Την Τετάρτη ο Τραμπ μιλούσε στην Αριζόνα. Και τους έλεγε ότι το lockdown προκαλεί περισσότερους θανάτους από τον ιό. «Θα πεθάνουν άνθρωποι από την πείνα, από ψυχικές νόσους, από ναρκωτικά». Τα νούμερα, φυσικά, δεν βγαίνουν και το επιχείρημα του προέδρου δεν στέκει. Το λέει και ο αλγόριθμος που επικαλέστηκε ο Μακρόν στο διάγγελμά του. Χωρίς μέτρα, η Γαλλία θα μετρήσει τετρακόσιες χιλιάδες νεκρούς.
Με 400.000 φέρετρα δεν έχεις ακριβώς μία λειτουργική οικονομία. Εχεις μία ανθηρή βιομηχανία ξύλου. Αυτό θα μπορούσαν να το επιβεβαιώσουν και οι Σουηδοί που προσπάθησαν να σταθούν κάπου στη μέση. Είχαν χιλιάδες νεκρούς και ύφεση αντίστοιχη με αυτή που αντιμετωπίζουν και όσοι κατέβασαν τα ρολά. Κάπως έτσι δεν το είχε σκεφτεί στην αρχή και ο Μπόρις Τζόνσον; Είχε πει στους Βρετανούς ότι θα περάσουν δύσκολα, θα πάνε σε πολλές κηδείες, αλλά θα διατηρήσουν το επίπεδο της ευημερίας τους.
Η εξίσωση δεν βγαίνει έτσι. Ακόμα και αν πεις να μην ακουμπήσεις την εστίαση και τα θεάματα, όταν οι κολόνες στη γειτονιά γεμίζουν από αγγελτήρια κηδειών, λίγοι έχουν διάθεση να πάνε για ποτό. Αλλωστε θα έχουν πιει νωρίτερα το κονιάκ τους. Είναι, αν θέλετε, το οικονομικό κόστος των αξιών που έχει κατακτήσει ο πολιτισμός μας. Η αξία της ανθρώπινης ζωής έχει ανατιμηθεί, κατέκτησε, έπειτα από αιώνες, το επίπεδο που της αξίζει. Αλλά, ταυτόχρονα, η έκρηξη της πανδημίας στη Δύση αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, το τίμημα για τον τρόπο ζωής μας. Η Ανατολή έχει ελέγξει την πανδημία με τρόπους που δεν είναι αποδεκτοί στη Δύση. Και ευτυχώς που δεν είναι.
Συνεπώς, το δίλημμα δεν υφίσταται. Η ανθρώπινη ζωή είναι υπεράνω χρημάτων. Επί του θέματος μπορούν να γίνουν μόνο κάποιοι συμβιβασμοί, αρκεί να συνομολογήσουμε ότι θεωρούμε φυσιολογικό και αποδεκτό έναν αριθμό απωλειών – δεν γίνεται έξω να έχει καταιγίδα και εσύ να βγαίνεις χωρίς να βρέχεσαι.
Ας πούμε τώρα ότι είστε ο Μητσοτάκης. Και έχετε μπροστά σας τα αποτελέσματα που δίνουν τα προγνωστικά μοντέλα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν προγνώσεις που δίνουν από 3.000 ως 5.000 νεκρούς έως τον Φεβρουάριο. Αν επιβληθούν νέα περιοριστικά μέτρα, οι αριθμοί αυτοί θα μειωθούν θεαματικά. Πριν από την επιβολή καθολικής χρήσης μάσκας, το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον (στο Σιάτλ) προέβλεπε ότι θα πεθάνουν 8.000 Ελληνες. Η μάσκα μείωσε τις προβλεπόμενες απώλειες κατά 3.000. Τι κάνετε, λοιπόν, ως Μητσοτάκης;
Θα έρθει ο Τσιόδρας και θα σας πει να κλείσετε τα πάντα για να σωθούν ανθρώπινες ζωές. Μετά θα περάσει ο Σταϊκούρας και θα σας δείξει υφεσιακά διαγράμματα και το οικονομικό ολοκαύτωμα ενός νέου lockdown. Θα τηλεφωνήσετε Βρυξέλλες και Βερολίνο για να δείτε τι σκέφτονται εκεί και αν υπάρχει περίπτωση να αυξηθεί το πακέτο ενίσχυσης. Δεν θα σας πουν και πολλά. Και, πολιτικά, η αντιπολίτευση είναι σε κατάσταση win-win. Αν πάτε σε lockdown, θα σας χρεώσουν την ύφεση. Αν δεν πάτε σε lockdown, θα σας χρεώσουν τους θανάτους.
Στο πρώτο κύμα της πανδημίας ο Μητσοτάκης έδειξε ότι δεν αντιμετωπίζει αντίστοιχα διλήμματα. Κατέβασε νωρίς τα ρολά. Αλλά και στο δεύτερο κύμα, τα αντανακλαστικά της κυβέρνησης δείχνουν ότι από ένα σημείο και μετά, σταματούν οι δεύτερες σκέψεις και επιβάλλονται τοπικά lockdown. Υπάρχουν δύο εθνικά ερωτήματα. Αν θα επιβληθεί τοπικό lockdown στην Αττική και αν θα βαδίσουμε στα χνάρια της Γαλλίας, επιβάλλοντας εθνικό lockdown. H απάντηση θα έρθει από τα κρούσματα. Υπάρχει όμως και ένα ερώτημα που διατυπώνεται πανευρωπαϊκά: μέχρι πού είναι διατεθειμένη να φτάσει η Ευρώπη για να αντιμετωπίσει τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας; H EKT ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει να παρέχει ρευστότητα και θα επανεκτιμήσει την κατάσταση τον Δεκέμβριο. Πρόκειται για δεδομένα που σε μεγάλο βαθμό θα προσδιορίσουν και τη στάση των αγορών.
Ολα δείχνουν ότι η Ευρώπη μπαίνει στον πιο σκοτεινό χειμώνα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με χιλιάδες νεκρούς, λαβωμένες οικονομίες και κοινωνίες με εστίες διχασμού ακόμα και για τα αυτονόητα. Θα περάσει, φυσικά, πάντα περνάει. Βέβαια, λένε ότι ο κόσμος δεν θα είναι πλέον ίδιος. Ομως έτσι έλεγαν και όταν τους θέριζε η ισπανική γρίπη.