1908. Αρχίζει ένας αιώνας ∙ Τελειώνει μια εποχή!
Ρόγχος αγωνιώδης ∙ Ωστόσο, ανυποψίαστοι οι περισσότεροι!
Ηλιαχτίδες ξεθώριαζαν αργά, σε ημίφως δειλό. Υπόκωφος κοχλασμός προμήνυε θύελλας σαρωτικής ξέσπασμα.
Ανατροπές ζωών και βολεμάτων ∙ Καθαίρεση συνηθειών και πραχτικών αιώνων.
Είναι το έτος που στον «ασκητή» της Ρωσίας χαρίζονται 80 χρόνια, τότε που η ανθρωπότητα ετοιμάζεται να αρπάξει το χάος από τα κέρατα!
Τον Τολστόι επιθυμούν να τιμήσουν στη χώρα, που προσπαθεί να συνέλθει από την επανάσταση του 1905, φανερώνοντας μόνιμα, όμως, διχασμό.
Πλήθη στρέφονται σ’ αυτόν, που θεωρούν μοναδική εθνική περηφάνια, εμπνευστή και φορέα των πόθων για αλλαγή.
Η κρατική γραφειοκρατία, η Ιερά Σύνοδος, οι «Μαύροι Εκατό», αποβλέπουν στη ματαίωση όποιας εκδήλωσης προς τιμήν του οικουμενικά διάσημου Λέοντα.
Είναι ο ίδιος ο Αντίχριστος ∙ Άνευ άλλου προδότης!
Αλλοδαπός δημοσιογράφος αποφασίζει να συνομιλήσει με αυτόν, που επιφανής εκδότης της αυτοκρατορίας χαρακτηρίζει:
«Ο μόνος άνθρωπος στη χώρα, που τολμά να αρθρώσει την αλήθεια ακόμη και σε αυτόν τον Τσάρο, και μάλιστα δίχως τιμωρία!».
Στο τραίνο προς τη Γιάσναγια Πολιάνα, στο περίφημο κτήμα του κόμητος Τολστόι, ένας ιερωμένος:
«Όταν συναντήσεις αυτόν, τον πιο άγιο άνθρωπο στη Ρωσία, να του πεις πως συνάντησες έναν παπά κάποιου χωριού, ο οποίος στέλνει ευχές από τα βάθη ψυχής και καρδιάς. Πες του, ο παπάς σκύβει το κεφάλι από αισχύνη για τον τρόπο που η Εκκλησία φέρθηκε στον Τολστόι. Τέλος πες, ότι λίγοι οι χωρικοί που γνωρίζουν ανάγνωση. Τούτοι όμως δεν διαβάζουν τίποτα άλλο παρά τη Βίβλο και Τολστόι. Μάλιστα κατανοούν καλύτερα τα έργα αυτού από τη Βίβλο, μιας κι αυτά μιλούν κατευθείαν στη καρδιά τους…».
Στην πρώτη γνωριμία το μόνο αίσθημα η άνεση – σχεδόν θαλπωρή ∙ Το μεγαλείο αποκαλύπτεται πάντα και μοναδικά απλό!
«Γνωρίζετε, ότι στη Μόσχα οι εκπρόσωποι του τύπου συνήλθαν για να συζητήσουν τρόπους, ώστε να τιμήσουν τον σημαντικότερο εν ζωή Ρώσο. Ένας νέος, φλογερός ομιλητής, πρότεινε στις 28 Αυγούστου(…) να δημοσιευτεί ψήφισμα σε όλα τα έντυπα, με το οποίο να καταδικάζεται καθολικά η ποινή του θανάτου και να απαιτηθεί η κατάργησή της.»
Η φωνή μαλακή, σχεδόν χαϊδευτική, το βλέμμα καρφωμένο στο απλανές ∙ «Ένας άνθρωπος ενός άλλου κόσμου», όπως τον περιέγραψε ο Ρέπιν , «Άγιος»:
«Καμιά τιμή δε θα με ικανοποιούσε περισσότερο!»
«Κόμη, ποιες είναι οι απόψεις σας για το μέλλον της Ρωσίας;».
«Μια από τις πιο τρομακτικές προκαταλήψεις, περισσότερο καταστροφική από κάθε θρησκευτική – μία που έχει κοστίσει ποταμούς αίματος – είναι η παράξενη πίστη, που ξεπηδά από τη χρήση της βίας και η οποία κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν, ότι ένας μικρός αριθμός ατόμων έχουν τη δυνατότητα να μεταμορφώσουν την κοινωνική ζωή μιας ολόκληρης κοινότητας… Αυτή η δραστηριότητα της μεταβολής της σημερινής τάξης πραγμάτων όχι μόνο οδηγεί σε αποτυχία, αλλά και εμποδίζει την πορεία της εξέλιξης! Οι ενέργειες των επαναστατών, όπως ακριβώς η βία, που ασκεί καθημερινά η κυβέρνηση, δεν οδηγεί στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων (…).
Αντιθέτως! Τόσο ο Στολίπιν, ο οποίος απαγχονίζει εκατοντάδες ανθρώπων, όσο και οι επαναστάτες, που επιχειρούν να δολοφονήσουν τον Νικόλαο ΙΙ, το μόνο, που κατορθώνουν, είναι να επέμβουν στη φυσική εξέλιξη των γεγονότων. Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων. Η Γαλλική Επανάσταση παρήγαγε έναν Ναπολέοντα. Ο Αμερικανικός Εμφύλιος, το τρομακτικό πρόβλημα του ρατσισμού.»
…
«Μόλις προ πενήντα ετών το μεγάλο ερώτημα της Ρωσίας ήταν η απελευθέρωση της δουλοπαροικίας. Τώρα, το καυτό ερώτημα, η ιδιοκτησία της γης. Οι χωρικοί μας ποτέ δεν αναγνώρισαν την ατομική κυριότητα της γης. Λένε πως η γη ανήκει στον Θεό!
Οι ηγέτες του επαναστατικού κινήματος, όπως και οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης, αποτυγχάνουν να προβούν στη μόνη ενέργεια, που θα ηρεμήσει άμεσα τον λαό. Αυτό είναι η καθιέρωση του συστήματος του Χένρι Τζορτζ, αυτό του ενιαίου φόρου. Δεν κατανοούν ότι μόνον έτσι θα επανέλθει η γαλήνη στα εννέα δέκατα του ρωσικού πληθυσμού».
«Οι κοινωνίες κάνουν στις ιδέες, που απειλούν την ειρήνη τους, ό,τι η μέλισσα στα σκουλήκια, που θεωρεί επικίνδυνα, μα δεν μπορεί να εξοντώσει. Τα καλύπτει με πάστα έτσι ώστε, ενώ δεν τα θανατώνει, τα εμποδίζει να αναπαραχθούν. Κι όμως, το φως λάμπει και στο σκοτάδι και το σκοτάδι αδυνατεί να το καλύψει».
…
«Έτσι μου μοιάζει, ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να εισάγουμε αυτήν την ιδέα – τώρα, και στη Ρωσία! Τώρα είναι η ώρα για τούτο, διότι η Ρωσία ζει μιαν επανάσταση, η κύρια αιτία της οποίας είναι η καθολική απόρριψη από όλον τον λαό, από τον αληθινό λαό, της ιδιοκτησίας της γης. Λέω ότι, ειδικά αυτήν την περίοδο της αναθεώρησης των κοινωνικών συνθηκών, αυτή η ιδέα οφείλει να βρει την εφαρμογή της και έτσι η επανάσταση, η οποία καθοδηγείται και κατευθύνεται τόσο λανθασμένα και εγκληματικά, θα στεφανωθεί τελικά με μια σπουδαία πράξη δικαιοσύνης.
Αυτή, λοιπόν, είναι η απάντησή μου στο ερώτημα για το μέλλον της Ρωσίας.
Μόνον και εφόσον εισαχθεί αυτή η ιδέα στη ζωή του λαού μας, το μέλλον της Ρωσίας θα είναι φωτεινό!».
Έτσι τέλειωσε το πρώτο μέρος της συνέντευξης, που έλαβε χώρα στο αρχοντικό των Τολστόι, το 1908.
1. «Μαύροι Εκατό»: Ακραία εθνικιστική κίνηση στη Ρωσία των αρχών του εικοστού αιώνα. Ισχυροί και αδιαπραγμάτευτοι υποστηρικτές του οίκου των Ρομανόφ. Αντίπαλοι κάθε υποχώρησης της απολυταρχίας. Φανατικά προσηλωμένοι σε ρωσοκεντρικά δόγματα. Θιασώτες της ξενοφοβίας, του αντισημιτισμού και των εθνικιστικών εκκαθαρίσεων.
2. Ιλιά Γεφίμοβιτς Ρέπιν (1844 –1930): Ρώσος ζωγράφος ιστορικών θεμάτων και μέγιστος προσωπογράφος.
3. Πιότρ Αρκάντιεβιτς Στολίπιν (1862-1911): Ρώσος πολιτικός. Υπηρέτησε ως πρωθυπουργός του τσάρου Νικολάου ΙΙ, από το 1906 έως το 1911. Η θητεία του σημαδεύτηκε από τις προσπάθειές του να καταστείλει επαναστατικές ομάδες, αλλά και από τη θέσπιση μιας αξιοσημείωτης αγροτικής μεταρρύθμισης. Αναφέρεται ως ένας από τους τελευταίους μεγάλους πολιτικούς της αυτοκρατορικής Ρωσίας με καθαρό πολιτικό πρόγραμμα και αποφασισμένος να προωθήσει μεγάλες μεταρρυθμίσεις.
4. Τζορτζ, Χένρι (1839-1897): Αμερικανός μεταρρυθμιστής και δημοσιολόγος. Εμπνεύστηκε την περίφημη θεωρία του ενιαίου φόρου, την οποία ανέλυσε στο έργο «Πρόοδος και φτώχεια». Πρότεινε την επιβολή ενός φόρου, που έπρεπε να αντικαταστήσει κάθε άλλη μορφή φορολογίας, σε αυτό το μέρος των προσόδων του εδάφους, που ξεπερνά την κανονική απόδοση του κεφαλαίου, το οποίο επενδύθηκε για την αξιοποίηση του. Προκάλεσε την εμφάνιση του κινήματος του «γεωργισμού», το οποίο όμως δεν κατόρθωσε να επιτύχει τους στόχους του, καθώς συνάντησε την ισχυρή αντίδραση των γαιοκτημόνων, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την πολιτική τους δύναμη εμπόδισαν τη μετατροπή της πρότασης του Τζορτζ σε νόμο.