Απόψεις

Χτυπώντας, χτυπώντας σαν άντρας

Κι αν στο πολυσυζητημένο σποτ η προστακτική της Αντζελας Δημητρίου στον κατά πολύ νεώτερο της, είναι στην πραγματικότητα η αναπαραγωγή ενός σεξιστικού στερεότυπου εναντίον των αντρών;
Νίκος Ζαχαριάδης

Μια γυναίκα περιφέρεται στους δρόμους κατά την αναστάσιμη ακολουθία. Νοσταλγεί κάποιον άντρα. Τον σκέφτεται (τραγουδιστά) να περνάει αυτές τις γιορτινές μέρες με άλλη. Και ξαφνικά εκείνος, που σημειωτέον είναι κατά πολύ νεώτερός από εκείνη εμφανίζεται μπροστά της. Η γυναίκα στην αρχή εκπλήσσεται. Και στη συνέχεια του ζητάει να «Χτυπήσει. Να χτυπήσει σαν άνδρας…» ενώ του προτείνει ένα βαμμένο κόκκινο αυγό. Αυτό.

Λίγες ώρες στον αέρα ήταν αρκετές για να εκδοθεί ανακοίνωση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων. Που εκλαμβάνει τη φράση «Χτύπα, χτύπα σαν άντρας» ως «παρότρυνση στην άσκηση βίας κατά των γυναικών». Και με το αιτιολογικό ότι «η εν λόγω διαφήμιση ενισχύει και προκαλεί την αναπαραγωγή έμφυλων στερεοτύπων και προκαταλήψεων, καθώς και την εκδήλωση σεξιστικών συμπεριφορών» καταδικάζει κατηγορηματικά το περιεχόμενο της και ενημερώνει ότι «θα προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου το συγκεκριμένο διαφημιστικό μήνυμα να αποσυρθεί».

Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στη διαφήμιση βλέπουμε μια γυναίκα που δεν έχει κανένα πρόβλημα να περπατάει μόνη μέσα στο πλήθος της αναστάσιμης ακολουθίας. Μόνη. Ανεξάρτητη. Και δεδομένου ότι από τα πρώτα δευτερόλεπτα γίνεται σαφές ότι πρόκειται για μια star  που θα μπορούσε να έχει δίπλα της ορδές από παρατρεχάμενους (αφού η Αντζελα Δημητρίου παίζει τον εαυτό της), η μοναξιά είναι προφανώς επιλογή της. Με άλλα λόγια, το στερεότυπο του μοναχικού και αιώνια ανεξάρτητου άντρα που σε αντίθεση με τις γυναίκες δεν φοβάται τη μοναξιά, μόλις αντιστράφηκε.

Επειτα είναι το ίδιο το τραγούδι. Το διασκευασμένο «Ποια θυσία;» Που στην original εκδοχή του εκείνη «θέλει να έρθει να τον “αρπάξει” από την άλλη (ναι, να τον “αρπάξει” σα να είναι ο άλλος ένα αντικείμενο χωρίς βούληση) και να τον ρωτήσει με τα μάτια δακρυσμένα «ποιά θυσία έχει κάνει αυτή για εκείνον. Ναι, στο σεξιστικό μικροσύμπαν του καψούρικου τραγουδιού η θυσία του άλλου μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο μιας σχέσης και επιχείρημα απέναντι στον/στην ανταγωνιστή/τρια. Ασχετο αν δεν την έχει ζητήσει τη συγκεκριμένη θυσία. Σιγά μην τον ρωτήσουμε.

Ο άντρας είναι που καλείται να ανταποκριθεί στο στερεότυπο «σαν άντρας». Κι αν δεν το κάνει, εκείνος είναι που θα θεωρηθεί φλώρος ή gay ή τέλος πάντων ανάξιος

Οσο για την επίμαχη προστακτική «χτύπα, χτύπα σαν άντρας» υπάρχει μια μικρή αλλά σημαντική λεπτομέρεια: απευθύνεται από εκείνη ΠΡΟΣ εκείνον. Και όχι μόνο να χτυπήσει. Υπάρχει και η πιεστική διευκρίνιση «σαν άντρας». Δηλαδή εκείνος, ο άντρας, είναι που καλείται να ανταποκριθεί στο στερεότυπο «σαν άντρας». Κι αν δεν το κάνει, εκείνος είναι που θα θεωρηθεί φλώρος ή gay ή τέλος πάντων ανάξιος.

Αν ας πούμε εκείνος της ζητούσε να «κουνηθεί, να κουνηθεί σαν γυναίκα» δεν θα είχαμε μια καραμπινάτη περίπτωση σεξισμού κατά των γυναικών. Ε, δεν μπορεί και το αντίθετο να είναι το ίδιο! Μπορεί;

Παρ’ όλα αυτά, κανένας άντρας δεν διαμαρτυρήθηκε για το προφανές στερεότυπο. Αντίθετα, το «αστείο» άρχισε να κυκλοφορεί ευρέως σαν πλάκα. Σαν παρωδία του στερεότυπου «χτύπα». Και όλοι γνωρίζουμε καλά την βιτριολική δύναμη της παρωδίας (και του «χαβαλέ») στα στερεότυπα.

Οταν λοιπόν μια γυναίκα λέει «χτύπα, χτύπα σαν άντρας» ενώ ταυτόχρονα προτείνει ένα πασχαλινό αυγό, μάλλον ειρωνεύεται το macho σύμπαν των αντρών. Δεν παροτρύνει τους άντρες να την βαρέσουν. Δεν λέει ότι «κατά βάθος μας αρέσει να μας χτυπάνε οπότε μην ακούτε τι σας λένε και ασκήστε βία εναντίον των γυναικών ελεύθερα». Δεν δίνει άλλοθι.

Είναι σα να βλέπει κάποιον «χτισμένο» να κάνει ποντίκια μπροστά της και να γελάει. Η να του ζητάει να της κουβαλήσει την τσάντα γιατί είναι βαριά. Ή να του ζητάει να μετρήσει τους κοιλιακούς του για να την πάρει ο ύπνος.

Γιατί όσο κι αν αυτό δεν συνάδει με ένα σύμπαν γενικευμένης εχθρότητας των δύο φύλων, όπου οι άντρες είναι όλοι υποψήφιοι κακοποιητές και οι γυναίκες μελλοντικά θύματα που πρέπει να καταγγέλλουν κάθε υποψία σεξισμού, στην πραγματικότητα και εκείνες μπορούν να ειρωνευτούν, να τρολάρουν και να παρωδήσουν τα αντρικά στερεότυπα. Αποδομώντας τα.

Και sorry, αλλά αυτό ακριβώς είναι η ουσία της ισότητας.