Συνομίλησα με έναν έλληνα διακεκριμένο επιστήμονα και από τους πιο επιδραστικούς παγκοσμίως στον τομέα του. Ασχολείται με την έρευνα στο πεδίο της Βιοπληροφορικής και του RNA. Και τον ρώτησα, υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας, αν πιστεύει ότι ο ιός ξέφυγε από το εργαστήριο της Γουχάν.
Το θεωρεί πολύ πιθανό. Αλλωστε, το συγκεκριμένο εργαστήριο έχει διακριθεί για τις έρευνές του πάνω στον SARS-Cov-1, με τις περισσότερες και πληρέστερες δημοσιεύσεις. Πρόκειται για ένα εργαστήριο με επίπεδο ασφάλειας 5, βρίσκεται, δηλαδή, σε επίπεδο που, για παράδειγμα, δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Επίσης, είναι ένα εργαστήριο που δουλεύει πολύ με νυχτερίδες. Τα στοιχεία του παζλ δείχνουν πιο πιθανό ο ιός να ξεκίνησε από το εργαστήριο, παρά από την αγορά της πόλης. Και προφανώς επρόκειτο για ατύχημα.
Ομως τι συνέβη; Εχουν ακουστεί διάφορα: από πειράματα για τη δημιουργία νέων ιών, μέχρι παρεμβάσεις πάνω στον SARS-Cov-1. «Σε πρακτικό επίπεδο, δεν μπορείς να γνωρίζεις τι ακριβώς κάνουν πέρα από αυτά που περιλαμβάνουν στις δημοσιεύσεις τους. Και κάποια από αυτά που ακούγονται δείχνουν πολύ δύσκολα, δεν είναι όμως ανέφικτα. Ούτως ή άλλως, απτή και αδιαμφισβήτητη απόδειξη δεν πρόκειται να υπάρξει, είναι μία αλήθεια που γνωρίζουν μόνο στην Κίνα».
Τον τελευταίο καιρό έχουν πυκνώσει τα δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία οι δυτικές Αρχές εκτιμούν ότι ο ιός προήλθε από το εργαστήριο της Γουχάν. Αυτό προβάλλεται πλέον ως ισχυρό ενδεχόμενο και έχει αντίστοιχη επικοινωνιακή διαχείριση. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι η Δύση, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, καταλήγει στην εκδοχή της εξόδου του ιού από το εργαστήριο. Πρακτικά, πολιτικά, τι θα συμβεί; Θα κάνουμε αγωγές για να βγάλουμε στον πλειστηριασμό την κινέζικη πρεσβεία; Υπάρχει, αλήθεια, οικονομικό αντίκρισμα ικανό να σταθεί δίπλα στην απώλεια εκατομμυρίων ζωών και σε αυτό που συνέβη στον πλανήτη; Ο Τραμπ έλεγε ότι η Κίνα θα πρέπει να πληρώσει για το κακό. Εντάξει. Πώς, όμως, θα μπορούσε να συμβεί αυτό; Με μία φόρμουλα στον τύπο πολεμικών επανορθώσεων; Με μία «δίκη» που θα έθετε την Κίνα προ των ευθυνών της ή με κυρώσεις που, ουσιαστικά, θα επέστρεφαν ως μπούμερανγκ στην παγκόσμια οικονομία; Βέβαια, το πολιτικό στρίμωγμα της Κίνας θα ήταν ασφυκτικό, οι ΗΠΑ θα επιχειρούσαν να βάλουν το πόδι στο σβέρκο της, αλλά όποιο σενάριο και αν χτίσεις πάνω σε αυτό το ενδεχόμενο, δεν έχει καλό τέλος.
Ισως, τελικά, το μόνο νόημα που υπάρχει σε αυτή τη συζήτηση είναι το μήνυμα προς την ανθρωπότητα για το πού μπορούν να οδηγήσουν τα επικίνδυνα παιχνίδια στα εργαστήρια. Και μακροπρόθεσμα, το μάθημα από την περιπέτεια να έχει μεγαλύτερο όφελος από τη λογοδοσία της Κίνας. Ενα νέο πλαίσιο βιοηθικής και κανόνων διεξαγωγής της επιστημονικής έρευνας θα ήταν το λογικό προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Βέβαια, για να υπάρξει το μάθημα, θα πρέπει να προηγηθεί ο καταλογισμός της ευθύνης. Και αν επιμετρηθούν, επισήμως και αυστηρώς, οι ευθύνες, τότε ίσως μπλέξουμε σε άλλα. Ξυπνάς μια μέρα και διαβάζεις ότι κινέζοι αξιωματούχοι άφησαν υπονοούμενα για έναν άλλο ιό, που θα μπορούσε να πλήξει όποιον δεν έχει σχιστά μάτια.