03.30 το πρωί. Στην αρχή νόμιζα ότι ήταν πυροτεχνήματα. Η τοπική ομάδα η Nacional είχε κερδίσει και οι hinchas (οπαδοί) της το γιόρταζαν. Ομως πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι ήταν πυροβολισμοί – που διήρκεσαν μισή περίπου ώρα. Οταν μάλιστα αργότερα η περιοχή γέμισε από αστυνομικά και σειρήνες και η νύχτα έγινε ημέρα από τους προβολείς η υποψία μου έγινε βεβαιότητα. Πράγματι ήταν μία σύγκρουση μεταξύ της συμμορίας των Chivos («γίδια») οπλισμένων με Μ16 και μιας περιπολίας αστυνομικών. Τα αποτελέσματα: Ενα μέλος της συμμορίας νεκρός και 8 μέλη τραυματίες. Από την άλλη πλευρά 4 αστυνομικοί τραυματίες και 3 πολίτες.
Ζω στην εργατοσυνοικία (Μπελέν) Belen του Μεντεγίν (Medellin) της Κολομβίας όπου μαζεύω υλικό για το βιβλίο μου, που αφορά την μετατροπή «δημοσίων» σε «αμφισβητούμενους» (από τρομοκράτες, συμμορίες κλπ) χώρους.
Η γειτονιά μου ελέγχεται από 3 συμμορίες: Tους Chivos τους Pajaros («πουλιά») και τους La Mano de Dios («η Χείρα του Θεού»). Οι συμμορίες αυτές ασχολούνται κυρίως με την (υποχρεωτική) παροχή προστατευτικών «υπηρεσιών». Δηλαδή οι συμμορίες υποχρεώνουν τους καταστηματάρχες να πληρώνουν «φόρο» για να τους προστατεύσουν από τις… συμμορίες! Οι συμμορίες αυτές δεν εισπράττουν φόρο μόνο από καταστήματα. Εισπράττουν επίσης και από τα ταξί, τα φορτηγά που εφοδιάζουν τα καταστήματα, τις λαϊκές αγορές, το υπαίθριο εμπόριο. Επίσης ασχολούνται και με το μικρεμπόριο ναρκωτικών, την πορνεία, τις απαγωγές κλπ. Πρόκειται για ένα ταχύτατα αναπτυσσόμενο τομέα που απασχολεί ένα ολοένα αυξανόμενο τμήμα της νεολαίας –ιδιαίτερα όσων δεν έχουν μόρφωση. Με δεδομένη την απουσία της αστυνομίας από αυτούς τους «αυτονομημένους» χώρους και με δεδομένα τα υψηλά έσοδα, η συμμετοχή σε αυτές τις συμμορίες προσφέρει μια ελκυστική επαγγελματική καριέρα σε πολλούς νέους.
Παράλληλα οι συμμορίες αυτές οριοθετούν αν όχι «μίνι κράτη» τουλάχιστον «αμφισβητούμενους» χώρους όπου η παρουσία του επίσημου κράτους και των δυνάμεων «καταστολής» (όπως τις αποκαλούν τα «προοδευτικά» ελληνικά ΜΜΕ) είναι απούσα.
Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ‘90 οι συμμορίες βρίσκονταν σε πόλεμο μεταξύ τους προκειμένου να αποκτήσουν το μονοπώλιο παροχής των «υπηρεσιών» τους. Ομως σιγά σιγά τα βρήκαν και σήμερα έχουν «καρτελοποιηθεί». Οι πληρωμές γίνονται σε τακτή ημέρα και ώρα. Οπως είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω:
Η Γιοζεφίνα και το «εμβόλιο»
Μία ημέρα είχα πάει να κουρευτώ.Σε κάποια στιγμή μπήκε στο κατάστημα ένας συμπαθέστατος καλοντυμένος νέος που με την γνωστή λατινική ευγένεια είπε στην κομμώτρια: «Γιοζεφίνα θα με εμβολιάσεις σε παρακαλώ;». Οπότε η Γιοζεφίνα έσπευσε στο γραφείο της έβγαλε έναν φάκελο (που περιείχε χρήματα) και του τον έδωσε λέγοντας: «Ελα πάρε το εμβόλιο σου». Οπότε ο νεαρός αφού χαιρέτησε ευγενικά αποχώρησε.
Το «εμβόλιο»(vacuna)είναι η δόση που πρέπει να καταβάλλει ο πολίτης στις συμμορίες. Σήμερα υπολογίζεται ότι το 80% των συνοικιών στο Medellin είναι «εμβολιασμένες». Σε κάθε συνοικία υπάρχουν δυο τρεις συμμορίες – όμως υπάρχει και μια ομοσπονδιακή δομή, μια υπερσυμμορία για όλη την πόλη η Oficina («το Γραφείο») στην οποία αντιπροσωπεύονται όλες οι μικροσυμμορίες (κάτι σαν την Ευρωπαϊκή Κομισιόν).
Πρόσφατα ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Μητσοτάκης μίλησε για διάφορους «αυτονομημένους» χώρους στην Αθήνα όπου κυριαρχεί ο φόβος και η ανασφάλεια για τους πολίτες. Θα μπορούσε να μιλάει για οποιαδήποτε πόλη της Κολομβίας. Ούτε θα πρέπει εδώ να δίνει κανείς ιδιαίτερη βαρύτητα στο αν οι «αμφισβητούμενοι» (contested) αυτοί χώροι ελέγχονται από «πολιτικοποιημένες» ή μη ομάδες. Το αντάρτικο της Κολομβίας η περίφημη FARC ξεκίνησε πριν από 40 χρόνια ως μία καθόλα πολιτικοποιημένη αριστερή ομάδα για να καταλήξει η μεγαλύτερη συμμορία διακίνησης κοκαΐνης στον κόσμο.
Είτε πρόκειται για Κολομβία είτε για Ελλάδα η διαδικασία είναι η ίδια: Ολα ξεκινάνε με την πολιτική και την ιδεολογία και όλα καταλήγουν με την τσέπη.