Από τη Φλωρεντία στα πανωσηκώματα και από τον Νίκο Παππά στη ρύθμιση για άφθονο (αντισυνταγματικό πλέον) τσιμέντο με «πράσινη» χροιά. Τι έχουν τα έρμα (τα νομοσχέδια) στην Ελλάδα και βγαίνουν τόσο συχνά αντισυνταγματικά; Δεν έχουν οι υπουργοί καλούς νομικούς συμβούλους που να γνωρίζουν το Σύνταγμα ή μήπως κάτι άλλο συμβαίνει; Να αποκλείσουμε ή όχι τη σκοπιμότητα και τα συμφέροντα;
Η αλήστου μνήμης ιστορία του αντισυνταγματικού νόμου για τις τηλεοπτικές άδειες έχει κριθεί πλέον τελεσίδικα από το ΣτΕ, αλλά και από το Ειδικό Δικαστήριο, που καταδίκασε με ψήφους 13-0 τον κ. Παππά. Το επιχείρημα ότι αυτό έλεγε το Ινστιτούτο της Φλωρεντίας ηχεί πια σαν ανέκδοτο μιας άλλης εποχής.
Τι συνέβη όμως με τις οικοδομικές άδειες τα τελευταία χρόνια; Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Η απόφαση του υφυπουργού Περιβάλλοντος & Ενέργειας Νίκου Ταγαρά της 30ής Ιανουαρίου 2023 (εδώ) για την «αποσαφήνιση» νόμου του 2012 «σε ό,τι αφορά στα ύψη των κτιρίων» προέβλεπε την εφαρμογή των αυξημένων υψών δόμησης του ΝΟΚ.
Ακολούθησαν σφοδρές αντιδράσεις των δημάρχων σε διάφορες περιοχές της Αττικής και αυτή την εβδομάδα μάθαμε ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε αντισυνταγματικά τα μπόνους στους συντελεστές δόμησης, παρέχοντας όμως «αμνηστία» στις άδειες που ισχύουν, εφόσον έχουν ξεκινήσει εργασίες.
Πίσω, όμως, από αυτή την εξέλιξη, η οποία δικαιώνει τους δημάρχους που προσέφυγαν κατά του ΝΟΚ και της ανέγερσης υψηλών κτιρίων στις περιοχές τους (κυρίως βόρεια και νότια προάστια), αλλοιώνοντας τη φυσιογνωμία τους, εγείρεται ένα μεγάλο ερώτημα:
♦ Μήπως η αλλαγή του ΝΟΚ, η οποία ψηφίστηκε από τις προηγούμενες κυβερνήσεις αλλά εφαρμόστηκε τα τελευταία δύο χρόνια, αφήνοντας το αποτύπωμα των υπερβάσεων στο ύψος των κτιρίων –που ξαφνικά απέκτησαν άλλον έναν όροφο–, στις υπερβάσεις των συντελεστών δόμησης, ακόμη και στην κοπή μεγάλων δέντρων για να γίνουν υπόγεια κτίσματα, κρύβεται η επιδίωξη «τεχνητής αύξησης» των τιμών των υπαρχόντων ελεύθερων οικοπέδων και παλαιών ακινήτων τα οποία (με τους νέους όρους δόμησης και τα μπόνους της πολεοδομίας) συμφέρει ακόμη και να τα γκρεμίσεις και να τα ξαναχτίσεις από την αρχή;
Το ζήτημα αυτό αφορά άμεσα το υπουργείο Περιβάλλοντος, το οποίο με τις μεγάλες καθυστερήσεις στην ένταξη νέων περιοχών στο σχέδιο πόλης, όχι μόνο στην Αττική αλλά σε όλη την Ελλάδα, περιορίζει την προσφορά γης για νέες κατοικίες και επαγγελματικά κτίρια, συντηρώντας έτσι την άνοδο των τιμών και τα κέρδη των νυν ιδιοκτητών και κατασκευαστών.
Τι θα γίνει με τις άδειες
Μετά την απόφαση του ΣτΕ, η υπόθεση πού κτίζω, με ποιους όρους κτίζω και πόσο θα μου στοιχίσει ένα κτίριο έχει γίνει πλέον ένα κουβάρι. Ο νομικός στο χωροταξικό, πολεοδομικό και περιβαλλοντικό Δίκαιο, καθηγητής του ΕΜΠ Δημήτρης Μέλισσας, ο οποίος εκπροσωπούσε στη δίκη τον Δήμο Αλίμου, ξεκαθάρισε ότι όσες άδειες έχουν ήδη προσβληθεί, είτε στο ΣτΕ είτε στα διοικητικά εφετεία της χώρας, τις «πιάνει» η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ. Αρα παγώνουν και θα πρέπει να αναθεωρηθούν σύμφωνα με τα νέα δεδομένα που κάποια στιγμή θα κληθεί να νομοθετήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Σήμερα υπάρχουν δεκάδες εκκρεμείς δίκες για οικοδομικές άδειες σε Κηφισιά, Χαλάνδρι, Φιλοθέη, Αλιμο κ.λπ. Πιθανώς υπάρχουν και άλλες υποθέσεις σε εξέλιξη. Τα διοικητικά εφετεία ουσιαστικά περίμεναν την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας προκειμένου να εκδώσουν τις δικές τους αποφάσεις.
Ποιοι εξαιρούνται
Ο ίδιος εξηγεί ότι με βάση την απόφαση του ΣτΕ, το τεκμήριο νομιμότητας καλύπτει άδειες οι οποίες είτε έχουν ήδη υλοποιηθεί είτε έχει παρέλθει το χρονικό περιθώριο που μπορεί κάποιος να τις προσβάλει, δηλαδή οι 60 ημέρες.
Το γεγονός, πάντως, είναι ότι την τελευταία διετία η συντριπτική πλειονότητα των νέων οικοδομικών αδειών έχουν εκδοθεί με χρήση κάποιων από τα «μπόνους», ή και όλων των «μπόνους», του ΝΟΚ. Πολλές άδειες είναι σε εξέλιξη, αλλά η τελική έκβαση θα προκύψει όταν δημοσιευθεί η απόφαση του ΣτΕ, μαζί με το σκεπτικό της, τον Ιανουάριο.
Τι έκρινε το δικαστήριο
Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε ότι τα άρθρα 10, 15 (παρ. 8), 19 (παρ. 2) και 25 του ΝΟΚ, με τα οποία θεσπίζονται κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση κτιρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμισή τους και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου, αντίκεινται στο άρθρο 24 (παρ. 1 και 2) του Συντάγματος.
Περαιτέρω, το δικαστήριο έκρινε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια. Αυτά, σύμφωνα με τους ανώτατους δικαστές, μπορούν να κατασκευάζονται αλλά να προσμετρώνται στον συντελεστή δόμησης. Αντιθέτως, έκριναν ότι δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των έρκερ (κλειστοί εξώστες) και των κλιμακοστασίων.
Εγκυροι νομικοί εξηγούν ότι, ουσιαστικά, οι ανώτατοι δικαστές είπαν το αυτονόητο, δηλαδή ότι οι οριζόντιες ρυθμίσεις, όπως συμβαίνει παντού στον κόσμο, δεν μπορούν να καταστρατηγούν τον πολεοδομικό σχεδιασμό, που γίνεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και μελέτες. Το ερώτημα είναι πώς το αυτονόητο δεν ελήφθη υπόψη από τους αρμόδιους που έδωσαν το πράσινο φως για τα δήθεν «πράσινα», και πλέον αντισυνταγματικά, πανωσηκώματα.