«Να τα πούμε, αλλά να καθίσω λίγο, το γόνατό μου με έχει πεθάνει», μου λέει μια 45χρονη γνωστή σε πρόσφατη κοινωνική εκδήλωση. Την κοιτάζω καθώς τρίβει το πόδι της με μια γκριμάτσα πόνου. Eίναι από αυτές τις κομψές, σούπερ fit γυναίκες, με το φυσικά «νεανικό» πρόσωπο, που προσέχουν τη διατροφή τους, που κάνουν δυο-τρεις φορές την εβδομάδα γιόγκα, αλλά που αργά ή γρήγορα υποκύπτουν σε αυτό που υποκύπτουμε όλοι όσοι μεταμορφωνόμαστε σιγά σιγά σε μεσήλικες: το αδίστακτο και μακρύ χέρι του χρόνου.
«Κανείς δεν μου είπε ότι αυτό θα συμβεί στο σώμα μου στα 40 μου» γράφει η Ελιζα Μπάρκλεϊ στους Νew York Times. Noμίζουμε, σημειώνει στο άρθρο της, ότι το γήρας είναι τα λευκά μαλλιά και οι ρυτίδες –που στο κάτω-κάτω καμουφλάρονται με τον έναν με τον άλλο τρόπο– και συχνά παραμελούμε να δούμε και να αντιμετωπίσουμε τις άλλες, μικρές και σταδιακές φθορές στο σώμα μας». Και όμως, αυτές είναι που σε κάνουν να νιώθεις γέρος ή –τουλάχιστον– σε αναγκάζουν να σκεφτείς ότι δεν είσαι πια νέος.
Σύμφωνα, δε, με μια νέα έρευνα, τα σώματα των ανδρών και των γυναικών γηράσκουν κατά κύματα, με την πρώτη σημαντική επιτάχυνση να λαμβάνει χώρα στα 45+ και μια ακόμη εκεί στα 60. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσεις ότι αυτή είναι μια περίοδος αλλαγών, κατά την οποία εσύ καλείσαι να προσαρμοστείς στο αναπόφευκτο αλλά και να δυναμώσεις το σώμα σου και να το προστατεύσεις (π.χ. από πόνους και τραυματισμούς).
Πόσοι όμως το κάνουν αυτό; Μεγαλώνοντας ασχολούμαστε όλο και περισσότερο με το «περιτύλιγμα», επενδύοντας π.χ. σε botox ή lifting μπράτσων (βραχιονοπλαστική). Πόσοι παίρνουν στα σοβαρά ότι δεν είναι οι ρυτίδες και η χαλάρωση το πρόβλημα;
Το βαθούλωμα στον καναπέ μεγαλώνει
Ας μη μας εξαπατά η ετήσια «φιέστα» του Μαραθωνίου και όσοι πόσταραν θριαμβικά ακόμα και μέχρι πριν από λίγες μέρες θαλασσινά μπάνια. Το βαθούλωμα στον καναπέ μεγάλωσε στη διάρκεια της παρατεινόμενης –και επενδυμένης με μια γαρνιτούρα από πυρηνικές απειλές– πολυκρίσης.
Και όχι, η πανδημία δεν μας έγινε μάθημα. Μετά τους runners της καραντίνας (που έκαναν κατάχρηση του SMS No 6) και τους φανατικούς overachievers που παρανομούσαν για να μη χάσουν το μάθημα πιλάτες στο «περσοναλάδικο», επιστρέψαμε στην προηγούμενη κατάσταση. Και ακόμα χειρότερα.
Στη διάρκεια της Covid-19 οι μισοί Ευρωπαίοι μείωσαν τη σωματική τους άσκηση η τη σταμάτησαν εντελώς. Σύμφωνα με το πέμπτο Ευρωβαρόμετρο για τα αθλήματα και τη σωματική δραστηριότητα (2022), το 45% των Ευρωπαίων δεν κάνουν απολύτως τίποτα. Μαντέψτε ποιοι είναι οι πρωταθλητές! Ενα 68% των Ελλήνων απάντησαν «ποτέ ή σπάνια» στο ερώτημα «πόσο συχνά γυμνάζεστε ή κάνετε κάποιο άθλημα». Καλύτερα μόνο από τους Πορτογάλους (73%), λίγο χειρότερα από τους Πολωνούς (65%).
Αυτή η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας μπορεί να είναι ΟΚ όταν είσαι 23 και το αίμα σου βράζει και νομίζεις ότι η οστεροπόρωση είναι κάποια μεταδοτική ασθένεια των πρώιμου Μεσαίωνα. Είναι, όμως, οπωσδήποτε πρόβλημα όταν είσαι πλέον 40 ή 50 και αρχίζεις να ακούς τα κρακ-κρακ από τις αρθρώσεις σου (σαν χαλασμένη πόρτα) ή φεύγεις σαν κυνηγημένος από μπαρ με ακατάλληλες (για την κατάσταση της μέσης σου) καρέκλες.
Ο βασικός λόγος που επικαλούνται οι Ελληνες για τη χρόνια αδράνειά τους είναι ο χρόνος (46% ). Ενα 25% είναι πιο ειλικρινείς και δηλώνουν ότι δεν αθλούνται ούτε κουνιούνται γιατί δεν τους ενδιαφέρει το συγκεκριμένο «σπορ». Η μαύρη αλήθεια (που όλοι πάνω-κάτω γνωρίζουμε) είναι ότι ο όποιος χρόνος θα μπορούσε να επενδυθεί σε κάποιας μορφής φυσική δραστηριότητα αναλώνεται στο γνωστό τρίπτυχο: Netflix, κινητό και μασαμπούκα.
Ζωή στην καρέκλα
«Κάθεσαι στο γραφείο σταυροπόδι, με το δεξί πόδι πάνω στο αριστερό;», με ρώτησε προ ημερών ο δύσμοιρος άνθρωπος που έχει επωμιστεί να μου κάνει πιλάτες, όταν παραπονέθηκα για έναν πόνο στη διάρκεια μιας άσκησης. «Μα, πώς το κατάλαβες;»
Ο τρόπος που περνάμε τη ζωή μας αντανακλάται με τρομακτική ακρίβεια στο σώμα μας. Και αν θέλετε να δείτε τι χνάρια αφήνει η καθιστική ζωή, δοκιμάστε να δείτε (εδώ) την Εμα, την «εργαζόμενη του μέλλοντος».
Πρόκειται για μια κούκλα (σε φυσικό μέγεθος) «που έχει δουλέψει σε γραφείο για 20 χρόνια». Την κατασκεύσαν προ ολίγων ετών βρετανοί επιστήμονες (σε συνεργασία με την εταιρεία εργονομικών γραφείων Fellowes), ακριβώς για να δείξουν τι αντίκτυπο έχει στη σωματική υγεία μια ζωή ολόκληρη αγκιστρωμένη σε μια καρέκλα.
H Εμα είναι μια μεσήλικη γυναίκα, κάτωχρη, με μια θλιβερή καμπούρα, πρησμένα άκρα, κόκκινα και ξηρά μάτια (από την υπερβολική έκθεση στην οθόνη) και ένα έκζεμα (από τις υπερβολικές δόσεις στρες) στο αριστερό μπράτσο. Σας διαβεβαιώ πως μόλις την αντικρίσεις (και φανταστείς κάπως έτσι τον μελλοντικό σου εαυτό), παθαίνεις μια μίνι κρίση κατάθλιψης.
Nα θυμίσω ότι στην ερώτηση «Πόση ώρα περνάτε καθισμένος/η μια συνηθισμένη μέρα;» του Ευρωβαρόμετρου («σε αυτή να περιλαμβάνεται η ώρα στο γραφείο, επισκεπτόμενος/η φίλους, μελετώντας ή βλέποντας τηλεόραση»), το 37% των Ελλήνων παραδέχονται ότι κάθε μέρα κάθονται από 5,5 έως 8,5 ώρες. Υπάρχουν και άλλοι –ένα διόλου ευκαταφρόνητο 18%– που κάθονται 8,5 ώρες ή περισσότερο!
Και τώρα τι;
Σα να έχουμε εγκαταλείψει κι άλλο εκείνο το ζαρωμένο (από τον φόβο και την κλεισούρα) σώμα της πανδημίας. Που, παρότι επωμίστηκε και στο τέλος άντεξε όλα αυτά τα δεινά, δεν έχει εισπράξει την προσοχή που του αξίζει. Και, είπαμε, όταν είσαι νέος τη σκαπουλάρεις (για την ώρα). Οταν, αντίθετα, βρίσκεσαι επισήμως στη μέση ηλικία –όσο και αν τα σημερινά 50 είναι τα νέα 30 κ.λπ.–, το οφείλεις στον εαυτό σου να σηκώσεις κανένα βαράκι.
Μια αγαπημένη φίλη 50 ετών –καπνίστρια και με παιδιόθεν δυσανεξία στη φυσική άσκηση– είχε το καλοκαίρι ένα ατύχημα με το μηχανάκι που την άφησε τρεις μήνες κλινήρη. Τώρα βρίσκεται στην περίοδο της σταδιακής επιστροφής στην κανονικότητα. Για κάποιο λόγο σκέφτηκα ότι μέσα από την εμπειρία της είναι ο ιδανικός άνθρωπος να μιλήσει για αυτήν την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της σχέσης μας με το σώμα.
«Μετά από τρεις μήνες ξάπλα νιώθω ότι γέρασα 10 χρόνια», μου είπε. «Η εμπειρία αυτή με έμαθε πολλά. Με έμαθε να παίρνω τον χρόνο μου για να κάνω και το πιο απλό πράγμα. Με έμαθε πως όλα όσα θεωρούσα σημαντικά, όπως τα deadlines, είναι στην πραγματικότητα αστεία. Τώρα, επίσης, ξέρω πως είμαστε φτιαγμένοι για να κινούμαστε διαρκώς. Εγώ ήμουν πάντα φοβερή τεμπέλα. Είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που ανυπομονώ να πάω να περπατήσω, να κολυμπήσω, να μάθω να φέρομαι με μεγαλύτερη αγάπη στο σώμα μου. Η ακινησία είναι μαρασμός».