Το Σάββατο στη μία πλευρά της Πράσινης Γραμμής θα έχουν πάρτι. Στην άλλη θα ακούγεται θρήνος. Οι μεν θα κάνουν παρέλαση. Οι δε προσκλητήριο νεκρών. Ο Ερντογάν θα πει ότι το Κυπριακό έχει λυθεί στην πράξη. Ο Μητσοτάκης θα απαντήσει αναλόγως, έχοντας μπροστά του ένα γόρδιο δεσμό.
Αρκεί κάποιος να βάλει τις εικόνες τη μία δίπλα στην άλλη για να καταλάβει ότι στο Κυπριακό δεν υφίσταται η έννοια της συναινετικής λύσης. Είναι σαν να υποχρεώνεις ένα ζευγάρι που έσκαψε χαρακώματα μέσα στο ίδιο του το σπίτι να μοιράζεται το κρεβάτι. Οταν η οδύνη του ενός είναι ο θρίαμβος του άλλου, τότε δεν υπάρχει λειτουργική συνθήκη συμβίωσης. Και οι δύο πλευρές θέλουν εντελώς διαφορετικά πράγματα. Η ελληνοκυπριακή ζητεί ενιαίο κράτος ή ομοσπονδία με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση που θα εκλέγεται από την πλειοψηφία των πολιτών. Η τουρκοκυπριακή θέλει δύο κράτη ή συνομοσπονδία. Αν το τραβήξεις από τη μια πλευρά, ο κόμπος σφίγγει από την άλλη.
Το θέμα θα μπορούσε να λυθεί όταν ήταν ακόμα νωπό, τη δεκαετία του ’70. Αλλωστε, όταν ένα θέμα λιμνάζει, αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παγίωση συνθηκών. Ο Μακάριος με τον Ντενκτάς είχαν καταλήξει σε ένα σχέδιο Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Ο Μακάριος πέθανε, ανέλαβε ο Κυπριανού και προχώρησε σε μια πιο εξειδικευμένη συζήτηση με τον Ντενκτάς. Ομως ακολούθησε η ανακήρυξη του ψευδοκράτους και εκεί ουσιαστικά τελείωσαν όλα. Διότι πλέον η τουρκοκυπριακή πλευρά ξεκινούσε από άλλη βάση, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για διαπραγμάτευση μεταξύ δύο κρατών.
Ηρθε το Σχέδιο Ανάν, που ο πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος απέρριψε με το ιστορικό πλέον «παρέλαβα κράτος, δεν θα παραδώσω κοινότητα». Ενα από τα κομβικά σημεία διαφωνίας των δύο πλευρών είναι και ο ρόλος των τρίτων χωρών. Οι Ελληνοκύπριοι θέλουν λύση που δεν αναγνωρίζει επεμβατικά δικαιώματα στις εγγυήτριες δυνάμεις, ώστε να μην επαναληφθεί αυτό που συνέβη το 1974. Τα τελευταία είκοσι χρόνια το Κυπριακό θυμίζει σκύλο που κυνηγάει την ουρά του. Και μπορεί στα λόγια οι δύο κοινότητες να εξέφραζαν βούληση για τη συγκρότηση ενιαίου κράτους, αλλά από τη στιγμή που η Τουρκία δηλώνει ότι δεν θα αποσύρει τα στρατεύματα από τη νησί, η συζήτηση σταματάει πριν ξεκινήσει.
Το οριστικό τέλος στις διαπραγματεύσεις για λύση σε πλαίσιο ομοσπονδίας ετέθη το 2021 στη Γενεύη. Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι έθεσαν ως προϋπόθεση το καθεστώς δύο κρατών. Ηπιαν από έναν καφέ και έφυγαν.
Αφήνουμε στην άκρη τα εθνικά δίκαια, τους νεκρούς και τους αγώνες. Αυτά που θα παρακολουθήσουμε από τα Κατεχόμενα μάς φωνάζουν εμφατικά ότι δεν υπάρχει τρόπος για να λυθεί το Κυπριακό στη βάση του εθνικού συμφέροντος και του διεθνούς δικαίου. Μπορεί να λυθεί αλλιώς; Με δύο κράτη; Μα, ποια ελληνοκυπριακή ηγεσία θα υπέγραφε την αποκοπή κομματιού του νησιού και παράδοσή του στους Τούρκους; Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή, η μόνη λύση που φαίνεται «πραγματιστική», αυτή των δύο κρατών, θα αντανακλούσε ως ταπείνωση και μειοδοσία στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Ομως στα ογδόντα ή στα εκατό χρόνια από την εισβολή θα δείχνει αλλιώς.