Η έγκαιρη έναρξη προβολής μιας νέας κινηματογραφικής εκδοχής του «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» («All Quiet on the Western Front») του Εριχ Μαρία Ρεμάρκ προσφέρει μια υπενθύμιση των ομοιοτήτων ανάμεσα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον τρέχοντα πόλεμο μεταξύ απολυταρχιών και δημοκρατιών. Οι μάχες τώρα διεξάγονται στην Ουκρανία, αλλά, όπως και τότε, ο ευρύτερος πόλεμος έχει πολλά μέτωπα: το ενεργειακό, το μέτωπο των σιτηρών και το δυτικό μέτωπο.
Σε όλες τις δυτικές πρωτεύουσες, λομπίστες που υποστηρίζονται από αυταρχικά καθεστώτα, παθητικοί συνεργοί και απολογητές τους προσπαθούν να υπονομεύσουν την ενότητα του δημοκρατικού κόσμου και να αποδυναμώσουν την αποφασιστικότητά του να διατηρήσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και να συνεχίσει τις παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία.
O αρχικός γερμανικός τίτλος του μυθιστορήματος «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» ήταν «Στη Δύση Τίποτα Νέο» (Im Westen nichts Neues) – και ήταν εύστοχος. Δεν υπάρχει τίποτα νέο σχετικά με τις αυταρχικές κυβερνήσεις που παρεμβαίνουν στη Δυτική πολιτική. Το πλέον διαβόητο και καλύτερα τεκμηριωμένο επεισόδιο είναι η παρέμβαση της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016. Αλλά αυτό ήταν απλώς ένα από τα πολλά περιστατικά.
Οπως μάθαμε τον προηγούμενο μήνα, η Κίνα παρενέβη στην έρευνα της αμερικανικής κυβέρνησης για απάτη και εκβιασμό από την κινεζική εταιρεία Huawei και έκτοτε επιστράτευσε bots στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με στόχο την παραπληροφόρηση των πολιτών ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ. Παρομοίως, οι πρόσφατες εκλογές στην Ιταλία έφεραν στην εξουσία έναν συνασπισμό που περιλαμβάνει τη Λέγκα, η οποία τηρούσε φιλορωσική στάση επί πολλά χρόνια και φέρεται να έλαβε οικονομική υποστήριξη από τη ρωσική κυβέρνηση.
Ενώ ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν παραβιάζει αναίσχυντα το διεθνές δίκαιο στο ουκρανικό μέτωπο, οι λομπίστες του στις Δυτικές πρωτεύουσες λειτουργούν κεκαλυμμένα. Oπως δείχνω στο πρόσφατο βιβλίο μου, «Spin Dictators», το οποίο συνέγραψα από κοινού με τον Ντάνιελ Τράισμαν, έτσι λειτουργεί πλέον η πλειοψηφία των μη δημοκρατικών καθεστώτων. Εγκαταλείφθηκαν οι στρατιωτικές στολές των τυράννων του 20ού αιώνα.
Οι σημερινοί αυταρχικοί ηγέτες φορούν συντηρητικά κοστούμια και προσποιούνται ότι είναι δημοκράτες, και αυτό ήταν αρκετό για να αποκτήσουν πρόσβαση σε συνόδους υψηλού επιπέδου, στο Νταβός ή στην Ομάδα των 20 (G20), όπου στρατολογούν δυτικούς πρώην πολιτικούς, δικηγόρους, συμβούλους δημοσίων σχέσεων και δεξαμενές σκέψης για να επιχειρηματολογούν υπέρ τους.
Είναι μια ευφυής στρατηγική. Εάν δεν ανακαλυφθούν οι κακόβουλες προσπάθειες άσκησης επιρροής ενός αυταρχικού ηγέτη, μπορεί να συνεχίσει να λαμβάνει κεφάλαια και τεχνολογία από τη Δύση. Αλλά ακόμα και αν το δυτικό κοινό μάθει ότι τα χρήματα διεφθαρμένων αυταρχικών ηγετών διαπερνούν τους θεσμούς τους, αυτό απλώς ενισχύει το αφήγημα του δικτάτορα στο εσωτερικό. «Πιστεύετε ότι η διαφθορά αποτελεί πρόβλημα εδώ;», θα μπορούσε να πει. «Απλώς κοιτάξτε στη Δύση, όπου πρώην πολιτικοί έχουν ξεπουληθεί όλοι σε όποιον προσέφερε τα περισσότερα». Τέτοια μηνύματα είναι ουσιώδη, επειδή οι σύγχρονοι δικτάτορες βασίζουν τη νομιμότητά τους, όχι στον καθαρό τρόμο, αλλά σε μια προσεκτικά καλλιεργημένη εικόνα των δικών τους (σχετικών) ικανοτήτων.
Ενα άλλο τυπικό αφήγημα είναι το εξής: «Ναι, παρεμβαίνουμε στις δυτικές εκλογές, αλλά παρεμβαίνουν και εκείνοι στις δικές μας». Αυτός ο ισχυρισμός τυχαίνει επίσης να είναι, τουλάχιστον εν μέρει, αληθινός. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη υποστηρίζουν την κοινωνία των πολιτών και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης σε όλον τον κόσμο – και δικαίως. Αλλά η μεγάλη διαφορά είναι ότι η Δύση είναι περήφανη για την προώθηση των δημοκρατικών αξιών και το κάνει ανοιχτά, ενώ οι σύγχρονοι δικτάτορες παρεμβαίνουν κρυφά, μέσω παράνομων χρηματοπιστωτικών ροών, όχι μέσω επιχορηγήσεων από μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Αυτή η διάκριση αναδεικνύει ένα σημαντικό γεγονός: όποιες και αν είναι οι αδυναμίες των δυτικών δημοκρατιών, εξακολουθούν να διαθέτουν έναν βαθμό ήπιας ισχύος που οι αυταρχικοί ανταγωνιστές τους δεν μπορούν παρά μόνο να την ονειρεύονται. Η δημοκρατία παραμένει δημοφιλής σε όλο τον κόσμο – μεταξύ πολιτών δημοκρατικών και μη δημοκρατικών χωρών. Για αυτόν τον λόγο οι σύγχρονοι δικτάτορες παριστάνουν τους δημοκράτες.
Φυσικά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που επικρίνουν τις ΗΠΑ και την Ευρώπη για το πώς λειτουργούν. Ομως, από μόνο του αυτό είναι αποτέλεσμα της ελευθεροτυπίας και της πολιτικής αντιπολίτευσης, που εντοπίζονται μόνο στις δημοκρατίες. Αλλά οι πράξεις είναι πιο ηχηρές από τα λόγια: μετανάστες από όλον τον κόσμο επιθυμούν διακαώς να μεταβούν στην Ευρώπη ή στην Αμερική, ενώ λίγοι προσπαθούν να εισέλθουν στη Ρωσία ή στην Κίνα.
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της απειλής στο Δυτικό μέτωπο είναι να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα. Μέχρι πρόσφατα, οι Δυτικοί πολιτικοί που υποστήριζαν και εξυπηρετούσαν τον Πούτιν δεν κατέβαλαν κανένα τίμημα. Και παρ’ όλο που οι περισσότεροι αισθάνονται τώρα υποχρεωμένοι να πουν ότι αντιτίθενται στον πόλεμο, συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι οι κυρώσεις πρέπει να αρθούν. Οι δεσμοί αυτών των πολιτικών με αυταρχικά καθεστώτα θα πρέπει να διερευνηθούν. Εάν διαπιστωθεί ότι έχουν παραβιάσει το νόμο, θα πρέπει να τιμωρηθούν. Και εάν ενεργούν για λογαριασμό αυταρχικών αλλά κινούνται σε μια γκρίζα ζώνη, θα πρέπει να ντρέπονται και θα πρέπει να θεσπιστούν νέοι νόμοι για να κλείσουν αυτοί οι δίαυλοι επιρροής.
Δεύτερον, η Δύση θα πρέπει να περιορίσει την εξάρτησή της από το εμπόριο με απολυταρχικά καθεστώτα. Ευτυχώς, αυτό έχει ήδη ξεκινήσει μέσω της ώθησης προς το «friend-shoring», μια στρατηγική που είναι πιο λογική οικονομικά από όσο θεωρούν οι επικριτές της, λαμβάνοντας υπόψη ότι το κόστος ενός πολέμου μπορεί εύκολα να ξεπεράσει τα οριακά κέρδη από τις εμπορικές συναλλαγές με τις απολυταρχίες.
Τρίτον, η Δύση θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην διείσδυση των αυταρχικών ηγετών στους διεθνείς οργανισμούς. Δεν χρειάζεται κανείς να κοιτάξει μακριά για να καταλάβει γιατί αυτό αποτελεί πρόβλημα. Από το 2021 η Ιντερπόλ διοικείται από έναν στρατηγό των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ο οποίος έχει κατηγορηθεί αξιόπιστα για διάπραξη βασανιστηρίων. Και μόλις φέτος η Ουγγαρία στην Ευρωπαϊκή Ενωση καθυστέρησε σημαντικά το ευρωπαϊκό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και η Τουρκία στο ΝΑΤΟ απείλησε να εκτροχιάσει τις προσπάθειες ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας.
Οι σύγχρονοι αυταρχικοί ηγέτες επιδιώκουν την κεκαλυμμένη ανάμειξη, ούτως ώστε να προστατεύονται από τις κυρώσεις. Οι δημοκρατίες πρέπει να τους εναντιωθούν. Απλά και μόνο επειδή δεν υπάρχει κανένα νεότερο (από το Δυτικό Μέτωπο), αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ένας πόλεμος που μαίνεται.
* Ο Sergei Guriev είναι κοσμήτορας και καθηγητής Οικονομικών στο Sciences Po, συν-συγγραφέας (με τον Ντάνιελ Τράισμαν) του «Spin Dictators: The Changing Face of Tyranny in the 21st Century» (Princeton University Press, 2022). Το κείμενο αυτό είναι αναδημοσίευση από το Project Syndicate