Ο Γιώργος Παγουλάτος είναι αεικίνητος. Ποτέ δεν ξέρεις πού βρίσκεται και από πού σου μιλάει. Μπαίνει σε αεροπλάνο, βγαίνει από αεροπλάνο. Είναι στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, είναι στο Βέλγιο. Πάντα βιάζεται, σημειώνει κι ανασηκώνει τον λεπτό σκελετό των γυαλιών του. Πανεπιστημιακός εδώ και χρόνια, τελευταία όλο και περισσότερο πολιτικός. Την εποχή αυτή τον έχει παρασύρει η συνένωση της Κεντροαριστεράς. Το όνομά του πολλοί ψιθύρισαν χθες βράδυ στο Ακροπόλ.
Ο Γιάννης Βούλγαρης πρότεινε σε ανύποπτο χρόνο ότι εφόσον υπάρχει ένας ηγέτης που ξεχωρίζει, που μπορεί να συνενώσει την Κεντροαριστερά, τότε οφείλει να υιοθετήσει το μοντέλο Σύριζα, δηλαδή να συνενώσει της συνιστώσες και μετά να βρει αρχηγό. Πιστεύετε σ’ αυτό το μοντέλο;
– Αυτό είναι περίπου το μοντέλο που έχω κι εγώ στο μυαλό μου. Έναν νέο συνασπισμό που θα περιλαμβάνει τα υπάρχοντα κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, …) αλλά και αρκετές σημαντικές κινήσεις και συλλογικότητες και πλήθος αξιόλογων ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται στον ευρύτερο χώρο από το φιλελεύθερο κέντρο μέχρι τη δημοκρατική αριστερά. Οι συνιστώσες διατηρούν την αυτοτέλειά τους σε ένα είδος ομοσπονδίας. Αυτός ο νέος συνασπισμός της ενιαίας κεντροαριστεράς δεν θα είναι το απλό άθροισμα των μερών του. Θα έχει μια πολλαπλασιαστική δυναμική που θα τα συνθέτει και θα τα υπερβαίνει και κυρίως θα υπερβαίνει τα υπάρχοντα κόμματα που τον απαρτίζουν. Μετά τη συνένωση των δυνάμεων αυτών θα προχωρήσει στην ανάδειξη ηγεσίας.
Υπάρχει κάποιο πρόσωπο που θα βλέπατε επικεφαλής της νέας ομάδας;
– Είναι ακόμα νωρίς για να ειπωθεί κάτι τέτοιο αλλά υπάρχουν αρκετά αξιόλογα πρόσωπα που ξεχωρίζουν, όχι απαραίτητα από το υπάρχον και γνωστό πολιτικό προσωπικό.
Μπορείτε να μου δώσετε τα χαρακτηριστικά που κατά τη γνώμη σας θα πρέπει να έχει ο άνθρωπος που θα ηγηθεί – τον πρώτο τουλάχιστον καιρό – τη νέα παράταξη;
– Θα πρέπει να είναι ευρύτερα αποδεκτός, με κύρος και με δυνατότητα να δώσει φωνή στις νεότερες γενιές των εικοσάρηδων, τριαντάρηδων και σαραντάρηδων. Αυτές είναι οι κρίσιμες δημιουργικές ομάδες που πρέπει να παραμείνουν στο παιχνίδι των προοδευτικών ιδεών, της μετριοπάθειας και του ευρωπαϊσμού και να μη στραφούν προς τα άκρα, τον συντηρητισμό ή την ιδιώτευση.
Ορίστε μου τον όρο Κεντροαριστερά, όπως εμείς σήμερα στην Ελλάδα την εννοούμε…
– Είναι ο χώρος που εκτείνεται από το φιλελεύθερο κέντρο και τη σοσιαλδημοκρατία μέχρι τη δημοκρατική αριστερά και την πολιτική οικολογία. Με όρους πολιτικής γεωγραφίας είναι ο χώρος ανάμεσα στη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Η κεντροαριστερά είναι ο προοδευτικός φιλοευρωπαϊκός πόλος της χώρας. Είναι ο προνομιακός υπερασπιστής του ευρωπαϊκού προσανατολισμού και θεσμικού εκσυγχρονισμού της Ελλάδας, της εξωστρεφούς και ανταγωνιστικής ενσωμάτωσης στη διεθνή οικονομία, με έμφαση στην προστασία της κοινωνικής συνοχής. Ενός κοινωνικού κράτους που θα πρέπει να υπάρχει και για τις επόμενες γενιές και άρα θα πρέπει να στέκεται σε στέρεες βάσεις και να μεταρρυθμίζεται. Και το οποίο θα πρέπει πρώτα από όλα να στηρίζει τον αδύναμο. Στα σημερινά συμφραζόμενα, εκτός από τη διαφύλαξη της συμμετοχής μας στο ευρώ και την τήρηση των διεθνών δεσμεύσεων της χώρας, επείγει η μετάβαση σε ένα παραγωγικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που θα μπορεί να δημιουργεί πολλές και καλές θέσεις εργασίας. Η κεντροαριστερά είναι επίσης η κύρια πολιτική οικογένεια που προωθεί ένα γενναίο πρόγραμμα προοδευτικής μεταρρύθμισης και γνήσιας οικονομικής ενοποίησης της Ευρωζώνης. Και την ανάγκη ισχυρής στήριξης των επενδύσεων και της απασχόλησης στον ευρωπαϊκό Νότο για να αντιμετωπιστούν τα εφιαλτικά επίπεδα της ανεργίας.
Σας φοβίζει η λέξη κόμμα;
– Τα κόμματα διαμεσολαβούν και επεξεργάζονται, ενσωματώνουν, φιλτράρουν, συνθέτουν και μετριάζουν τις πιέσεις της κοινωνίας και του πεζοδρομίου. Αν δεν είχαμε κόμματα σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία, θα είχαμε τις χαοτικές λαϊκές συνελεύσεις και τις μούντζες των αγανακτισμένων ή τα τάγματα ασφαλείας των νεοναζί. Δημοκρατία χωρίς κόμματα δεν υπάρχει. Ας το θυμόμαστε αυτό γιατί η δεινή οικονομική κρίση έχει φέρει μαζί της ένα τσουνάμι λαϊκισμού που απειλεί να τα παρασύρει όλα. Δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς κόμματα. Υπάρχει όμως καλύτερη ποιότητα δημοκρατίας, με καλύτερη ποιότητα κομμάτων από τα σημερινά. Και θα υπάρχουν καλύτερες εγγυήσεις μελλοντικής διακυβέρνησης και σταθερότητας με ένα ισχυρό ενιαίο κόμμα της κεντροαριστεράς. Πιστεύω ότι ένα τέτοιο κόμμα θα πρέπει να συνενώσει, να εμπεριέχει αλλά και να υπερβαίνει τα υπάρχοντα κόμματα, κι όχι να προστεθεί ως ένα ακόμα σε έναν ήδη κατακερματισμένο και διαιρεμένο χώρο της κεντροαριστεράς.
Πιστεύετε ότι σε αυτή την εποχή υπάρχουν πράγματι ειδοποιές διαφορές που δημιουργούν στεγανά ανάμεσα στον σοσιαλδημοκρατικό και φιλελεύθερο χώρο; Γιατί αυτό το άρωμα βγήκε από τις αρχικές προσπάθειες συγκρότησης του χώρου;
– Προσωπικά ακολούθησα μια ιδεολογική διαδρομή που με οδήγησε από τον φιλελευθερισμό ως εικοσάρη στη σοσιαλδημοκρατία ως τριαντάρη και σαραντάρη. Προσδιορίζω τον εαυτό μου ως φιλελεύθερο σοσιαλδημοκράτη και επομένως θα ήμουν ο τελευταίος που θα διέκρινα στεγανά ανάμεσα στους δυο αυτούς χώρους. Καταρχήν η σοσιαλδημοκρατία είναι πολιτικά φιλελεύθερη. Φιλελευθερισμός και σοσιαλδημοκρατία είναι τα λαμπρότερα παιδιά του Διαφωτισμού. Όμως υπάρχουν ορισμένες εκδοχές ακραίου οικονομικού φιλελευθερισμού που δεν είναι συμβατές με τη σοσιαλδημοκρατία: η θρησκευτική προσήλωση στην a priori σοφία των αγορών, η δογματική απόρριψη κάθε ρυθμιστικής παρέμβασης του κράτους, τέτοιες εκδοχές ακραίου φιλελευθερισμού δύσκολα συμβιβάζονται με τη σοσιαλδημοκρατία. Η σύνθεση όμως της σοσιαλδημοκρατίας με το φιλελευθερισμό είναι μια ιδιαίτερη πρόκληση, ιδίως στην Ελλάδα που ποτέ δεν ενσωμάτωσε ουσιαστικά ούτε το ευρωπαϊκό κεκτημένο των δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, ούτε εκείνο των ανταγωνιστικών αγορών.
Πόσα μαθήματα χάσανε οι φοιτητές σας στο Οικονομικό Αθηνών;
– Κανένα μάθημα δεν χάθηκε. Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών υπέστη κι αυτό περικοπές διοικητικού προσωπικού, μπήκαν στη διαθεσιμότητα άνθρωποι που είχαν δουλέψει με αφοσίωση μαζί μας για πολλά χρόνια κι είναι μια απώλεια και για τους ίδιους και για το Πανεπιστήμιο. Όμως οι δικοί μας διοικητικοί υπάλληλοι απέργησαν με αξιοπρέπεια και ήθος και οι πρυτανικές αρχές φρόντισαν επίσης να παραμείνει το ίδρυμα ανοιχτό. Ακριβώς ό,τι δεν συνέβη σε ορισμένα άλλα ιδρύματα, με χειρότερη την περίπτωση της ανεκδιήγητης πρυτανείας του ΕΚΠΑ.
Τι γίνεται σε ανάλογες περιπτώσεις στο εξωτερικό, π.χ. στο Κολέγιο της Ευρώπης, στο Βέλγιο όπου είστε επισκέπτης καθηγητής;
– Σε οποιοδήποτε πανεπιστήμιο του εξωτερικού, η λειτουργία του Πανεπιστημίου και οι σπουδές είναι ιερές. Συνδέονται με το ατομικό δικαίωμα στη γνώση και την πνευματική ζωή της κάθε κοινωνίας. Κλείσιμο Πανεπιστημίου από απεργιακή δράση και μάλιστα για τόσο μεγάλο διάστημα είναι αδιανόητο. Οι εργαζόμενοι στα Πανεπιστήμια επιλέγουν άλλους, συμβολικότερους και πιο ανώδυνους για τη λειτουργία του Πανεπιστημίου τρόπους διαμαρτυρίας. Δυστυχώς, η χώρα μας σε αυτό τον τομέα κατέστη μια θλιβερή και απομονωμένη εξαίρεση, όχι μόνο στην Ευρώπη και το δυτικό κόσμο, αλλά φοβάμαι παγκοσμίως.