιούν ζώα είναι ένα «κλικ» μακριά να κάνουν το ίδιο σε συνανθρώπους τους, έστω και από… αμέλεια. Και από την άλλη, ότι το να είσαι φιλόζωος δεν είναι εκκεντρικότητα, πολυτέλεια ή μια καλή ιδέα. Είναι μια διαδρομή αυτοβελτίωσης και ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Το έχει πει καλύτερα ο Μίλαν Κούντερα και το δανείζομαι από την ανακοίνωση-πρόσκληση ενός εξαιρετικά επίκαιρου συνεδρίου που διοργανώνεται αυτήν την Πέμπτη και την Παρασκευή στην Πάντειο με τίτλο «Animalia – Ο άνθρωπος και τα άλλα ζώα».
Ελεγε λοιπόν ο τσέχος διανοητής: «Η αληθινή καλοσύνη του ανθρώπου δεν μπορεί να φανερωθεί με απόλυτη καθαρότητα και απόλυτη ελευθερία παρά μόνο απέναντι σ’ αυτούς που δεν εκφράζουν καμιά δύναμη. Η πραγματική ηθική δοκιμασία της ανθρωπότητας (η πιο ριζική, που είναι τοποθετημένη τόσο βαθιά ώστε να ξεφεύγει από το βλέμμα μας), είναι οι σχέσεις με αυτούς που είναι στο έλεός μας: τα ζώα…».
Αυτό, διότι όσον αφορά στα ζώα, σε αντίθεση με το «Εγκλημα και Τιμωρία» εδώ δεν έχουμε καν το ελαφρυντικό της τελικής μετάνοιας.
ΥΓ. Το επιστημονικό συνέδριο «Animalia – Ο άνθρωπος και τα άλλα ζώα» (εδώ το πρόγραμμα) διοργανώνεται από το Τμήμα Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στις 9 και 10 Νοεμβρίου (Αίθουσα Σάκη Καράγιωργα ΙΙ). Η είσοδος είναι ελεύθερη.