Ως αρθρογράφος, συνηθίζω να συντάσσω τα εκάστοτε κείμενα που προτείνω με μια τάση περιγραφική. Αφουγκράζομαι λοιπόν απαραίτητα τη ματιά, την αναπαράσταση του κόσμου που έχει ένας «άλλος».
Προσπαθώ τουλάχιστον. Επί του θέματος το οποίο θίγω παρακάτω, δυστυχώς αδυνατώ να το κάνω. Βλέπετε, δεν θα επιχειρήσω να εξηγήσω, ή να αναλύσω, ένα απολύτως θεμιτό και αυτοτελές ρεύμα, που αποσκοπεί σε μια βαθιά αναδιαμόρφωση των σχέσεων των δυο φύλων, όπως αυτές παίρνουν μορφή σε όλες τις θεσμικές δομές και στους κοινωνικούς κύκλους.
Θα αρκεστώ στο να πω, για αρχή, ότι η συγχώνευση κοινωνικών φαινομένων –ακόμη και αν είναι εξίσου σοβαρά και καταδικαστέα, τόσο ποινικά όσο και κοινωνικά– δυστυχώς δεν απονέμει δικαιοσύνη στα θύματα των εκάστοτε εγκλημάτων, και κυρίως δεν επιτρέπει μια πολυπόθητη συλλογική κάθαρση.
Εξηγώ:
Οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις, οι απεχθείς προσεγγίσεις και η πολύμορφη βία (ψυχική, σωματική, λεκτική), επιβεβλημένη από ναρκισσιστικά διαστροφικούς άνδρες, στον χώρο του θεάτρου ή της επαγγελματικής άθλησης, αντικατοπτρίζουν εν γένει τους δεσμούς υποτέλειας και ευτελισμού, που χαρακτηρίζουν πληθώρα κοινωνικών θεσμών. Το πλαίσιο υλοποίησης έχει σημασία.
Δηλαδή ένας θεσμός, στον όποιον αναπαράγονται δομικά διάφορα κατάλοιπα βίας και εξουσίας, ουσιαστικά ανέχεται και είναι συνένοχος των πράξεων που προκύπτουν εντός αυτού. Συνεπώς, είναι κατ’ εμέ απαραίτητος ένας διαχωρισμός αυτής της πραγματικότητας –την οποία και καλούμαστε να ανατρέψουμε δίχως δισταγμό– από μια προσέγγιση των σχέσεων των δυο φίλων στην ενδόμυχη, την προσωπική πτυχή της.
Θα σας απευθυνθώ, λοιπόν, με την ιδιότητα του νέου, ετεροφυλόφιλου άντρα. Μου φαίνονται εκ φύσεως ιδιαίτερα άστοχες, έως και φτωχές, οι προσδιοριστικές «ταμπέλες». Δεν μπορώ όμως να τις αποφύγω εδώ. Ξέρετε, είναι δύσκολος ο προσδιορισμός αυτός. Οι νέες γυναίκες επιθυμούν, δικαίως, να αποτινάξουν ένα μόνιμο αίσθημα ενοχής που συνεπάγεται με το φύλο τους.
Είτε λόγω θρησκευτικής επιβολής, είτε λόγω έμφυλων σχέσεων εξουσίας, είτε λόγω μιας εγκατεστημένης σεξιστικής ρητορικής –που συχνά μάλιστα αναπαράγεται και από τις ίδιες τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας– μια νέα γυναίκα έχει, υποτίθεται, το χρέος να επιδείξει το ήθος της ή την τιμιότητά της. Δεν είναι δικός τους αγώνας, είναι δικός μας, συλλογικά, διότι κανενός ανθρώπου η υπόσταση δεν προκύπτει από το βιολογικό φύλο στη γέννησή του.
Αντιστοίχως, οι νέοι άντρες θα επιθυμούσαν κάλλιστα να μη συγχέεται η συμπεριφορά και ύπαρξή τους με διάφορες αναπαραστάσεις και κοινωνικά στερεότυπα που ορίζουν το, υποτίθεται, ισχυρό φύλο, ως υπαρξιακή απειλή. Όπως μια γυναίκα δεν είναι ποτέ, και άνευ αστερίσκων, πονηρή και ωφελιμίστρια –ή οποιοσδήποτε άλλος γελοίος χαρακτηρισμός– έτσι κι ένας άντρας δεν είναι εν γένει κτητικός ή βίαια κυριαρχικός ή, όπως λέμε στα αγγλικά, abusive.
Ο έρωτας δεν είναι πολιτικός, όπως δεν είναι και το σεξ πολιτικό. Είναι μια σφαίρα, ούτε καν ιδιωτική. Κάτι παραπάνω. Ο καθείς εκφράζεται εντός αυτής, σε ένα πνεύμα πλήρους χειραφέτησης.
Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να αναρωτιόμαστε. Να μη δρούμε απερίσκεπτα. Να μην αναπαράγουμε, έστω ασυνείδητα, συμπεριφορές ανάρμοστες και τελικά άτοπες, που μπορούν να στιγματίσουν εφήμερα ή αμετάκλητα, μια σύντροφο. Ορθά αναρωτιέμαι κατ’ επέκταση και εγώ και όσοι σαν κι εμένα ετεροφυλόφιλοι νέοι άντρες, αν προσπαθούμε να είμαστε ειλικρινείς ως προς τις περιπτώσεις που ενδέχεται να έχουμε καταχραστεί μια θέση εξουσίας.
Ορθά αναρωτιόμαστε με τι καλούμαστε να ταυτιστούμε, ποια ταυτότητα να ενστερνιστούμε. Εναν εν δυνάμει pater familias; Εναν άντρα «πετυχημένο» με περγαμηνές και εργασιακή εξασφάλιση; Εναν μπαμπά-παιδαγωγό και προσηλωμένο στα παιδιά που (ίσως) θα κάνει; Εναν ακτιβιστή, στον αγώνα, στο πλάι των γυναικών της γενιάς του;
Πιθανώς, όλα τα παραπάνω και κανένα ταυτοχρόνως. Οπως δόθηκε η ευκαιρία στη γενιά αντρών του Γούντστοκ και του Μάη του ’68 να στοχαστούν και να τοποθετηθούν διαφορετικά απέναντι στο άλλο μισό του ουρανού, τις γυναίκες, ας σταθούμε και εμείς στο ύψος των περιστάσεων και ας σκεφτούμε ποιοι άντρες θέλουμε να είμαστε. Όχι βάσει κοινωνικής ενοχής και χρέους. Όχι δηλαδή διότι δεν έχουμε άλλη επιλογή ή διότι φοβόμαστε τις επιπτώσεις που προκύπτουν από έναν όλο και δυναμικότερο κοινωνικό διάλογο επί του θέματος. Αλλά βάσει μιας ριζωμένης πεποίθησης στην ισότητα και την ισοτιμία μέσα στη διαφορετικότητα που αμετάκλητα χαρακτηρίζει γυναίκες και άντρες.