Ο Αλμπέρ Καμύ έλεγε ότι «Υπάρχει μόνο ένα πραγματικά σοβαρό φιλοσοφικό θέμα, κι αυτό είναι η αυτοκτονία. Να απαντήσεις στο ερώτημα αν αξίζει να ζεις.» Ξέρω όμως και άλλον έναν στίχο του Δημήτρη Χριστοδούλου «Τραβώντας για τον θάνατο, πέρασα το ποτάμι, πέρασα από τη νύχτα μου κι απ’ τον πικρό καιρό» που δένει μια χαρά με τα λόγια του Καμύ.
Υπάρχει κι ο Πλάτωνας, ο Επίκουρος, ο Νίτσε, ο Λιαντίνης, οι μοιρολογίστρες, τα δημοτικά τραγούδια. Υπάρχει η τέχνη, η επιστήμη, οι θρησκείες, ακόμα και το «life- style» του θανάτου. Η μαγκιά είναι όμως να βρεις τι σημαίνει για σένα ο θάνατος. Για τη δική σου συνείδηση και τη δική σου ζωή. Να σιγουρευτείς κάποια στιγμή για τον λόγο που υπάρχεις και να μάθεις το ρόλο σου. Πολλοί προσπάθησαν να δώσουν το μήνυμα αλλά οι μάζες τους αγνοούν. Τελευταίος ο Αλέξανδρος Βέλιος. Η ζωή κι ο θάνατος είναι περάσματα που τα ζεις με εξευτελισμό ή αξιοπρέπεια. Αν ζεις όρθιος, πεθαίνεις όρθιος. Η σε πνίγει το «ποτάμι» ή το περνάς. Διαλέγεις και παίρνεις.
Ο θάνατος δεν είναι ίδιος στο Χαλέπι και στη Λοζάνη. Δεν έχει την ίδια αξία στην αρχαία Αθήνα, στη Σπάρτη και στο θρησκευτικό κόσμο της υποταγής ή του καταναλωτισμού. Δεν είναι ο φόβος όμοιος για τον σημερινό τοξικομανή της ευμάρειας και για τον «ευθυτενή» άνθρωπο του πνεύματος.
Ο πολίτης της Δημοκρατίας δεν πεθαίνει όπως ο «υπήκοος» κάθε ολοκληρωτισμού. Ο ελεύθερος δεν σκοτώνεται σαν τον δούλο. Άλλος ο νεκρός που ζει την κοινωνία σαν συλλογικότητα δικαιωμάτων και άλλος ο έρπων «κοχλίας» που επενδύει, γελασμένος, στην αιωνιότητα.
Ο γεννημένος δημιουργός δεν γκρεμίζεται εύκολα από τον θάνατο. Δεν «ευκαιρεί» να φοβηθεί, δεν έχει χρόνο να αισθανθεί τη φθορά και το πένθος. Μόνη του έννοια είναι να στέκεται όρθιος.
Κι αν δεν μπορούν όλοι να γίνουν δημιουργοί, μπορεί η πολιτεία τους να τους εμπνεύσει το όραμα. Η ελεύθερη πολιτεία τους, η παιδεία τους. Που έχει το θάρρος να τους θυμίζει συνεχώς, ότι «δεύτερη ζωή δεν έχει». Που δεν υπόσχεται ούτε ήρωες ούτε μάγισσες ούτε αιώνια πιλάφια και παραδείσους, που δεν πουλάει αιωνιότητα στα μπότοξ και στον καταναλωτισμό. Που λογαριάζει τον άνθρωπο σαν αξία και όχι σαν προϊόν τραγικότητας προς εκμετάλλευση.
Ο θάνατος δεν είναι ανάγκη να νικηθεί αλλά να κατανοηθεί. Ο άνθρωπος είναι ίσως το μόνο ον στον πλανήτη που έχει την πολυτέλεια να γνωρίζει τον θάνατό του. Και γι αυτό είναι και ο μόνος που εξαγοράζει την τραγικότητά του με τη δημιουργία. Το μόνο ελιξίριο ζωής μπροστά στο φόβο της απουσίας.
Είτε λοιπόν ζει είτε πεθαίνει, έχει χρέος να παραμένει νέος με αξιοπρέπεια. Όρθιος, με την ευθύνη πάντα μπροστά του. Έχει το αναφαίρετο δικαίωμα και στη ζωή και στο θάνατο, σπρώχνοντας μακριά από τη ζωή του τα «τελώνια» της χυδαιότητας (παπάδες, κομπογιαννίτες, παρηγορίστρες και εμπόρους).
«Η ζωή μας μια φορά μας δίνεται, άπαξ, που λένε, σα μια μοναδική ευκαιρία. Τουλάχιστον μ’ αυτήν την αυτόνομη μορφή της δεν πρόκειται να ξαναυπάρξουμε ποτέ.»
Ο θάνατος είναι η σπουδαιότερη αξία που έδωσε η φύση στον άνθρωπο για να ζήσει ελεύθερα. Φτάνει να νιώσει το χρέος του και να την βάλει μέσα στον κόσμο και στην παιδεία του…