Οσο πλησιάζουμε προς τις εκλογές, οι δημοσκοπήσεις, πέρα από εργαλεία για την ανάλυση των προθέσεων της κοινής γνώμης, μετατρέπονται και σε πολιτικά εργαλεία και κατ´ επέκταση σε πεδίο κομματικών αντιπαραθέσεων. Δεν είναι η πρώτη φορά και μάλλον δεν θα είναι και η τελευταία. Αλλά, επειδή το έργο το έχουμε ξαναδεί, καλό είναι να υπενθυμίσουμε και να επισημάνουμε ορισμένα πράγματα που ίσως μας βοηθήσουν να μην πέφτουμε θύματα εύκολης κομματικής προπαγάνδας.
Πρώτον, τα γκάλοπ είναι φωτογραφία της στιγμής. Κοινοτοπία, αλλά μεγάλη αλήθεια. Δεν υπάρχει κανένα «συμβόλαιο» ότι ένα γκάλοπ που γίνεται σήμερα, βρίσκει το εκλογικό αποτέλεσμα των εκλογών που θα γίνουν σε έξι ή σε οκτώ μήνες. Η ψήφος κρίνεται σε κάποιες περιπτώσεις την τελευταία εβδομάδα ή ακόμη και την τελευταία μέρα. Αντίθετα, το exit poll, που είναι επίσης δημοσκόπηση αλλά γίνεται την ημέρα των εκλογών, σπάνια αποκλίνουν – ελάχιστα – από το εκλογικό αποτέλεσμα. Τι μας λέει αυτό; Ότι ένα γκάλοπ που γίνεται σήμερα και αποτυπώνει τη σημερινή (και όχι την αυριανή εικόνα, όπως νομίζουν ορισμένοι) είναι προφανώς αξιόπιστο. Για σήμερα! Το γκάλοπ δεν είναι πρόβλεψη, δεν διαβάζει τον καφέ ούτε τα άστρα, είναι επιστημονική μέθοδος καταγραφής των απόψεων της κοινής γνώμης.
Δεύτερον, τα γκάλοπ κατά κανόνα επιβεβαιώνονται στην κάλπη, όταν έχουν καταγράψει πολλές φορές και για μεγάλο χρονικό διάστημα μια τάση που δεν αλλάζει. Έχουμε πολλά τέτοια παραδείγματα, αλλά αξίζει να θυμηθούμε τα πιο πρόσφατα: στο δημοψήφισμα του 2015, το οποίο προκηρύχτηκε και διεξήχθη με συνοπτικές διαδικασίες μέσα σε μια εβδομάδα, τα γκάλοπ έπεσαν έξω, μετρώντας μόνο μια φορά πριν την κάλπη, χωρίς δυνατότητα συγκριτικών στοιχείων και καταγραφής της τάσης του εκλογικού σώματος. Αντίθετα, στις εκλογές του 2019, που η ΝΔ κέρδισε τον ΣΥΡΙΖΑ με οκτώμισι μονάδες διαφορά, η τάση αυτή και η μεγάλη δημοσκοπική διαφορά καταγραφόταν σταθερά επί σχεδόν τρία χρόνια. Κάτι ανάλογο με αυτό που συμβαίνει και σήμερα…
Τρίτον, τα γκάλοπ είναι εργαλεία πολιτικής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να γίνει αποδεκτή η εργαλειοποίησή τους. Η λογική που λέει «είμαι φοβερός γιατί με βγάζουν πρώτο τα γκάλοπ» δεν αντέχει σε σοβαρή συζήτηση. Άρα, η διαρκής επίκληση της δημοσκοπικής επιτυχίας δεν μπορεί να θεωρείται πολιτικό επιχείρημα. Από την άλλη, όμως, το να λες ότι τα γκάλοπ είναι «στημένα» ή «ύποπτα», επειδή σε δείχνουν πεσμένο ή στάσιμο, είναι επίσης… για γέλια! Άλλωστε, το έχουμε ζήσει στις τελευταίες εκλογές, στις οποίες οι εταιρίες δημοσκοπήσεων «δικάστηκαν» ότι παίζουν παιχνίδι κατά της κυβέρνησης και τελικά έπεσαν τόσο μέσα, όσο δε γινόταν περισσότερο.
Τέταρτο, είναι αστείο να επικαλείσαι τα γκάλοπ όταν σε δείχνουν ανεβασμένο και να τα υποπτεύεσαι ή να τα καταγγέλλεις, όταν σε δείχνουν πεσμένο. Μια αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελεί το ΚΚΕ. Υπάρχουν δημοσκοπήσεις που το δείχνουν κάτω από 5%, υπάρχουν άλλες που το δείχνουν πάνω από 7%. Ποτέ δε βγήκε να καταγγείλει τις πρώτες ή να επικαλεστεί τις δεύτερες. Αν μη τι άλλο, δείγμα σεβασμού στους ψηφοφόρους του!