Ο Γιώργος Κατρούγκαλος συστήθηκε στο πανελλήνιο ως μέλος εκείνης της ιδιόμορφης κομπανίας που ανέβαινε στο λαϊκό πάλκο των Αγανακτισμένων και έλεγε ιστορίες όπως θέλει να τις ακούει ο λαός.
Ηταν εκεί, στην καρδιά της πλατείας και στη ψυχή του λαού, μαζί με τον Γιάνη, τον Ευκλείδη και τον Καζάκη, ευαγγελιστές της πίστης για την άκοπη λύτρωση και τη χωρίς θάνατο ανάσταση. Και αφού ο λαός μεταλάμβανε τη σκέψη τους, δοκίμαζε γεύση άμεσης δημοκρατίας. Με την ίδια μικροφωνική εγκατάσταση.
Εκείνο το καλοκαίρι ακούσαμε απίστευτα πράγματα στο Σύνταγμα. Μερικά δε, τα είδαμε και τυπωμένα, με επένδυση βαθυστόχαστου σχολιασμού για την ηθική και τη λειτουργικότητα της άμεσης δημοκρατίας. Και αν δοκίμαζες να πεις ότι η αμεσότητα, αντί της αντιπροσωπευτικότητας, υπονομεύει τη δημοκρατία αφού αγνοεί την άποψη των μειονοτήτων, πήγαινες γυρεύοντας για λαϊκό δικαστήριο. Διότι η έννοια της άμεσης δημοκρατίας δεν αναγνωρίζει, απλώς, το αλάνθαστο του λαϊκού κριτηρίου, αλλά χορηγεί χαρακτηριστικά ορθού λόγου ακόμα και στο λαϊκό θυμικό. Και, φυσικά, όταν δεν υπάρχει ζωτικός χώρος για την άποψη που μειοψηφεί, το εκλογικό σώμα παραδίδεται με μεγαλύτερη ευκολία στις διαθέσεις των δημαγωγών. Κατά κάποιον τρόπο το είδαμε και στην περίπτωση του δημοψηφίσματος, όταν το λαϊκό σώμα θεωρήθηκε, εκ φύσεως, επαρκώς καταρτισμένο για να απαντήσει σε ένα τεχνικά δύσκολο ερώτημα. Δεν έχει σημασία αν μία απόφαση είναι δόκιμη, ορθή και ηθική, αρκεί να θεωρείται προϊόν λαϊκής βούλησης. Αν βάλεις αυτήν την άποψη σε ένα κοινωνικό θερμοκήπιο με τις κατάλληλες συνθήκες, παίρνεις ανόθευτο φασισμό.
Τέλος πάντων, δεν γίνεται μία κυβέρνηση της Αριστεράς να αναθεωρεί το Σύνταγμα και να μην προτείνει διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας, από αυτές που, υποτίθεται, μεγιστοποιούν τις πολιτικές και θεσμικές δυνατότητες του ατόμου. Ετσι, λοιπόν, μία επιτροπή ειδικών, που λειτούργησε υπό την καθοδήγηση του Γιώργου Κατρούγκαλου, παρουσίασε τις προτάσεις της για την αναθεώρηση του Συντάγματος, οι οποίες, σε μεγάλο βαθμό, απηχούν τις απόψεις της κυβέρνησης. Πράγματι, διατυπώνονται ενδιαφέρουσες προτάσεις για τη λειτουργία του πολιτεύματος, του Κοινοβουλίου και θεσμικών οργάνων. Και εντάξει, ας αφήσουμε στην άκρη την κουβέντα για απλή αναλογική ή για την ατολμία στο διαχωρισμό κράτους-Εκκλησίας. Ας σταθούμε στις προτάσεις με στοιχεία άμεσης δημοκρατίας.
Διαβάζουμε στην πρόταση:
Επιδιώκεται η ενδυνάμωση του ρόλου του πολίτη και η ενίσχυση των θεσμών ελέγχου της εξουσίας, με εισαγωγή της λαϊκής πρωτοβουλίας επί δημοψηφισμάτων και προτάσεων νόμων, αλλά και προωθημένες μορφές λογοδοσίας.
Εντάξει. Οι καλές προθέσεις δεν κρύβονται. Ας δούμε και τις επιμέρους προτάσεις
Υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα, οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του Κράτους (άρθρο 28).
Ναι, αλλά αυτό πιθανώς να οδηγήσει σε δημοψηφίσματα για την υιοθέτηση ευρωπαϊκών οδηγιών. Και, εκτός των άλλων, δεν είναι συμβατό με τη βούληση για ενσωμάτωση της χώρας στην πρώτη ταχύτητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με την εκχώρηση αρμοδιοτήτων και την αποδοχή ομοσπονδιακών πρακτικών.
Λαϊκή πρωτοβουλία για διενέργεια δημοψηφισμάτων με 500.000 υπογραφές για εθνικά θέματα, 1 εκατομμύριο υπογραφές για ψηφισμένο νόμο (εκτός δημοσιονομικών ζητημάτων) και 100.000. υπογραφές για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες (άρθρα 44 και 73).
Το καλύτερο. Φανταστείτε τώρα τη Χρυσή Αυγή να μαζεύει υπογραφές για δημοψηφίσματα σχετικά με εθνικά θέματα. Αλλά και την Εκκλησία να συλλέγει ένα εκατομμύριο υπογραφές, ζητώντας να ξαναδούμε τον νόμο για την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Γιατί να μη δούμε και τι ορίζει η λαϊκή βούληση για το σύμφωνο συμβίωσης ομοφύλων; Και, εντάξει, με 100.000 υπογραφές για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες, θα έχουμε ανέκδοτα με πολιτειακό κύρος. Διότι εκατό χιλιάδες υπογραφές σήμερα μαζεύει και ο Γιώργος Αγγελόπουλος, το λαϊκό αγόρι του Survivor.
Καθιέρωση δυνατότητας τοπικών δημοψηφισμάτων και θεσμοθέτηση λαϊκών συνελεύσεων για κρίσιμα τοπικά ζητήματα με δεσμευτικό για τις αρχές χαρακτήρα (άρθρο 102).
Eυτυχώς δεν προβλέπεται και η λειτουργία λαϊκών δικαστηρίων στα πλαίσια των λαϊκών συνελεύσεων. Όμως, αλήθεια, αν μία περιοχή αποφασίσει, με λαϊκή συνέλευση και δημοψήφισμα, ότι δεν επιθυμεί την κατασκευή Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, τι ακριβώς θα πράξουν οι αρχές; Θα ψάξουν την περιοχή που δεν θα έχει οξυμένες δημοκρατικές ευαισθησίες και αντίστοιχες αναστολές;
Μεταξύ μας, όλοι γνωρίζουμε ότι η έννοια της άμεσης δημοκρατίας διοχετεύεται στην κοινή γνώμη ως καταπραϋντικό, περίπου όπως το Μαξίμου θυμίζει ότι κανένας δεν είναι πιο αριστερός από τον Τσίπρα. Επίσης άπαντες ξέρουν ότι αυτές οι προτάσεις δεν πρόκειται να βρουν πεδίο αποδοχής ή εφαρμογής. Χρησιμοποιούνται ως ιδεολογικό άλλοθι και καλό είναι να μην τις πάρετε στα σοβαρά γιατί θα ψάχνετε το περίστροφο του Μπελογιάννη να το τοποθετήσετε στον κρόταφο σας.