Η δίωξη της Σώτης Τριανταφύλλου από τον εισαγγελέα για παράβαση του αντιρατσιστικού νόμου έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από τη σκοπιμότητα του. Πολύ φοβάμαι ότι η συζήτηση γίνεται με λάθος όρους και σε λάθος πλαίσιο, χωρίς να σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνει.
Ο νόμος έχει ψηφιστεί και πρέπει να εφαρμοστεί, το θέμα είναι ο τρόπος εφαρμογής και το περιεχόμενο που θα του δώσει η νομολογία.
Προφανώς υπάρχει μία συζήτηση, η οποία αφορά στην κατάχρηση των δυνατοτήτων του νόμου, αλλά και αυτή εγκυμονεί κινδύνους, καθώς μπορεί να οδηγήσει στην ουσιαστική αδρανοποίηση του. Προφανώς υπάρχει ένα σημαντικό θέμα που είναι η ενδεχόμενη κατάχρηση των περιεχομένων αυτού του νόμου και τα όρια της νομικής παρέμβασης σε θέματα διάδοσης ιδεών που ναρκοθετούν τη δημοκρατία. Ομως αυτό το θέμα γίνεται αντικείμενο δημόσιας συζήτησης.
Επίσης πρέπει να αναφερθούμε εδώ στο γεγονός ότι πολλές φορές η συζήτηση γίνεται στη βάση συμπάθειας ή αντιπάθειας ή ακόμα χειρότερα της ιδεολογικής και πολιτικής ταύτισης. Δεν στέκει να μη μας αρέσει η δίωξη της κυρίας Τριανταφύλλου επειδή τη συμπαθούμε, αλλά να ζητάμε τη δίωξη ιερέων, τους οποίους δεν τους συμπαθούμε και πολύ. Αυτός ο τρόπος να βλέπουμε και να κρίνουμε τα πράγματα σε σχέση με το περιεχόμενο και το υποκείμενο των διώξεων και το περιεχόμενο των αποφάσεων είναι πολύ διαδεδομένος και ταυτόχρονα τελείως λανθασμένος.
Πανηγυρίζουμε για την απόφαση του Αρείου Πάγου για τη μη έκδοση των Οκτώ τούρκων αξιωματικών, αλλά τον κράζουμε όταν αναγνωρίζει την ισχύ της Σαρία στη Θράκη, πράγμα με το οποίο προφανώς διαφωνώ και το θεωρώ ντροπή. Το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι καταπληκτικό όταν κρίνει αντισυνταγματική τη ρύθμιση για τα κανάλια και κατάπτυστο όταν κρίνει συνταγματικές μνημονιακές περικοπές λόγω εκτάκτων αναγκών. Το ίδιο και για το Ελεγκτικό Συνέδριο το οποίο έκρινε αντισυνταγματικές μελλοντικές περικοπές συντάξεων και χαιρετίστηκε φάρος αντίστασης στη μνημονιακή λαίλαπα, ενώ όταν αποφάσισε ότι οι ανανεώσεις συμβάσεων των συμβασιούχων είναι παράνομες, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα, μετατρέπεται σε μολώχ του νεοφιλελευθερισμού.
Η σχετική συζήτηση γίνεται με όρους απλουστευτικούς: είσαι με εμάς ή με τους άλλους (και με ιδεολογικό πρόσημο), ενώ υπάρχουν σημαντικά θέματα, τα οποία μπορούν να αναλυθούν
Τα δικαστήρια κρίνουν βάση των νόμων αλλά και πολλών άλλων στοιχείων, κάποια κατανοητά, κάποια όχι. Η κριτική στις αποφάσεις της δικαιοσύνης είναι ακόμα ένα δύσκολο και περίπλοκο θέμα, για το οποίο δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις.
Η θεσμική ανεξαρτησία της δικαιοσύνης είναι επιλογή της κοινωνίας και δεν μπορεί να κρίνεται βάση του τι μας αρέσει και τι όχι. Προφανώς δεν είναι όλα τέλεια, αλλά η υπεράσπιση κάποιων αρχών είναι θεμελιώδης για τη λειτουργία της Δημοκρατίας. Η υπεράσπιση αρχών δεν είναι εύκολη για αυτό και η διαδικασία για την υιοθέτηση τους υπήρξε μακροχρόνια, επίπονη και συχνά βίαιη. Πολύ εύκολα καταστρατηγούνται αλλά αυτό έχει τεράστιο κοινωνικό κόστος.
Αρα εάν ο εισαγγελέας έκρινε ότι το κείμενο της κυρίας Τριανταφύλλου είναι ελεγκτέο, ας αφήσουμε τη δικαιοσύνη να κάνει τη δουλειά που της έχουμε εμπιστευθεί.
Προσωπικά έχω πει τη γνώμη μου για το συγκεκριμένο θέμα, από τη στιγμή που υποστήριξα το δελτίο τύπου της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου.
Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι η σχετική συζήτηση γίνεται με όρους απλουστευτικούς: είσαι με εμάς ή με τους άλλους (και με ιδεολογικό πρόσημο), ενώ υπάρχουν σημαντικά θέματα, τα οποία μπορούν να αναλυθούν, χωρίς να σημαίνει ότι η συζήτηση είναι εύκολη.
Η ελευθερία του λόγου, τα όρια της, η προστασία της, αλλά και η προστασία από αυτήν είναι πολύ σημαντικά θέματα και ο τρόπος που θα τα χειριστούμε είναι κρίσιμος. Νομίζω ότι σε αυτά τα ζητήματα τα πράγματα δεν είναι άσπρα ή μαύρα, αλλά έχουν και λεπτές αποχρώσεις, που διαμορφώνονται λόγω της νομικής, πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας της κάθε εποχής . Η διαμόρφωση του ορισμού των δικαιωμάτων εξελίσσεται μέσα από τη νομική πρακτική, πολλές φορές με τρόπο που δεν τυγχάνει αποδοχής. Αυτή η διαδικασία είναι επίπονη και μακροχρόνια, αλλά είναι αυτή που έχουμε επιλέξει και, τουλάχιστον στα μάτια μου, είναι η καλύτερη.
Ας δώσουμε μια ευκαιρία στη διαδικασία και, εάν το κρίνουμε απαραίτητο, μπορούμε να την αλλάξουμε μέσω νομοθετικών παρεμβάσεων. Ετσι γίνεται στις φιλελεύθερες δημοκρατίες.
* Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης είναι αντιδήμαρχος Μεταναστών, Προσφύγων και Δημοτικής Αποκέντρωσης του Δήμου Αθηναίων