Οταν οι Φιλέλληνες του πρώιμου 19ου αιώνα επέστρεφαν από τη Ρούμελη και την Πελοπόννησο στην εσπερία, συχνά επένδυαν τις περιγραφές τους με μικρή ή μεγάλη απογοήτευση: όχι, οι επαναστατημένοι έλληνες δεν έχουν σχέση με τους αρχαίους προγόνους τους, η κλασική Ελλάδα δεν θα βγει από το μνήμα για να περπατήσει τινάζοντας τα ιερά χώματα από τον χιτώνα της. Όμως το στερεότυπο είχε ήδη φυτευτεί στο μυαλό του μέσου Ευρωπαίου. Ευτυχώς, για μας.
Τα εθνικά στερεότυπα έχουν επιτυχία επειδή όσο μεγαλώνει το κοινό, τόσο απλοποιούνται οι κώδικες της επικοινωνίας. Ζητήστε τη γνώμη του μέσου συμπατριώτη μας για κάποιο λαό. Θα σας απαντήσει με κλισέ, με γενικεύσεις που χρησιμοποιούμε για να τρέχει η κουβέντα.
Ιστορικά ως Νεοέλληνες έχουμε αλλάξει δύο-τρία προφίλ. Από απόγονοι των αρχαίων προσγειωθήκαμε στα ιδιόμορφα βαλκανικά , ο Ζορμπάς έδωσε ένα χρώμα, μάλλον σκούρο όπως το δέρμα του θερμού μεσογειακού εραστή. Τέλος πάντων, τα τελευταία χρόνια η εικόνα μας προς τον κόσμο άρχισε να σκοτεινιάζει. Διότι μπορεί να γεννήθηκαν θύλακες συμπαράστασης, αλλά, μεταξύ μας, στην παγκόσμια κοινή γνώμη η γεύση για τους Ελληνες έγινε πιο πικρή. Ισως πείτε ότι αυτό ουδόλως μας ενδιαφέρει αφού οι τουρίστες γεμίζουν τα ξενοδοχεία και τρώνε τη χωριάτικη. Δεν πάει έτσι.
Η Ελλάδα χρειάζεται ελκυστικό image και καλές δημόσιες σχέσεις περισσότερο από ποτέ. Εχει να πάει σε εθνικά κοινοβούλια να ζητήσει διευκόλυνση για το χρέος. Καλείται να διαπραγματευτεί μνημόνια, να αγοράσει φθηνά χρόνο και χρήμα. Η κυβέρνηση διεκδίκησε ένα deal που συνδέει αξιολόγηση και Προσφυγικό. Δεν ήταν λάθος. Όμως ας το κάνει σωστά. Μέσα από το δράμα αυτών των ανθρώπων μπορούμε να αλλάξουμε την εικόνα μας προς τον κόσμο.
Τώρα η κυβέρνηση απαγορεύει την είσοδο δημοσιογράφων στα hot spots. Προφανώς η εικόνα δεν θα είναι κατάλληλη προς μετάδοση
Πριν από μερικές εβδομάδες η Ελλάδα έπαιρνε στην πλάτη της τη μομφή για την ανεξέλεγκτη ροή των προσφυγικών κυμάτων. Τώρα παίρνει ως και την ευχή του Πάπα. Δεν είναι πλέον η τρύπα στον φράχτη. Είναι ο φράχτης. Είναι τα πληγωμένα χέρια που έπιασαν τη βόμβα.
Δίπλα, λοιπόν, στα αυτονόητα για την ανθρωπιστική υποστήριξη των προσφύγων πάει και στέκεται ανέκφραστη, απόλυτα κυνική, η πολιτική και επικοινωνιακή ευκαιρία. Αν η Ελλάδα οργανώσει ένα στοιχειώδες δίκτυο ανακούφισης των προσφύγων, έχει τεράστια πολιτικά οφέλη να αποκομίσει. Αρκεί, βέβαια, αυτές οι δράσεις να υποστηριχθούν επικοινωνιακά. Ακούγεται δύσκολο ως αδύνατο, σωστά; Δεν είναι.
Αν συντονιστούν επιμέρους δράσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, γίνουν παρεμβάσεις στην Ειδομένη και όπου άλλου παρατηρείται μεγάλη συσσώρευση προσφύγων, η αλληλεγγύη μπορεί να προσδώσει επικοινωνιακά οφέλη.
Πριν από μερικούς μήνες η φωτογραφία ενός δανού αστυνομικού που έπαιζε με ένα προσφυγόπουλο, έκανε δημόσιες σχέσεις για μία ολόκληρη χώρα –η εικόνα χάλασε βέβαια μετά λόγω της πολιτικής των Δανών. Οι γιαγιάδες της Λέσβου, εκείνες που ταϊζουν το μωρό, κόντεψαν να γίνουν παγκόσμιο σύμβολο. Φανταστείτε, λοιπόν, πώς θα έπαιζαν στα δελτία ειδήσεων του πλανήτη πλάνα με έλληνες στρατιώτες να μοιράζουν νερό, τρόφιμα και κουβέρτες στην Ειδομένη ή όπου αλλού.
Η κατάσταση είναι τόσο τραγική που πλέον τα στοιχειώδη ισοδυναμούν με τα πάντα. Αν οι Ούγγροι και οι Αυστριακοί τείνουν να καταγραφούν ως οι κακοί του δράματος, εμείς έχουμε την ευκαιρία να εγγράψουμε συμπάθειες προς μελλοντική αξιοποίηση. Θα έρθει ανθρωπιστική βοήθεια; Μακάρι. Μη χάσουμε, όμως, την ευκαιρία να δείξουμε ότι την αξιοποιούμε σωστά. Αρκεί, φυσικά, να την αξιοποιήσουμε σωστά. Τώρα η κυβέρνηση απαγορεύει την είσοδο δημοσιογράφων στα hot spots. Προφανώς η εικόνα δεν θα είναι κατάλληλη προς μετάδοση.
Ομως η Ελλάδα πρέπει να παίξει πειστικά το ρόλο της στην τραγωδία. Και όχι, αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το σήμα που στέλνουμε προς τα έξω. Το χρειαζόμαστε και εδώ. Εχουμε ανάγκη από κάτι το σπουδαίο, κάτι που θα φαίνεται και θα είναι ηρωικό. Κάτι που θα σπείρει αλήθεια και θα έχουμε να θερίζουμε μύθους για χρόνια.