Η εξέλιξη στην Ουγγαρία λειτούργησε ως αφορμή για ανησυχίες και προβληματισμούς, αλλά έδειξε και άλλα, ευθύς εξ αρχής. Μόνο 13 από τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης εξέφρασαν την ανησυχία τους για «τον κίνδυνο παραβίασης των αρχών του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων που απορρέουν από την έγκριση ορισμένων επειγόντων μέτρων». Αναφέρονται αυτά μεταξύ άλλων στην κοινή δήλωση Ελλάδας, Βελγίου, Δανίας, Φινλανδίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Ιρλανδίας, Ιταλίας, Λουξεμβούργου, Ολλανδίας, Πορτογαλίας, Ισπανίας και Σουηδίας.
Τι γίνεται όμως με τα άλλα 13 κράτη μέλη; Δεν τους προβληματίζει ότι ο Ορμπαν καταργεί το κοινοβούλιο και οδεύει προς την εγκαθίδρυση ενός ημιδικτατορικού καθεστώτος; Αυστρία, Βουλγαρία, Εσθονία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία, δεν έχουν να πουν τίποτε για την εξέλιξη ή συμφωνούν με τις πρακτικές Ορμπαν;
Αν στον κατάλογο των «απαθών» δεν περιλαμβανόταν η Αυστρία, θα μπορούσε να ξεκινήσει μία άλλου τύπου συζήτηση για τα «καλά» της διεύρυνσης. Μπορεί και να ήταν μία άδικη προσέγγιση, όμως…
Σε αυτό το φόντο εξελίξεων, έχει αρχίσει ούτως ή άλλως μία άτυπη συζήτηση, άλλοτε καλοπροαίρετη άλλοτε όχι, για τις πολιτικές επιπτώσεις της πανδημίας στα συστήματα διακυβέρνησης.
Μπορεί να οδηγηθούμε στον ολοκληρωτισμό; Μπορεί η δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία να κλονίζεται ήδη; Μπορεί για παράδειγμα η Ελλάδα να γίνει Ουγγαρία;
Είναι εξαιρετικά απίθανο.
Η σημερινή κυβέρνηση μιλάει και εφαρμόζει την δημοκρατία της πειθούς, αυτό είναι φανερό και απαιτεί κόπο, μελέτη και οργάνωση, ενώ ο Πρωθυπουργός, σημείωσε στην Βουλή την Πέμπτη: «Ολοι πιστεύουμε στον κοινοβουλευτισμό, ειδικά σε συνθήκες δύσκολες, όπως αυτές που διανύουμε. Και θα επιμείνω σε αυτήν τη δημοκρατική λειτουργία, απορρίπτοντας κάθε αυταρχικό περιορισμό, όπως δυστυχώς συνέβη πρόσφατα σε χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης: στην Ουγγαρία».
Το θέμα συζητήθηκε διεξοδικά σε μία διαδικτυακή εκδήλωση του e-κύκλου του Βαγγέλη Βενιζέλου, το απόγευμα της Πέμπτης. Συμμετείχαν ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ο πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Ιωάννης Σαρμάς, ο αντιπρόεδρος ε.τ. του Συμβουλίου της Επικρατείας, Χρήστος Ράμμος, ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Αντώνης Μανιτάκης και η αναπληρώτρια καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Λίνα Παπαδοπούλου.
Το ζήτημα τέθηκε ευθέως από τον κ. Βενιζέλο και απαντήθηκε κατηγορηματικά. Η Ελλάδα ούτως ή άλλως δεν είναι δυνατόν να παραστρατήσει στον δρόμο της Ουγγαρίας. Αναστολή των λειτουργιών του Κοινοβουλίου, υπάρχουν σοβαρά θεσμικά αντίβαρα και κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται παρά μόνο στον βαθμό που το επιτρέπει και ορίζει αυστηρά το Σύνταγμα για ρητώς προσδιορισμένες και μη επιδεχόμενες ερμηνεία περιπτώσεις, συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και αυτό μόνον με απόφαση της ίδιας της Βουλής.
Οπως τονίστηκε δε, δεν συντρέχουν εν προκειμένω ούτε οι προϋποθέσεις του άρθρου 48 του Συντάγματος περί κατάστασης πολιορκίας, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: «1. Σε περίπτωση πολέμου, επιστράτευσης εξαιτίας εξωτερικών κινδύνων ή άμεσης απειλής της εθνικής ασφάλειας, καθώς και αν εκδηλωθεί ένοπλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος, η Bουλή, με απόφασή της, που λαμβάνεται ύστερα από πρόταση της κυβέρνησης, θέτει σε εφαρμογή, σε ολόκληρη την Eπικράτεια ή σε τμήμα της, το νόμο για την κατάσταση πολιορκίας, συνιστά εξαιρετικά δικαστήρια και αναστέλλει την ισχύ του συνόλου ή μέρους των διατάξεων των άρθρων 5 παράγραφος 4, 6, 8, 9, 11, 12 παράγραφοι 1 έως και 4, 14, 19, 22 παράγραφος 3, 23, 96 παράγραφος 4 και 97. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας δημοσιεύει την απόφαση της Bουλής. Mε την απόφαση της Bουλής ορίζεται η διάρκεια ισχύος των επιβαλλόμενων μέτρων, η οποία δεν μπορεί να υπερβεί τις δεκαπέντε ημέρες».
Οπως σημείωσε ως προς αυτά ο κ. Βενιζέλος, ο πόλεμος που αναφέρεται στο άρθρο 48 είναι ο πραγματικός πόλεμος, η επιστράτευση είναι η στρατιωτική επιστράτευση, η απειλή της εθνικής ασφάλειας αφορά την εξωτερική πολιτική και την εθνική άμυνα, ενώ το ένοπλο κίνημα είναι το πραγματικό πραξικόπημα.
Καταλήγοντας κάποιος και με βάση παρατηρήσεις από τα όσα συμβαίνουν σε όλον τον πλανήτη, θα μπορούσε να δει την επίπτωση της κρίσης στην διακυβέρνηση, ως ένα μεγάλο ζητούμενο για την επόμενη ημέρα.
Στα αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα, ο εκτροχιασμός μπορεί να θεωρηθεί έως και δεδομένος. Στις δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες, μία μετάβαση σε άλλα συστήματα πολιτικής οργάνωσης και διακυβέρνησης θα είναι μάλλον απίθανος.