Οι αλλεπάλληλες Επαναστάσεις της Εικόνας και των ηλεκτρονικών media (TV, internet, κινητή τηλεφωνία, social media) αποκαλύπτουν πλέον και στον πιο αφελή το πραγματικό πρόσωπο της πολιτικής, το οποίο με τη βοήθεια του λόγου, της ανάλυσης και της συνθετικής δημοσιογραφίας φωτίζεται έτσι που αναδεικνύεται όλο και πιο τρομερό, όλο και πιο γελοίο…
Διότι τι μπορεί να σκεφτεί να σκεφτεί ο βρετανός πολίτης-τηλεθεατής μετά το Brexit βλέποντας τον Φάραντζ, τον Μπόρις Τζόνσον, τον Κάμερον να λένε αυτά που λένε, έτσι όπως τα λένε. Φανφαρονισμός, υποκρισία, κενολογία, η φούσκα του πολιτικού λόγου στο απόγειό της… Τι να σκεφτεί ο γάλλος τηλεθεατής όταν ο Ολαντ του κομμωτή των 10.000 ευρώ το μήνα κουνάει απειλητικά το δάκτυλό του στον «μοναχικό λύκο» του ISIS; Ενας ακατάσχετος και επαναλαμβανόμενος βερμπαλισμός του γελοίου… Τι να σκεφτεί ο μέσος ευρωπαίος τηλεθεατής βλέποντας τον σουλτάνο να υπερασπίζεται τη «δημοκρατία» για να ξηλώσει 6.000 δικαστικούς και στρατιωτικούς; Τι να σκεφτεί και για τον τουρκικό στρατό μετά το πραξικόπημα της αιματηρής οπερέτας;
Ισως ότι κάποιοι δούλεψαν τους πραξικοπηματίες, ή πως απλά δεν είχαν την σούπερ social media team του XFactor για να ξεσηκώσει το λαό κατά του Ερντογάν και ότι αυτός, αντίθετα, είχε μια τέτοια ομάδα.
Οι εικόνες είναι καταλυτικές και αποκαλυπτικές. Είτε η υποκρισία είναι χαμηλής ποιότητας, είτε, αν το πολιτικό πρόσωπο “το έχει”, δεν μπορεί να κρύψει τον τυχοδιωκτισμό του. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον Τόνι Μπλερ να μιλάει για τα χημικά του Σαντάμ;…
Επί της ουσίας. Παλιά η πολιτική και η εξουσία διέθεταν το κύρος της απόστασης. Ομως τώρα, με το gros plan μπορείς να μυρίσεις το ουίσκι του Γιούνκερ ή τον κρύο ιδρώτα του Ντάιζελμπλουμ ή να αισθανθείς το κυκλοφορικό του ψυχρόαιμου Πούτιν!… Αυτή η εξ επαφής συνάντηση του πολίτη με το πρόσωπο της πολιτικής ή της εξουσίας, αν προτιμάτε, καταργεί κάθε απόσταση ασφαλείας και αποκαλύπτει, σε διάφορα επίπεδα συνειδητότητας, το ψέμα. Η υποκρισία δεν περνά και τα ψέματα δεν γίνονται αποδεκτά. Η σχέση του πολίτη με τα πολιτικά πρόσωπα έχει διαρραγεί. Βρισκόμαστε σε μεταβατική φάση…
Πώς τοποθετούνται οι μάζες απέναντι στο εγνωσμένο πια gros plan της υποκρισίας και του τρόμου της πολιτικής;
Η κούρσα για το χρίσμα των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ είναι χαρακτηριστική: η υποκρίτρια και ο καλός αυθεντικός. Κέρδισε βέβαια η υποκρίτρια η οποία θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει έναν άλλο αυθεντικό, τρελό αυτή τη φορά. Ομως, σημασία έχει ότι οι εικόνες μίλησαν και οι επιλογές των μαζών έγιναν.
Η αντιπαράθεση των εικόνων πέρα από τον λόγο, πέρα από την ουσία, πέρα από την πολιτική συνεχίζεται. Στα κοινωνικά δίκτυα το πρόσωπο της πολιτικής γίνεται γκροτέσκο και ο πολλαπλασιασμός της αναμετάδωσης εντείνει την σύγχυση και την απαξίωση. Υπάρχει βέβαια και το μήνυμα, η κατατρομοκράτηση του πολίτη. Το δίλημμα είναι πάντα το ίδιο: τρόμος ως έχει τώρα, όπως θα είναι μεγαλύτερος αύριο ή πιο ακραίος μεθαύριο;…
Συνεπώς, επειδή «το μήνυμα είναι το μέσο» (τεχνολογικός ντετερμινισμός/McLuhan) και το μέσο είναι ένας μεγα-πολλαπλασιαστής, τα δύο μηνύματα που στέλνει σε gros plan το μέσο είναι το υποκριτικό πρόσωπο της πολιτικής (ενίοτε γελοίο) και ο τρόμος της εξουσίας. Άλλωστε, είναι πια σαφές ότι οι επικοινωνιολόγοι έχουν υποκαταστήσει την πολιτική και χρησιμοποιούν τους πολιτικούς όπως ο σκηνοθέτης τους ηθοποιούς. Μετά το «πραξικόπημα» οι εξειδικευμένοι επικοινωνιολόγοι στο Διαδίκτυο θα υποκαταστήσουν τους στρατηγούς…
Ετσι ανακύπτει το μέγα ερώτημα: πώς τοποθετούνται οι μάζες απέναντι στο εγνωσμένο πια gros plan της υποκρισίας και του τρόμου της πολιτικής; Είναι δύσκολο να βγουν συμπεράσματα γενικής αποδοχής από τις τρέχουσες αντιδράσεις των μαζών. Στις αραβικές και τις πορτοκαλί Ανοίξεις των μαζών είχαμε ως αποτέλεσμα τραγικούς εμφύλιους και επικίνδυνες γεωπολιτικές εμπλοκές των μεγάλων δυνάμεων. Στον ευρωπαϊκό Νότο η οικονομική τρομοκρατία της εξουσίας οδήγησε σε μαζικές αντιδράσεις στο πλαίσιο όμως του δημοκρατικού κεκτημένου, αλλά είναι σαφές πως η εντροπία του συστήματος αυξάνει πλέον εκθετικά. Στη Βρετανία, η πολιτική υποκρισία οδήγησε τις μάζες σε ένα αστάθμητων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών συνεπειών Brexit. Στη Γαλλία, μπορεί το Euro 2016 και το μακελειό στη Νίκαια να ανέστειλε μια Αγρύπνια τριών μηνών (παρ΄ ότι δεν είχε ούτε ηγεσία, ούτε όνειρο), αλλά η ένταση των μαζών δεν έχει εκτονωθεί, και χιλιάδες νεαρών και μη πήραν το βάπτισμα του πυρός στην αντιπαράθεση με την αστυνομία. Στην Αμερική, οι διαμαρτυρίες των μαύρων μαζών για τα φονικά συμπληρώνονται από τις εκτελέσεις λευκών αστυνομικών από μαύρους snipers…
Είναι πια όλο και πιο ευκρινές πως οι ανεξέλεγκτοι παράγοντες της Ιστορίας έχουν απελευθερωθεί. Η Εξέγερση είναι μια επιλογή των μαζών, όπου το απελπισμένο άτομο συναντά τους άλλους για να επιδιώξουν από κοινού την ανατροπή αυτού που δεν μπορεί να κάνει το άτομο μόνο του. «Η εξέγερση είναι μια από τις ουσιαστικές διαστάσεις του ανθρώπου. Είναι η ιστορική μας πραγματικότητα» επισημαίνει ο Αλμπέρ Καμύ, είναι μια «μετουσίωση των ενορμήσεων» θα έλεγε ο Σίγκμουντ Φρόιντ. Οι εξεγέρσεις φέρνουν αλλαγές, συνήθως προς το χειρότερο, ενίοτε προς το καλύτερο, σημειώνουμε εμείς, καθώς οι περισσότερες από αυτές εξελίσσονται σε επικίνδυνα βεγγαλικά. Ιδίως εάν δεν υπάρχει ηγεσία με σχέδιο.