Μία από τις παράπλευρες λειτουργίες του Υπερταμείου θα είναι η ζώσα μεταφορά της μνήμης στον επόμενο αιώνα.
Οι παλαιότεροι έπαιζαν πρέφα ή άναβαν τσιγάρο και άκουγαν για τον πόλεμο του 1897 και τον διεθνή οικονομικό έλεγχο του 1898 –ο φόρος από τα τραπουλόχαρτα και τα σπίρτα πήγαινε στους δανειστές. Χάρη στο Υπερταμείο τα εγγόνια μας θα ανατρέχουν στην ιλαροτραγωδία των ημερών μας, μέσα βέβαια από τη σκόνη που σηκώνει ένας αιώνας. Αυτό είναι καλό για την υστεροφημία του Αλέξη Τσίπρα. Ποιος θυμάται σήμερα ότι ο Αλέξανδρος Ζαϊμης έθεσε τη χώρα υπό διεθνή έλεγχο, μη μπορώντας να κάνει αλλιώς; Αυτό είναι το αστείο της υπόθεσης, όχι όμως το θέμα μας.
Σε γενικές γραμμές η δημιουργία του Υπερταμείου που θα διαχειριστεί στην περιουσία του Δημοσίου, προκαλεί δυσφορία στην αντιπολίτευση και, φυσικά, στο «αυθεντικό» κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ. Η αντιπολίτευση εγκαλεί την κυβέρνηση για τη χρονική διάρκεια λειτουργίας. Μα, 99 χρόνια; Σαν έργο που δεν θα δούμε πώς τελειώνει. Η αριστερόστροφη κριτική καταγγέλλει το «ξεπούλημα» της δημόσιας περιουσίας. Είναι, άλλωστε, αυτό που πρότεινε πέρσι το καλοκαίρι ο Σόιμπλε: η δημιουργία ενός Ταμείου που θα διαχειρίζεται τα «assets» του ελληνικού Δημοσίου, κατά τον τρόπο που λειτουργεί το αντίστοιχο Ταμείο του Λουξεμβούργου. Ο Αλέξης Τσίπρας είχε χαρακτηρίσει τον Γιάνη Βαρουφάκη «asset». Ε, ο Γιάνης είναι και το μοναδικό που θα μείνει εκτός Υπερταμείου.
Τι εντάσσεται στο Ταμείο; Ολες οι υπό αποκρατικοποίηση εταιρίες και τα ακίνητα του Δημοσίου. Εξαιρούνται τα ακίνητα του υπουργείου Εθνικής Αμυνας που «παραδίδονται» στον Πάνο Καμμένο προς αξιοποίηση, με τη συνδρομή της Ελενας Κουντουρά για το τουριστικό know how. Ασφαλώς ο υπουργός προσεγγίζει με θετικό τρόπο την έννοια της τουριστικής ατραξιόν, πλην όμως λέγεται ότι αυτό έγινε στο πλαίσιο της πολιτικής συναλλαγής του με τον Αλέξη Τσίπρα, σε αντιστάθμισμα για την περικοπή αμυντικών δαπανών. Τα έσοδα του Ταμείου δεν θα διατίθενται μόνο για την απομείωση του χρέους προς τους δανειστές μας, αλλά και για την ανάπτυξη της επενδυτικής δραστηριότητας στη χώρα.
Πώς θα διοικείται; Από πενταμελές διοικητικό συμβούλιο. Οι τρεις θα ορίζονται από την ελληνική κυβέρνηση και οι δύο από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Όμως για τις αποφάσεις θα χρειάζεται, τουλάχιστον, πλειοψηφία τεσσάρων ψήφων. Πρακτικά αυτό σημαίνει πώς απαιτείται ομοφωνία καθώς η μία πλευρά θα μπορεί να θέσει βέτο προς την άλλη.
Το Ταμείο θα συγκροτήσει ένα παράλληλο κράτος. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Διότι λες ότι από τη μία θα οδηγήσει σε περεταίρω απώλεια του εθνικού ελέγχου, όμως από την άλλη δημιουργεί και μία ενδιαφέρουσα προοπτική ανάπτυξης
Δεν είναι ψέμα, λοιπόν: οι δανειστές έχουν λόγο και έλεγχο στο σύνολο της δημόσιας περιουσίας μας. Όμως δεν είναι και σίγουρο ότι αυτό αποτελεί απαραιτήτως μία κακή εξέλιξη.
Α, ναι, αν το δεις από την απλοϊκή γαλανόλευκη σκοπιά, ζούμε μία τραγωδία εθνικής ταπείνωσης και αφαίμαξης του δημοσίου πλούτου. Εχει γράψει έναν ωραίο στίχο ο Μούτσης: «Τετρακόσια χρόνια φάγαμε τους Τούρκους, συνηθίσαμε και τρώμε και τους Ελληνες μετά…» Ελληνες μας έφεραν εδώ που είμαστε. Είναι καλύτερα, λοιπόν, το θέμα να τίθεται σε ρεαλιστική βάση. Και το ερώτημα γίνεται απλό: ποιος θέλουμε να διαχειρίζεται τη δημόσια περιουσία; Η εκάστοτε κυβέρνηση ανεξέλεγκτα και αυθαιρέτως ή ένα σχήμα στο οποίο θα έχουν λόγο και οι εταίροι; Πρέπει να μείνει η δημόσια περιουσία στο έλεος των υπουργών, των κομματικών στελεχών και των μετακλητών; Είναι οι αποτυχημένοι πολιτευτές κατάλληλοι για τη διαχείριση των εθνικών πόρων ή πρέπει, έστω και έτσι, συρόμενοι στην ταπείνωση, να φύγουμε από τη συνταγή της αποτυχίας;
Εντάξει, το Ταμείο θα συγκροτήσει ένα παράλληλο κράτος. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Διότι λες ότι από τη μία θα οδηγήσει σε περεταίρω απώλεια του εθνικού ελέγχου, όμως από την άλλη δημιουργεί και μία ενδιαφέρουσα προοπτική ανάπτυξης. Οτιδήποτε μακριά από αυτά που ξέραμε μέχρι σήμερα μπορεί να αναδειχθεί σε πηγή αναπτυξιακών ερεισμάτων. Ο Τσακαλώτος είπε κάτι σωστό, παρουσιάζοντας το Ταμείο: ο αιώνας σου επιτρέπει να διαχειριστείς καλύτερα τα περιουσιακά στοιχεία, διεκδικώντας έσοδα από την αξιοποίηση τους, όχι απαραίτητα από την πώληση τους. Βέβαια στην πράξη, η λειτουργία του Ταμείου θα είναι συνάρτηση της κυβερνητικής πολιτικής. Αν η κυβέρνηση στυλώνει τα πόδια, δεν θα κινείται ούτε φύλλο. Και αν δεν επιτυγχάνει τους παράλληλους στόχους, θα τα στυλώνουν οι εταίροι. Ο τρόπος με τον οποίο θα λαμβάνονται οι αποφάσεις προκρίνει τη στρατηγική του αμοιβαίου οφέλους. Τα εθνικά και πατριωτικά ενσωματώνονται, ξεχνιούνται, καταπίνονται. Μας πέταγαν τσιτάτα από Μακρυγιάννη και φούσκωναν λογαριασμούς στην Ελβετία. «Για αυτά πολεμήσαμε». Ε, ηττηθήκαμε. Πάμε να δούμε πώς θα ρεφάρουμε.