Ενα παλιό δημοσιογραφικό αστείο έχει να κάνει με τον τίτλο που δημοσιεύτηκε τη δεκαετία του ’50 σε μικρή βρετανική εφημερίδα: «Ομίχλη στο κανάλι, αποκλείστηκε η Ευρώπη». Βέβαια για τους περισσότερους βρετανούς αναγνώστες της εποχής, ο τίτλος απλώς απέδιδε τη ματιά τους προς τον κόσμο. Συμβαίνει και εδώ, όταν παίζουμε ρεπορτάζ με όσα μεταδίδουν τα ξένα μέσα για τη μιζέρια μας. Και επαναλήφθηκε απολαυστικά με τους τίτλους για το Netflix που ήρθε στην Ελλάδα. Η αλήθεια είναι ότι η πλατφόρμα ανακοίνωσε την επέκταση της σε 130 χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Εκεί είναι και η πραγματική είδηση: η τηλεοπτική βιομηχανία του πλανήτη δεν είναι πλέον ίδια. Αυτό θα μπορούσε να έχει γοητευτικό ενδιαφέρον για τα δίκτυα. Εχει, αλλά όχι για όλα. Μακροπρόθεσμα, για τα κανάλια των μικρών αγορών, η επέκταση του Netflix είναι μία κακή είδηση που δεν θα έβαζαν ποτέ στα δελτία τους.
Ξέρουμε όλοι τι είναι το Netflix, έτσι δεν είναι; Εντάξει, το ξαναλέω στα γρήγορα. Το Neflix είναι μία διαδικτυακή πλατφόρμα η οποία παρέχει πρόσβαση σε χιλιάδες ταινίες και show, κατά βάση αγγλόφωνα. Με δώδεκα ευρώ τον μήνα μπορείς να παρακολουθήσεις πρόγραμμα από τέσσερις συσκευές και, φυσικά, σχεδόν από όλες τις smart τηλεοράσεις που έχουν σύνδεση με το wifi δίκτυο του σπιτιού. Κοινώς βλέπεις μία σειρά από το σπίτι και συνεχίζεις από το γραφείο σου – μάλιστα το σύστημα θυμάται και σε ποιο σημείο την άφησες στην τελευταία προβολή. Επίσης από το προφίλ σου φτιάχνεις λίστες με πρόγραμμα και ξέρεις τι και πότε θα δεις. Και το πρόγραμμα είναι πρώτης διαλογής με εξαίρεση ορισμένες σειρές που, προς το παρόν, έχουν αγοραστεί αποκλειστικά από τηλεοπτικά δίκτυα. Για παράδειγμα, από την Ελλάδα δεν θα είναι προσβάσιμο το «House of Cards». Στο περιβάλλον μου ξέρω ήδη πέντε ανθρώπους που έκαναν συνδρομή. Θα γίνουν περισσότεροι. Λογικά κάποια στιγμή θα κάνω και εγώ. Ομως ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Το κέντρο του σπιτιού
Το 1997 είχα επισκεφθεί, μαζί με μία ομάδα δημοσιογράφων, τις εγκαταστάσεις της Microsoft στο Σιατλ. Κάπου εκεί είχαν στήσει ένα πειραματικό οικιακό περιβάλλον, προσπαθώντας να φανταστούν το σπίτι του μέλλοντος. Το κέντρο του σπιτιού ήταν η τηλερόραση. Από την οθόνη της περνούσαν τα πάντα. Η επικοινωνία, η ψυχαγωγία, η καθημερινότητα του σπιτιού. Λίγα χρόνια μετά λέγαμε ότι η Microsoft έκανε λάθος. Η τηλεόραση, ως συσκευή και περιεχόμενο, έχανε τη μάχη από τον υπολογιστή. Σωστό και λάθος μαζί. Η τηλεόραση ενσωματώνει λειτουργίες του υπολογιστή, συνεργάζεται με άλλες συσκευές, είναι κομμάτι του ψηφιακού μας περιβάλλοντος. Σήμερα, ας πούμε, μπορώ στην οθόνη της τηλεόρασης μου να δω βίντεο από το youtube ή να παρακολουθήσω έναν ποδοσφαιρικό αγώνα βλέποντας, παράλληλα, τα σχόλια στο twitter -μέχρι πρόσφατα ήθελα δύο συσκευές για να το κάνω αυτό. Είμαι συνδρομητής σε μία δορυφορική πλατφόρμα, βλέπω, βέβαια, τα επίγεια δίκτυα και κάνω ζάπινγκ επειδή δύσκολα θα βρω κάτι που θα πάρει το δάχτυλο από το τηλεχειριστήριο. Δίπλα μου είναι ο υπολογιστής που μου βάζει τον πειρασμό του παράνομου και ανήθικου downloading. Είμαι, ακόμα, πελάτης videoclub. Συμπαθώ τον ιδιοκτήτη. Ξέρω ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα τον κλείσει το Netflix. Το θέμα είναι μην αρχίσει να κλείνει και κανάλια. Πιθανότατα θα το κάνει, στο μέλλον.
Ναι, αλλά η γιαγιά βλέπει το «Μπρούσκο»…
Σύμφωνοι, αλλά η γιαγιά δεν διαμορφώνει την αγορά. Το τηλεοπτικό κοινό σταδιακά γίνεται παγκόσμιο. Ξέρω ελάχιστους ανθρώπους που παρακολουθούν ελληνικές σειρές. Ακούω, όμως, συνέχεια για αμερικανικές. Οι νέες γενιές μεταχειρίζονται τα αγγλικά σαν μητρική γλώσσα και το δίκτυο δημιουργεί πλανητικές τάσεις. Ασφαλώς και θα υπάρχει κοινό για το «Μπρούσκο». Φυσικά και θα υπάρχει ανάγκη για θεματολογία τοπικού ενδιαφέροντος. Ομως σε αυτό που λέμε «δυναμικό κοινό», η δυνατότητα εξατομίκευσης θα είναι πάντα πιο ελκυστική.
Και τι θα γίνει αν τα μεγάλα δίκτυα στραφούν κατά του Netflix;
Δεν είναι απλό. Διότι το Netflix ψωνίζει απευθείας από τον παραγωγό. Και πιθανότατα, από ένα σημείο και μετά, ο παραγωγός ίσως αδιαφορεί για το τηλεοπτικό κανάλι – ήδη συμβαίνει αυτό στις ΗΠΑ. Εκτός των άλλων, με την ανάλυση δεδομένων από εκατομμύρια χρήστες, το Netflix, γνωρίζει τι ακριβώς θέλει ο θεατής. Ηδη τα μεγάλα στούντιο στις ΗΠΑ λαμβάνουν υπόψη τις διαφορετικές οθόνες από τις οποίες μπορεί κάποιος να βλέπει το περιεχόμενο τους. Δηλαδή η σκηνή πρέπει να παίζει καλά και στη μεγάλη οθόνη και στο τηλέφωνο. Μακροπρόθεσμα το Netflix θα έχει την τάση να κυριαρχήσει στη ψυχαγωγία και στην ενημέρωση σε πλανητικό επίπεδο. Λογικά θα ακολουθήσουν και άλλες πλατφόρμες, η Amazon είναι ήδη έτοιμη. Και αυτό δεν θα είναι απλό…
Και, εντάξει, τα μεγάλα δίκτυα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν παραγωγές και να κρατήσουν το κοινό τους. Τα μικρά δίκτυα σε μικρές χώρες, θα δυσκολευτούν περισσότερο. Μεγάλα αθλητικά γεγονότα, live shows και γεγονότα τοπικής εμβέλειας θα αποτελούν σωσίβιο. Ομως για πόσο; Να, ας δούμε, τα ελληνικά κανάλια. Θα σταθούν είτε κάποια μικρά εξειδεικευμένα, είτε τα μεγαλύτερα που θα αναπτύξουν καλό και ενδιαφέρον περιεχόμενο, ικανό να προσελκύσει τηλεθεατές ή να πωληθεί στο Netflix. Προς το παρόν, το περιεχόμενο που προσφέρουν δεν έχει προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και στις νέες συνήθειες του κοινού. Είναι και η κρίση βλέπετε…
Πόσο αξίζει μία τηλεοπτική άδεια σε αυτό το περιβάλλον;
Αξίζει λιγότερα, όπως άλλωστε αξίζουν, ως επιχειρηματικά assets, τα τηλεοπτικά κανάλια. Γιατί, ας πούμε, ένας επιχειρηματίας να δώσει μερικά εκατομμύρια επενδύοντας στην τηλεόραση, όταν μπορεί να τα αξιοποιήσει στην ανάπτυξη περιεχομένου που θα διοχετεύσει μέσω streaming ή δορυφορικής εκπομπής; Εντάξει, στην Ελλάδα θα τα δώσει και για άλλους λόγους, ας πούμε για το δελτίο ειδήσεων. Ομως σε βάθος χρόνου, θα στάζει λάδι σε ένα καντήλι με ασθενικό φως.