Ο 46χρονος θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος της FYROM μιλά στο protagon για την ευρωπαϊκή πολιτική και τη βραχεία μνήμη των ανθρώπων μέσα από τους τίτλους των έργων του «The last Balkan Vampire» (1991), «Balkan is not dead or magic Edelweiss» (1992), «Screw the one who started it» (1997), «Powder Ked» («Η Πυριτιδαποθήκη», 1994) και «Other Side», ένα αντιπολεμικό love story, που παίζεται αυτή την περίοδο στον Πολυχώρο Vault, σε σκηνοθεσία της Φένιας Αποστόλου.
Ποια είναι η «άλλη πλευρά» («Other Side») της κρίσης που βιώνουμε;
Ίσως το να θυμάσαι τη χώρα που δεν υπάρχει πια. Τη Γιουγκοσλαβία. Ήταν κάτι όπως η Ευρωπαϊκή ιδέα σήμερα. Μια τεράστια, ανεπτυγμένη χώρα μετά την ίδρυσή της. Η δεύτερη μεγαλύτερη σε ανάπτυξη χώρα μετά την Ιαπωνία, εκείνον τον καιρό. Βασικά, πλούσια παιδιά της αριστοκρατίας μαζί με τον Τίτο και το χάρισμά του, αριστερά σκεπτόμενοι, οργάνωσαν μία λειτουργική χώρα. Οι άνθρωποι άρχισαν να ζούνε καλύτερα, μέσα σε όλα αυτά τα πολιτικά και ιστορικά κουραφέξαλα εκείνον τον καιρό στην περιοχή. Ήταν απίθανη αυτή η χώρα, μετά πέθανε.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο και μιλώντας πιο γενικά, η οικονομική κρίση σημαίνει να κάνεις ένα διάλλειμα για λίγο, ένα time out. Αυτό που εννοώ είναι ότι ίσως πρόκειται για μία διαδικασία η οποία, που θα πάει, θα περάσει και θα πρέπει να περιμένουμε κάτι καλύτερο που θα έρθει.
Αν ήταν να απευθύνετε κάπου τον τίτλο του έργου σας «Screw the one who started it» σχετικά με τους υπάρχοντες οικονομικούς ανορθολογισμούς, σε ποιους θα αναφερόσασταν;
Στο 1% του πληθυσμού που έχει συσσωρεύσει όλον τον πλούτο ενάντια στο υπόλοιπο 99% του πληθυσμού. Ξέρετε, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από ένα όραμα, να πιστέψουν σε μια Ιδέα για μία καλύτερη ζωή, όπως η δικαιοσύνη. Οι σύγχρονες κοινωνίες χρειάζονται μία αξιοπρεπή μεσαία τάξη, ανθρώπους που δεν σκέπτονται μόνο το φαγητό, αλλά χρειάζονται και το θέατρο, ανθρώπους που δεν υπηρετούν την ιδέα του εθνικισμού για να υπάρξουν. Ο εθνικισμός είναι ο χειρότερος ιός απ' όλους.
Μεταφορικά μιλώντας, ποιο είναι το «βαμπίρ» -δανείζομαι τη λέξη από το έργο σας «The last Balkan Vampire»- που ρουφά το αίμα των ανθρώπων σήμερα;
Η πείνα του νεοφιλελευθερισμού, προφανώς. Ο μυθικός Δράκουλας δεν άγγιζε τους ανθρώπους που είχαν φάει σκόρδο. Τα βαμπίρ του νεοφιλελευθερισμού δεν κάνουν καμία διάκριση. Ρουφούν το αίμα όλων. Μεταφορικά μιλώντας, λοιπόν, χρειαζόμαστε ένα «τέρας» να «φάει» την αδικία και τους εφιάλτες έτσι ώστε να ονειρευτούμε ξανά. Όπως τη δεκαετία του ’60, μετά την οικονομική κρίση του πολέμου, όταν έπνεε ένας δυνατός άνεμος ελευθερίας.
Παραφράζοντας τον τίτλο του έργου σας «Balkan is not dead or magic Edelweiss», θα λέγατε πως «Η Ευρώπη δεν είναι νεκρή», παρά τα πολλαπλά δομικά οικονομικά και πολιτικά της προβλήματα και αντιπαραθέσεις; Ποιο είναι το «μαγικό εντελβάις» της Ευρώπης;
Κανείς δεν αποκαλεί τον εαυτό του Ευρωπαίο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ισως, το «μαγικό εντελβάις» της Ευρώπης ή της οποιαδήποτε Ομοσπονδίας ή Ένωσης να είναι το να είναι κανείς ελεύθερος ιδεολογικά, παρόλο που η Αριστερά έγινε Δεξιά και η Δεξιά Αριστερά. Είναι πολύ σημαντικό να μην ξεχάσουμε να σκεφτόμαστε με το δικό μας κεφάλι. Και να είμαστε ελεύθεροι.
Οικονομική κρίση, κοινωνικές ανισότητες, άνοδος του φασισμού. Το παρελθόν, τελικά, αναβιώνεται ως παρόν; Ποιο είναι το σπίρτο που θα πυροδοτήσει την Ευρωπαϊκή «Πυριτιδαποθήκη» ("Powder Keg");
Γενικά, το παρόν και το μέλλον είναι το αντίθετο του παρελθόντος. Πρέπει να μάθουμε από την εμπειρία του Ναπολέοντα και του Χίτλερ -για να μην μιλήσουμε και για τους μικρούς δικτάτορες των Βαλκανίων- και να μην επιτρέψουμε να συμβούν ξανά τα λάθη του παρελθόντος. Θεωρητικά, ο πόλεμος επανέρχεται ανά 40 χρόνια στα Βαλκάνια. Οι άνθρωποι χωρίς μνήμη αναβιώνουν καταστάσεις του παρελθόντος ως καινούργιες. Η ασθενής μνήμη δεν είναι καλό πράγμα.
«Other Side»: Πολυχώρος VAULT (Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός, τηλ. 213 0356472 / 6945 993870). Παραστάσεις: Τετ-Πεμ στις 21.00. Τιμές εισιτηρίων: €10 – €12.