Τα στοιχεία ζαλίζουν. Ενα στα τρία παιδιά στη χώρα δηλώνει ότι έχει δεχτεί bullying. Ενα στα τέσσερα πιστεύει ότι το σχολικό περιβάλλον δεν το βοηθάει να μαθαίνει να μην ασκεί εκφοβισμό στους συμμαθητές του. Τα παραπάνω είναι μόνο μερικά από τα συμπεράσματα πανελλαδικής έρευνας που πραγματοποίησε το Χαμόγελο του Παιδιού το 2023.
Ασφαλώς, υπάρχουν και άλλες έρευνες και δυσάρεστες διαπιστώσεις, όπως και καταγραφή περιστατικών που δεν το χωράει ο νους ότι μπορεί να συμβαίνουν σε σχολικές αυλές και τάξεις, και μάλιστα από παιδιά που φοιτούν στο Δημοτικό ακόμα. Τα παιδιά φτωχότερων οικογενειών, τα κορίτσια και τα παιδιά μεταναστών είναι τα πρώτα θύματα.
Δεν χρειάζεται να περιγράψουμε περισσότερο, τα βλέπουμε στις ειδήσεις. Και ο πλέον ανίδεος μπορεί να καταλάβει πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα, από τη συχνότητά του, αλλά και από το γεγονός ότι η βία μετατοπίζεται σε όλο και μικρότερες ηλικίες. Είναι το απόλυτο φαινόμενο της εποχής και δεν πρέπει να απορούμε γιατί έλαβε τέτοιες διαστάσεις.
Η εξήγηση είναι μπροστά μας, αρκεί να δούμε τη μεγάλη εικόνα της κοινωνίας την τελευταία δεκαπενταετία. Από εκείνο το όχι τόσο μακρινό 2008, που σήμανε την αρχή μιας κατηφόρας η οποία γέννησε οικονομικές και κοινωνικές παθογένειες. Μια κρίση καθολική, ένα ζόρισμα διαρκείας, μια ματαίωση. Η αγριότητα και ο θυμός ήταν αναμενόμενο να ξεπηδήσουν από τα βάθη του υποσυνειδήτου και να κατακλύσουν την καθημερινότητα, σε όλα τα πεδία. Το πρόβλημα ξεκινά από το σπίτι και μόλις ανοίγει η πόρτα του ξεχύνεται παντού σαν το πύον από σπυρί που σκάει.
Οι ανθρώπινες σχέσεις δηλητηριάζονται από τη βία, η οποία αρχίζει να ωραιοποιείται κιόλας. Ανήλικοι φτιάχνουν συμμορίες γιατί είναι κουλ, γιατί εκεί μέσα νιώθουν να βρίσκουν αυτοπεποίθηση και αποδοχή. Τα κινητά είναι σε θέση μάχης, έτοιμα να καταγράψουν επιθέσεις, κλωτσιές και μπουνιές, ξεμαλλιάσματα και ξεβρακώματα, τα οποία θα αναρτηθούν στο διαδίκτυο για να δείξουν πόσο καλά κάποιοι έδειραν και πόσο θεαματικά κάποιοι άλλοι χτυπήθηκαν μεταξύ τους.
Τώρα, όσοι εκθέτουν κατά αυτόν τον τρόπο τους συμμαθητές τους στα κοινωνικά δίκτυα θα τιμωρούνται με την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος. Είναι μια παράμετρος του πλαισίου της εθνικής καμπάνιας για το bullying, που ξεκινάει η κυβέρνηση. Η αυστηροποίηση των συνεπειών είναι εμφανής σε όσα διαβάζουμε. Επανέρχεται και η πενθήμερη αποβολή, όπως και ο διαχωρισμός των απουσιών σε αδικαιολόγητες και δικαιολογημένες.
Ταυτόχρονα, εγκαινιάζεται η λειτουργία ψηφιακής πλατφόρμας καταγγελιών για περιστατικά σχολικού εκφοβισμού. Οι καταγγελίες εκεί θα γίνονται επώνυμα, με τον αριθμό μητρώου των παιδιών, με ερωτήσεις και πεδία όπου θα δίνονται πληροφορίες. Επειτα το σχολείο θα αναλαμβάνει σε πρώτη φάση να αξιολογήσει το περιστατικό. Και αν είναι σοβαρό, θα το διαχειρίζεται μια τετραμελής επιτροπή που θα αποτελείται από ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό και δύο εκπαιδευτικούς.
Καταρχάς, είναι καλό που τα αντανακλαστικά του κράτους λειτούργησαν και ξεκινάει μια εθνική καμπάνια κατά της σχολικής βίας. Το ζητούμενο, όμως, για κάθε τέτοια καμπάνια είναι η μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητά της. Μια ψηφιακή πλατφόρμα καταγγελιών είναι σίγουρα πρακτική για την καταγραφή και διαχείριση των περιστατικών.
Οπως ανέφερε και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην ομιλία του στο 3ο Γυμνάσιο Πολίχνης Θεσσαλονίκης, όπου παρουσιάστηκε η καμπάνια, η αποτελεσματικότητα στην παρακολούθηση και διαχείριση των περιστατικών βίας είναι βασικό μέλημα της εθνικής προσπάθειας κατά του σχολικού εκφοβισμού.
Μπορεί, ωστόσο, αυτή η καμπάνια να βοηθήσει στην ύφεση του φαινομένου; Γιατί, στην τελική, αυτό είναι το ζητούμενο. Και δεν θα συμβεί μόνο με πλατφόρμες, ούτε με αυστηροποίηση στις τιμωρίες των θυτών.
Ξέρουμε πολύ καλά ότι η ύφεση του φαινομένου δεν έχει να κάνει μόνο με την εκ των υστέρων αντιμετώπιση της σχολικής βίας, με τη βία που έχει ήδη εκδηλωθεί, αλλά θα είναι αποτέλεσμα μιας σειράς μέτρων που βασικό στόχο θα έχουν να προλάβουν την εκδήλωσή της. Η πρόληψη θα πρέπει να είναι ο πυρήνας κάθε καμπάνιας κατά του bullying και το βροντοφωνάζουν όλοι οι ειδικοί εδώ και χρόνια. Θα επιτευχθεί με μεθόδους που θα διδάξουν στα παιδιά την ενσυναίσθηση και τον σεβασμό απέναντι στον συνάνθρωπό τους.
Ολα τα άλλα είναι απλώς πρόσκαιρες λύσεις. Η εύκολη οδός που πολύ συχνά επιλέγουμε, γιατί το να δούμε το κάθε πρόβλημα στην ουσία του κοστίζει περισσότερο και απαιτεί κόπο και χρόνο που δεν θέλουμε να διαθέσουμε. Καλές οι πλατφόρμες και οι αποβολές, αλλά αν δεν βάλεις στο σχολείο ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και τα κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα, αν δεν επενδύσεις σε μια μακροχρόνια προσπάθεια κατανόησης και διαχείρισης του προβλήματος, που θα περιλαμβάνει εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση και θα συνδέει το σχολείο με το σπίτι και το σπίτι με την κοινωνία ολόκληρη, σωστή δουλειά δεν θα γίνει ποτέ.