Ο νεότεροι στην Εδεσσα γνωρίζουν σίγουρα τον Θωμά Μάτσιο, τον πρώην αντιπρόεδρο του Εδεσσαϊκού, που έγινε viral στο βίντεο με το παιχνίδι, τον διαιτητή και την ΕΠΑΕ. Μάλλον πολύ λίγοι γνωρίζουν τον Χο Τσι Μινχ. Σύντομα θα τον μάθουν. Και θα βλέπουν και την προτομή του στην πόλη τους. Σε μερικά χρόνια τα ζευγαράκια μπορεί να λένε «θα σε περιμένω στο άγαλμα του Χο Τσι Μινχ»…
Πώς φτάσαμε ως εδώ; Ας τα πάρουμε με χρονολογική σειρά για να βγάλουμε άκρη.
Το 1914 ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Χάρη στον Ελευθέριο Βενιζέλο, η Ελλάδα μπήκε επίσημα στον πόλεμο το 1917 με την πλευρά της Αντάντ, που έμελλε να είναι αυτή των νικητών. Το πώς συνδέεται με τον Α’ Παγκόσμιο ο Χο Τσι Μινχ, ο θρυλικός ηγέτης και ιδρυτής του σύγχρονου Βιετνάμ, που έγινε σύμβολο για τον νικηφόρο αγώνα κατά των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ, έχει να κάνει με ένα παιχνίδι της μοίρας.
Πριν από την επίσημη είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο, αποβιβάστηκαν το 1915 στρατεύματα της Αντάντ στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ των οποίων χιλιάδες στρατιώτες από τη γαλλική Στρατιά της Ανατολής με προέλευση και από τις αποικίες. Ανάμεσά τους η Ινδοκίνα, που είχε γίνει αποικία των Γάλλων από τα τέλη του 19ου αιώνα. Και ανάμεσα στους στρατιώτες από το αποικιοκρατούμενο Βιετνάμ, ο Χο Τσι Μινχ, που λέγεται ότι βρέθηκε το 1916 και το 1917 στο Μακεδονικό Μέτωπο, στις τάξεις του γαλλικού στρατού.
Η αποκάλυψη
Οπως σημειώνει παλαιότερο τηλεγράφημα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων, το 1965 ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σόλων Γρηγοριάδης επισκέφθηκε το Βιετνάμ ως πολεμικός ανταποκριτής και συνάντησε τον Χο Τσι Μινχ υπό συνθήκες πλήρους μυστικότητας για μια συνέντευξη που έγινε στο ημίφως.
Και εκεί συνέβη μια απίστευτη σύμπτωση. Ο Χο Τσι Μινχ ρώτησε τον Γρηγοριάδη από πού κατάγεται. Ο Γρηγοριάδης απάντησε από την Εδεσσα. Ακούγοντας τη λέξη «Εδεσσα» ο ηγέτης του (τότε) Βορείου Βιετνάμ τον ρώτησε: «Είστε από την πολιτεία των νερών και των κερασιών;». Και του αποκάλυψε ότι γνώριζε πολύ καλά την περιοχή καθώς κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στον γαλλικό στρατό και πέρασε από την Εδεσσα που τότε λεγόταν Βοδενά – από τη σλαβική λέξη «βόντα» που σημαίνει νερό, καθώς η Εδεσσα είναι ένας τόπος με πολλά νερά. Μάλιστα ο Χο Τσι Μινχ θυμόταν την υγρασία που του θύμιζε την πατρίδα του…
Την ίδια εποχή, ο θρυλικός ηγέτης των κομμουνιστών ανταρτών ήταν ήδη σύμβολο της αριστερής νεολαίας και στην Ελλάδα. Το 1966 κυκλοφόρησε το «Φορτηγό» του πρωτοεμφανιζόμενου τότε τραγουδοποιού Διονύση Σαββόπουλου, που αποτέλεσε τομή για το ελληνικό τραγούδι και περιείχε ένα άσμα αφιερωμένο στον Χο Τσι Μινχ, το «Βιετνάμ Γιε-Γιε». «Ο καιρός θα ‘ταν όμορφος στο δάσος/ αν δεν κουφαίνονταν τα φύλλα απ’ τον κρότο/ αν δεν πάγωνε ο ήλιος απ’ τον τρόμο/ τα παιδιά αν δεν τρώγανε σκουπίδια/ τα αεροπλάνα αν δεν καίγανε καλύβια» λέει μεταξύ άλλων για τον τρομερό πόλεμο του Βιετνάμ.
Κάτω ζωντανή εκτέλεση του τραγουδιού (σε ερασιτεχνική λήψη) που μπλέκει την αρχική ηχογράφηση με εικόνες από το Βιετνάμ στη συναυλία του Σαββόπουλου στο Gagarin το 2013:
Την τελευταία δεκαετία οι επαφές του Δήμου της Εδεσσας με την πρεσβεία του Βιετνάμ έχουν πυκνώσει, ενώ την Δευτέρα o υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας συναντήθηκε στο Ανόι με τον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό της χώρας και με ανάρτησή του στο Twitter προανήγγειλε τη δημιουργία προτομής του ιδρυτή του σύγχρονου Βιετνάμ στην Εδεσσα.
Από τουριστική άποψη, και με δεδομένο ότι οι σχέσεις Βιετνάμ – Κίνας έχουν «σκαμπανεβάσματα», είχαν εκφραστεί στο παρελθόν αμφιβολίες μήπως η προτομή του Χο Τσι Μινχ δεν λειτουργήσει τελικά ως «κράχτης» για κινέζους τουρίστες όπως επιθυμούσαν οι τοπικοί παράγοντες στην Εδεσσα (θεωρώντας ίσως ότι Κίνα και Βιετνάμ είναι περίπου το ίδιο)…
Σε κάθε περίπτωση, ο Χο Τσι Μινχ είναι και στην Ελλάδα συνδεδεμένος με τη μυθολογία των 60s μάλλον περισσότερο από ό,τι με την Εδεσσα -κι ας πέρασε από εκεί ως στρατιώτης. Οσο για το Βιετνάμ του σήμερα, έχουν αλλάξει πολλά σε σύγκριση με το Βιετνάμ του Χο Τσι Μινχ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2016, κατά την επίσκεψή του στο Ανόι, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ανακοίνωσε μεταξύ άλλων την άρση ενός από τα τελευταία κατάλοιπα του αιματηρού πολέμου που έχασε η Αμερική: του εμπάργκο στις αμερικανικές πωλήσεις όπλων στο Βιετνάμ.
Η προτομή του Χο Τσι Μινχ είναι μια ωραία χειρονομία για την ενίσχυση των σχέσεων της Ελλάδας με αυτή την όμορφη χώρα. Αντε και ως υπενθύμιση, εξ αντανακλάσεως, των ελληνικών 60s. Μέχρι εκεί όμως. Μάγειρας και φωτογράφος στον γαλλικό στρατό είπε στον Σόλωνα Γρηγοριάδη ότι ήταν. Και ακόμη και με μια ωραία προτομή, το πέρασμα του θρυλικού ηγέτη του Βιετνάμ από την πόλη των καταρρακτών δεν αποτελεί –όσο κι αν το τραβήξουμε– μια αξιοσημείωτη ψηφίδα στην πολυκύμαντη ιστορία της ζωής του.